LaTeX/C2/Report-Writing/Sanskrit

Time	Narration
00:01	Latex इत्यस्मिन् Report Writing इति नामके Spoken Tutorial इत्यस्मिन् भवद्भ्यः स्वागतम्। वयं इदं “लेटेक्” (latek) इति वदामः, न तु “लेटेक्स्”।
00:09	पाठोऽयं प्रो. कण्णन् मौद्गल्यः इत्यस्य योगदानम्।
00:13	अस्मिन् पाठे वयं document (लेखः) इत्यस्य लेखनाभ्यासम् अवगच्छामः।
00:19	विशेषतः, ‘report’ अपि च ‘article’ class इत्येतेषां प्रयोगः, sections इति एतेषां रचना, sections इत्येतेषां स्वतः एव क्रमाङ्कप्रदानं, Table of contents इत्यस्य रचना, अपि च Title page इत्यस्य रचना।
00:38	अहम् इमं पाठं Rs. 10,000 रूप्यकेभ्यः अपि न्यूनमूल्याङ्किते सङ्गणके रचयन् अस्मि।
00:44	अत्र अहं Ubuntu Linux, TeXworks, LaTeX इत्येतेषां प्रयोगं कुर्वन् अस्मि।
00:51	भवन्तः TeXworks इतीदं Windows अथवा Mac मध्ये उपयोक्तं शक्नुवन्ति। विधानं तु इदमेव वर्तते।
00:57	भवन्तः LaTeX इतीदं TeXworks विनापि उपयोक्तुं शक्नुवन्ति।
01:02	भवन्तः अधिकमूल्याङ्किते Linux सङ्गणकेऽपि उपयोक्तुं शक्नुवन्ति।
01:07	एतद् अभ्यसितुम् अधोनिर्दिष्टाः अपेक्षिताः- LaTeX इत्यस्य परिचायकाः Spoken Tutorials, report dot tex इति सञ्चिका, इमं पाठम् अभ्यसितुम् उपयुक्तं side-by-side method इत्यस्य ज्ञानम्।
01:23	उपर्युक्तानां सर्वेषां विषये सूचनाः अस्माकं जालपुटे spoken tutorial dot org इत्यस्मिन् उपलभ्यन्ते ।
01:32	अहं TeXworks इति सम्पादिकां प्रति गच्छामि।
01:36	अहम् एतावता report.tex इति सञ्चिकाम् उद्घाटितवान् अस्मि। कृपया एतां सञ्चिकाम् अवतार्य मया सह अभ्यासं कुर्वन्तु।
01:44	अहं 12 point font size, ‘a4 paper’ अपि च ‘article’ class इत्येतेषाम् उपयोगं कुर्वन् अस्मि।
01:55	अहं ‘usepackage’ इति आदेशस्य उपयोगपूर्वकं geometry इति सम्पुटम् उपयुज्य प्रान्तं (margins) निश्चिनोमि।
02:02	प्रत्येकस्य आदेशस्य आरम्भे एकं रिवर्स् स्ल्याश् भवेत्।
02:07	यद्यपि अहं विशेषरूपेण न कथयामि, तथापि भवन्तः रिवर्स् स्ल्याश् इत्यस्य प्रयोगं न विस्मरन्तु।
02:13	एवमेव अहं स्पष्टरूपेण आवरणयोः प्रयोगं सर्वदा न कथयामि, अथापि भवन्तः तयोः प्रयोगं कुर्वन्तु।
02:20	कृपया यथा दृश्यपाठेऽस्मिन् दृश्यते तथैव कुर्वन्तु।
02:25	usepackage इति आदेशस्य वर्गावरणयोः अन्तः ऐच्छिकाः परिमितयः भवन्ति।
02:31	सम्पुटस्य नाम पुष्पावरणयोः अन्तः वर्तते।
02:35	अहं 4.5 से.मी. विस्तृताः उन्नताः च margins (प्रान्तं) निश्चितवान्।
02:41	TexWorks सम्पादिकायाः उपरि वामकोणं पश्यन्तु।
02:47	pdfLaTeX इति एतावता यदि न चितं तर्हि कृपया तत् पतत्सूचीतः चिन्वन्तु।
02:55	वामपार्श्वे हरितवृत्ते बाणचिह्नं विद्यते।
02:59	बाणचिह्नं नुत्वा इमां सञ्चिकां सङ्कलयन्तु।
