PhET/C3/Projectile-Motion/Marathi

Time	Narration
00:01	Projectile motion वरील पाठात आपले स्वागत.
00:05	या पाठात आपण, Projectile Motion या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.
00:11	हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील भौतिकशास्त्राचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:18	या पाठासाठी मी: उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04, जावा वर्जन 1.7,
00:26	फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 53.02.2 वापरत आहे.
00:31	हे सिम्युलेशन वापरून आपण पाहणार आहोत, 1. प्रत्येक पॅरामीटर पदार्थाच्या गतिमार्गाला कसा प्रभावित करतो ते पाहणे.
00:39	2. पदार्थाची प्रारंभिक परिस्थिती दिली असता तो कोठे पडेल याचा अंदाज बांधणे.
00:45	3. गतीचे क्षितीजाला समांतर(आडवे) व लंब रेषेतील (उभे) घटक स्वतंत्र आहेत हे पाहणे.
00:51	4. ड्रॅग फोर्सवर परिणाम करणारे व्हेरिएबल्स शोधणे.
00:56	5. वेग आणि त्वरण यांच्यावर ड्रॅग फोर्सचा होणारा परिणाम तपासणे.
01:02	प्रोजेक्टाईलची व्याख्या करू.
01:05	प्रोजेक्टाईल म्हणजे प्रक्षेपित केलेली, उडवलेली, किंवा फेकलेली एखादी वस्तू.
01:11	प्रोजेक्टाईलच्या मार्गाला गतीमार्ग असे नाव आहे.
01:15	प्रोजेक्टाइल गती हा गतीचा असा प्रकार आहे की ज्यात पृथ्वीच्या पृष्ठभागाजवळ पदार्थ प्रक्षेपित केलेला असतो.
01:22	गुरुत्वाकर्षणाच्या प्रभावाखाली प्रोजेक्टाईलचा मार्ग वक्राकार होतो.
01:27	प्रोजेक्टाईलवर गुरुत्व बल खालच्या दिशेने कार्य करत असते.
01:32	गुरुत्व बल पदार्थाच्या उभ्या गतीवर परिणाम करत असल्याने त्याचा पथ पॅराबोलिक होतो.
01:39	प्रोजेक्टाईल गतीची काही उदाहरणे- फेकलेला बेसबॉलचा चेंडू.
01:46	बंदुकीतून उडवलेली गोळी.
01:51	दिलेली लिंक वापरून सिम्युलेशन डाऊनलोड करू.
01:55	मी डाऊनलोड्स फोल्डरमधे Projectile Motion हे PhET सिम्युलेशन आधीच डाऊनलोड केले आहे.
02:02	सिम्युलेशन उघडण्यासाठी, projectile-motion_en.html या फाईलवर राईट क्लिक करा.
02:10	Open With Firefox Web Browser पर्याय निवडा.
02:15	हा Projectile Motion या PhET सिम्युलेशनचा इंटरफेस आहे.
02:20	इंटरफेसमधे चार स्क्रीन्स आहेत: Intro,
02:25	Vectors,
02:27	Drag ,
02:29	आणि Lab.
02:31	Intro स्क्रीनवर क्लिक करा.
02:34	या स्क्रीनच्या सहाय्याने प्रोजेक्टाईलच्या गतीमार्गावर परिणाम करणाऱ्या घटकांचा अभ्यास करूया.
02:40	Intro स्क्रीनमधे एका चौथऱ्यावर एक तोफ बसवलेली आहे.
02:45	डीफॉल्ट रूपात चौथऱ्याची उंची 10 m आहे.
02:49	उंची ऍडजस्ट केल्यावर Height चे लेबल दिसेनासे होईल.
02:53	आपण चौथऱ्याची उंची शून्यापासून ते 15 m पर्यंत बदलू शकतो.
02:59	सिम्युलेशन रिसेट करण्यासाठी Reset बटणावर क्लिक करा.
03:03	डीफॉल्ट रूपात, तोफेचा कोन शून्य अंशावर आहे.
03:08	तोफेचा कोन वजा 90 अंशांपासून ते 90 अंशांपर्यंत बदलता येऊ शकतो.
03:14	ड्रॅग करून तोफेचा कोन शून्य अंश करा.