03:04	वयं दक्षिणपार्श्वे दृश्यमानां ‘report.pdf’ इति सञ्चिकां प्राप्नुमः।
03:09	फलितसञ्चिकायां section, sub-section अपि च sub-sub-section इति शीर्षकान् पश्यन्तु।
03:18	मूलसञ्चिकायां प्रदत्तान् तद्रूपान् आदेशान् उपयुज्य एते सृष्टाः।
03:23	'pdf' सञ्चिकायां section titles इत्येतेषु विशिष्टलक्षणानि अवलोकयन्तु।
03:30	एतेषां शीर्षकाणाम् गात्राणि सानुपातानि स्वयमेव सृष्टानि।
03:37	अत्र section इत्यस्य शीर्षकम् अतिबृहत् अपि च sub-sub-section इत्यस्य शीर्षकम् अतिलघु वर्तते।
03:45	मूलसञ्चिकायां रिक्तपङ्क्तिषु विद्यमानेषु सत्सु फलिते पूर्वरूपम् एव विद्यते।
03:50	अत्र अहम् एकां पङ्क्तिं निष्कासयामि अपि च सङ्कलयामि।
03:55	अत्र किमपि परिवर्तनं न भवति।
03:57	इदानीम् अहं पृष्ठगात्रं a5 इति करोमि।
04:02	फलिते प्रत्येकस्याः पङ्क्तेः विस्तारम् इदं न्यूनीकरोति।
04:06	यथा वयं पूर्वं कृतवन्तः तथैव अहं पाठं पुनः सङ्कलयामि।
04:10	‘control +’ इति नुत्वा अहम् इदं बृहत् करोमि। एतेन भवन्तः फलिते स्पष्टरूपेण द्रष्टुं शक्नुवन्ति।
04:17	अहम् इदं मध्ये आनयामि।
04:20	पाठस्यास्य अवशिष्टभागे अहं a5 पृष्ठस्य एव उपयोगं करोमि। भवन्तः इदं a4 रूपेण परिवर्तयितुं शक्नुवन्ति।
04:28	अहम् इमां सञ्चिकां न रक्षितवान् इत्येतत् भवन्तः अवलोकयन्तु। यतोऽहि TeXworks इतीदं सङ्कलनात् प्राक् स्वयमेव सञ्चिकां रक्षति ।
04:37	वयं वर्णमुखस्य गात्रं न्यूनीकृत्य, अर्थात् 10 point रूपेण परिवर्त्य, सङ्कलयामः।
04:44	हे! वर्णमुखगात्रं न्यूनं जातम् – वयम् आश्चर्यचकिताः भवेम? परन्तु, अनुपातानुगुणं गात्रम् अन्तरं च समानमेव भवतः।
04:54	अहं वर्णमुखगात्रं पुनः 12 point रूपेण परिवर्तयामि।
04:59	इदानीं वयम् अपरं मुख्यांशं section इति शीर्षकान् चर्चयामः।
05:04	अयं section शीर्षकाणां सङ्ख्यानां स्वोत्पत्तिविषयकः वर्तते।
05:09	इदं पुनः विवरितुम् अहं 'Inserted section' इति नूतनं section योजयामि।
05:18	सङ्कलिते सति, क्रमसङ्ख्यया सह इदम् अत्र परिदृश्यते। अतः सङ्ख्याप्रदानमपि LaTeX स्वयमेव करोति।
05:29	LaTeX इति तु “toc” इति extension युक्तया एकया सञ्चिकया Table of Contents इतीदं सृजति।
05:36	अत्र अहं ‘table of contents’ इति योजयामि।
05:42	सङ्कलयामि।
05:44	फलिते ‘Contents’ इति पदं दृश्यते, तावदेव।
05:50	पुनः अहं सङ्कलयामि ।
05:53	इदानीं सर्वाणि अपि शीर्षकाणि table of contents इत्यस्मिन् पृष्ठसङ्ख्यया सह दृश्यन्ते।
05:59	समीचीनपृष्ठसङ्ख्याप्राप्त्यर्थं भवन्तः तृतीयवारं सङ्कलयन्तु।
06:05	त्रिवारं किमर्थम्? कृपया स्वाभ्यासं पश्यन्तु।
06:09	‘table of contents’ इति एकमेव पदम् आवश्यकम्।
06:14	LaTeX इत्यस्मिन् अद्भुतं सामर्थ्यं वर्तते!
06:17	LaTeX इत्यस्मात् निर्मितया “toc” इति एक्स्टेन्शन्-युक्तया सञ्चिकया इदं साध्यं जातम्।
06:24	इदं मल्टि-पास् सङ्कलनविधानं शीर्षके विद्यमानपरिवर्तनेन सह कार्यं करोति।
06:30	अहं section शीर्षकम् ‘Modified section’ इति रूपेण परिवर्तयामि।
06:36	इदं सङ्कलयामि । Table of Contents न परिवर्तितम्।
06:42	पुनः अहं सङ्कलयामि अपि च इमां समस्यां परिहरामि।
06:46	इदानीं वयमत्र परिवर्तितं section प्राप्तवन्तः।
06:49	लेखस्य कृते वयं एकं शीर्षकं प्रदद्मः। अहं तत् अत्र ‘begin document’ इत्यस्मात् प्राक् करोमि।
06:57	अत्र दर्शितप्रकारेण, अहम् एकं ‘title’, ‘author’-सम्बद्धविचारम् अपि च ‘date’ इत्येतान् रचयामि।
07:13	तदर्थम् अहम् इमान् त्रीन् आदेशान् योजितवान्।
07:17	एतेषां क्रमः अथवा स्थानं न मुख्यम्।
07:22	परन्तु, एतानि begin document इति आदेशस्य पूर्वमेव आगच्छेयुः।
07:26	सर्वेषु आदेशेषु रिवर्स् स्ल्याश् इतीदं न विस्मरन्तु।
07:31	अत्र डबल् स्ल्याश् इत्युक्ते अग्रिमपङ्क्तिः इत्यर्थः। वयं सङ्कलयामः।
07:38	‘pdf’ सञ्चिकायां किमपि न परिवर्तनम्।
07:42	यतोऽहि, एताभिः सूचनाभिः किं करणीयमिति अहं LaTeX कृते न उक्तवान्।
07:47	अतः, अहं 'begin document' इत्यतः पश्चात्, 'make title' इति आदेशं योजयामि।
07:55	पश्चात् वयं सङ्कलयामः।
07:58	यत्र अहम् आदेशमिमं योजयामि तत्र फलिते शीर्षकं दृश्यते,
08:03	अर्थात्, document इत्यस्य आरम्भे।
08:07	वयं लेखस्य class इतीदं article इत्यस्मात् report रूपेण परिवर्तयामः।
08:15	अस्मिन् एव समये, वयम् एकं chapter इति एकेन आदेशेन व्याख्यास्यामः - 'Chapter First Chapter'।
08:24	Report style इत्यस्मिन् न्यूनातिन्यूनम् एकं chapter आवश्यकम्।
08:27	वयमिदं सङ्कलयामः फलितं च पश्यामः।
08:31	फलिते परिवर्तनम् अवलोकयन्तु।
08:35	सङ्ख्यारहिते एकस्मिन् समग्रपृष्ठे शीर्षकं परिदृश्यते।
08:40	Contents अपि प्रथमे पृष्ठे समग्रं परिदृश्यते।
08:47	कृपया अत्र स्थगयन्तु अपि च 'Contents' इत्यत्र दोषान् अवलोकयन्तु।
08:54	वयमग्रिमपृष्ठं गच्छामः। chapter इत्यस्य प्रारम्भरीतिं परिशीलयन्तु।
09:00	भवन्तः कनिष्ठरूपेण कति विशिष्टलक्षणानि ग्रहीतुं शक्नुवन्ति? कनिष्ठतः पञ्च गृह्णन्तु।
09:08	वयम् इदं द्वितीयवारं सङ्कलयामः।
09:12	Contents पृष्ठमिदानीं समीचीनविषयान् दर्शयति इति अवलोकयन्तु। पृष्ठसङ्ख्याः अपि सम्यक् सन्ति।
09:21	‘New Chapter’ इति एकं chapter योजयामः।
09:32	सङ्कलयामः।
09:34	अहं पुनरेकवारं सङ्कलयामि तथा च तत् नूतनपृष्ठे आगच्छति इति पश्यामि।
09:47	chapter इत्येतस्य पूर्वं appendix इति आदेशं योजयन्तु।
09:53	सङ्कलिते सति, “Appendix” इति पदं दृश्यमानं भवन्तः अवलोकयन्तु।
09:59	chapter इत्येतस्य क्रमाङ्कः A इति अभूत्।
10:02	वयमिदानीं स्लैड्स् प्रति गच्छामः।
10:05	पाठेऽस्मिन् अधीतस्य सारांशं पश्यामः।