03:18	स्क्रीनच्या खालील भागात प्रारंभिक वेग बदलण्यासाठी स्लायडर,
03:23	गतिमार्ग खोडण्यासाठी पिवळ्या खोडरबराचा आयकॉन,
03:27	प्रोजेक्टाईल प्रक्षेपित करण्यासाठी लाल रंगाचा Launch Projectile आयकॉन,
03:32	Play/Pause आणि Step ही बटणे,
03:36	ऍनिमेशनचा वेग बदलण्यासाठी Normal आणि Slow ही रेडिओ बटणे आहेत.
03:41	तसेच स्क्रीनवरील चित्र झूम करण्यासाठी डाव्या कोपऱ्यात वरती Zoom in आणि Zoom out ही बटणे आहेत.
03:48	उजवीकडील कोपऱ्यात वरती एका पांढऱ्या रंगाच्या बॉक्समधे probe आणि मोजपट्टीचा समावेश आहे.
03:56	प्रोबचा उपयोग गतिमार्गाची वेळ, पल्ला आणि उंची मोजण्यासाठी केला जातो.
04:02	प्रोजक्टाईल निवडण्यासाठी एक ड्रॉपडाऊन सूची दिली आहे.
04:06	डीफॉल्ट रूपात, Pumpkin हे प्रोजेक्टाईल म्हणून निवडले आहे.
04:10	निवडलेल्या प्रोजेक्टाईलचे वस्तुमान आणि व्यास खाली सूचीत दिसेल.
04:16	पुढे Drag Coefficient सहित Air Resistance समाविष्ट करण्यासाठी चेकबॉक्स आहे.
04:22	आपल्याकडे वेग आणि त्वरण या सदिशांसाठी चेकबॉक्सेस आहेत.
04:28	सूचीतून Human प्रोजेक्टाईल निवडू. Human projectile चे वस्तुमान आणि व्यास यांची नोंद घ्या.
04:38	लाल रंगाच्या Launch आयकॉनवर क्लिक करा. गतीमार्गाचे निरीक्षण करा.
04:44	पुढे तोफेचा कोन बदलून 10 अंश करा.
04:49	प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
04:54	तोफेचा कोन बदलल्यामुळे प्रोजेक्टाईलच्या नव्या गतिमार्गाचे निरीक्षण करा.
04:59	सर्वोच्च बिंदू हिरव्या रंगाने दाखवला आहे.
05:03	ड्रॅग करून प्रोब गतीमार्गाच्या सर्वोच्च बिंदूवर न्या.
05:07	सर्वोच्च बिंदूपाशी वेळ, पल्ला व उंची यांची नोंद घ्या.
05:12	एका तक्त्यात तोफेचा कोन, वेळ, पल्ला आणि उंची यांचे कॉलम तयार करा.
05:19	मी 10 अंश कोनासाठी व्हॅल्यूज भरत आहे.
05:27	प्रोब ड्रॅग करून परत त्याच्या जागेवर आणा.
05:30	आता मी तोफेचा कोन 20 अंश करत आहे.
05:35	प्रोजेक्टाईल लाँच करून गतिमार्गाचे निरीक्षण करा.
05:40	प्रोब गतीमार्गाच्या सर्वोच्च बिंदूवर ठेवू.
05:44	वेळ, पल्ला आणि उंची यांच्या व्हॅल्यूजची तक्त्यात नोंद करा. मी नोंद केली आहे.
05:55	असाईनमेंट म्हणून: तोफेचा कोन बदलून तक्त्यातील नोंदी पूर्ण करा.
06:04	सिम्युलेशन रिसेट करण्यासाठी Reset बटणावर क्लिक करा.
06:08	प्रोजेक्टाईल लाँच करून गतीमार्गाचे निरीक्षण करा.
06:13	संदर्भ रेषेवर टारगेट (लक्ष्य) अशा ठिकाणी हलवा की प्रोजेक्टाईल टारगेटवर पडेल.
06:19	प्रोजेक्टाईल लाँच करून गतीमार्गाचे निरीक्षण करा.
06:23	प्रोजेक्टाईल टारगेट भेदत असताना निर्माण झालेल्या ताऱ्यांचे निरीक्षण करा.
06:27	डीफॉल्ट रूपात, slider 15 मीटर प्रति सेकंद या प्रारंभिक वेगावर आहे.
06:33	आपण प्रारंभिक वेग 0 ते 30 मीटर प्रति सेकंद एवढा बदलू शकतो.
06:39	प्रारंभिक वेगाचा स्लायडर 20 मीटर प्रति सेकंदावर न्या. प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
06:49	लक्षात घ्या की आता, प्रोजेक्टाईल अधिक वेगाने जात असून संदर्भ रेषेवर जास्त दूर पडेल.