10:08	LaTeX इत्यस्मिन् लेखस्य (document) लेखनम्, स्वयमेव chapter अपि च section इति शीर्षकाणां रचनम्, स्वयमेव सङ्ख्याप्रदानम्, Table of contents अपि च शीर्षकपृष्ठस्य रचनम्, Appendix इत्येतस्य रचनम्।
10:21	अहं कांश्चन स्वाभ्यासान् प्रददामि।
10:24	अयं स्वाभ्यासः a4 गात्रयुतपृष्ठं तथा च letter paper विषयकं वर्तते।
10:29	कृपया इदं चलच्चित्रं स्थगयन्तु, स्लैड् दृष्ट्वा स्वाभ्यासं कुर्वन्तु।
10:35	अयं स्वाभ्यासः वर्णमुखगात्रस्य विषये वर्तते।
10:41	अयं report dot toc विषयकः विद्यते।
10:47	अयं सङ्कलनसङ्ख्याविषयकः वर्तते।
10:52	अयं Table of Contents इत्यस्य स्थानविषयकः वर्तते।
10:59	अयं स्वाभ्यासः 'report' अपि च 'article' इत्यनयोः 'chapter' इति आदेशस्य उपयोगविषकः वर्तते।
11:07	अयं स्वाभ्यासः 'report' class इत्यस्मिन् 'appendix' इति आदेशस्य परिणामविषयकः वर्तते।
11:15	अयं पूर्वतनस्वाभ्याससदृशः एव विद्यते, परन्तु 'article' class इति विषयकः वर्तते।
11:22	अयं geometry इति सम्पुटस्य विषये विद्यते।
11:27	अयं स्वाभ्यासः LaTeX classes इति विषये वर्तते।
11:34	एतेन वयं पाठस्यास्य अन्तिमभागं प्राप्तवन्तः।
11:38	एतत् Spoken Tutorial project इत्यस्य सारांशं दर्शयति। यदि भवतां समीपे उत्तमं bandwidth नास्ति तर्हि एतत् अवचित्य पश्यन्तु।
11:46	वयं Spoken tutorial पाठ्यांशान् उपयुज्य कार्यशालां चालयामः। ये च online परीक्षायाम् उत्तीर्णतां यान्ति तेभ्यः प्रमाणपत्रमपि दद्मः। कृपया अस्मान् सम्पर्कयन्तु।
11:53	अस्मिन् पाठे भवतां प्रश्नाः सन्ति वा?
11:56	कृपया इदं जालपुटं प्रति गच्छन्तु। भवतां प्रश्नस्य minute अपि च second इत्येतान् चिन्वन्तु।
12:03	भवतां प्रश्नं संक्षिप्तरूपेण प्रस्तुवन्तु। अस्माकं गणतः कश्चन उत्तरं प्रददाति।
12:09	Spoken Tutorial Forum इतीदम् ईदृशानां निर्दिष्टानां प्रश्नानां वेदिका वर्तते।
12:13	कृपया असम्बद्धान् सामान्यान् च प्रश्नान् न पृच्छन्तु।
12:19	एतत् व्यर्थसमस्याः न्यूनीकरोति। यदि न्यूनाः समस्याः तर्हि, एताः चर्चाः अग्रिमपाठेषु उपयोक्तुं शक्नुमः।
12:28	‘Spoken Tutorials’ इत्येतेषां मध्ये अलब्धान् विषयान् stack exchange इत्यस्य अस्मिन् अणुसङ्केते अन्विषन्तु।
12:35	LaTeX इत्यस्य उताराणि प्राप्तुं इयं समीचीनवेदिका वर्तते। अस्माकं कार्यशालाः, प्रमाणपत्रप्रदानम् इत्येतेषां विषये भवत्सु जिज्ञासा स्यात्।
12:45	तदर्थम् अस्मान् सम्पर्कयितुम् ईमेल् इत्येतद्द्वारा लिखन्तु।
12:50	`Spoken Tutorial Project’ इतीदं भारतसर्वकारस्य NMEICT अपि च MHRD इत्येताभ्याम् अनुदानितं विद्यते।
12:56	अहमस्मि कण्णन् मौद्गल्यः। अस्य पाठस्य अनुवादकः वासुदेवः आहितानलः, IIT Bombay, प्रवाचकश्च विद्वान् नवीनभट्टः उप्पिनपट्टणम्|धन्यवादः।

Contributors and Content Editors

NaveenBhat, Vasudeva ahitanal