06:56	Slow या रेडिओ बटणावर क्लिक करून प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
07:01	प्रोजेक्टाईलची गती कमी झाल्याचे दिसेल.
07:05	Slow हे रेडिओ बटण निवडल्यामुळे ऍनिमेशनचा वेग कमी होईल.
07:10	यामुळे प्रोजेक्टाईलचा वेग कमी झालेला नाही.
07:14	आधीचे गतीमार्ग खोडून टाकण्यासाठी पिवळ्या eraser च्या आयकॉनवर क्लिक करा.
07:20	तोफेचा कोन वजा 10 अंश आणि प्रारंभिक वेग 25 मीटर प्रति सेकंद करा.
07:28	प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
07:34	प्रोजेक्टाईलचा गतीमार्ग आणि त्याने कापलेले अंतर पहा.
07:38	Velocity Vector खालील Total आणि Components या चेकबॉक्सेसवर क्लिक करा.
07:45	प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
07:48	गतीमार्गावरील Velocity vector आणि त्यांचे घटक यांची नोंद घ्या.
07:54	चेकबॉक्सेस अनचेक करा.
07:57	Acceleration Vectors' खालील Total आणि Components या चेकबॉक्सेसवर क्लिक करा.
08:03	प्रोजेक्टाईल लाँच करून गतीमार्गाचे निरीक्षण करा.
08:11	असाईनमेंट म्हणून, 1. विविध प्रोजेक्टाईल्स निवडून, 2. आणि प्रारंभिक वेग आणि चौथऱ्याची उंची बदलून, प्रोजेक्टाईल गतींचे निरीक्षण करा.
08:23	आता आपण Vectors स्क्रीनवर जाऊ.
08:27	Vectors स्क्रीनवर क्लिक करा.
08:30	हवेच्या रोधामुळे वेग, त्वरण आणि बल यावरील परिणाम या स्क्रीनवर आपण पाहू.
08:39	Vectors स्क्रीनवरही जवळपास Intro स्क्रीनप्रमाणे टूल्स आहेत.
08:44	या स्क्रीनवर चौथऱ्याची उंची 0 मीटर आणि तोफेचा कोन 80 अंश आहे.
08:52	तोफेचा कोन 70 अंश करून प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
09:03	येथे आपल्याकडे तोफगोळा हे एकच प्रोजेक्टाईल आहे.
09:07	ड्रॅग करून त्याचा व्यास आणि वस्तुमान बदलू शकतो.
09:14	Air Resistance चेकबॉक्स अनचेक करून प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
09:27	हवेचा रोध नसताना, प्रोजेक्टाईल जास्त उंचीवर आणि जास्त लांब जाते .
09:34	आता पुढील चेकबॉक्सेसवर क्लिक करा- Velocity Vectors,
09:40	Acceleration Vectors,
09:42	Force Vectors.
09:44	प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
09:46	तुम्हाला गतीमार्गावर सदिश घटक दिसतील.
09:51	आता आपण Drag स्क्रीनवर जाऊ.
09:54	इंटरफेसच्या तळाशी असलेल्या Drag स्क्रीनवर क्लिक करा.
09:59	या स्क्रीनवर आपण drag force वर परिणाम करणारे घटक शोधू,
10:05	drag force आणि वेगातील संबंध पाहू.
10:10	शिवाय या स्क्रीनवर Drag Coefficient आणि Altitude स्लायडर्स आहेत.
10:16	आता Drag Coefficient स्लायडर हलवून 0.04 पर्यंत न्या.
10:21	प्रोजेक्टाईलच्या आकाराचे निरीक्षण करा. हे पाण्याच्या थेंबासारखे दिसत आहे.
10:27	प्रोजेक्टाईल लाँच करून गतीमार्गाचे निरीक्षण करा.
10:37	drag coefficient लहान असल्यास प्रोजेक्टाईल जास्त उंची गाठते आणि जास्त लांब जाते.
10:45	प्रोब ड्रॅग करून तो सर्वोच्च बिंदूवर ठेवा.
10:49	प्रोब प्रोजेक्टाईलचा वेळ, पल्ला आणि उंची दाखवेल.
10:54	प्रोब ड्रॅग करून त्याच्या मूळ जागेवर नेऊन ठेवा.
10:57	प्रारंभिक वेग बदलून 14 मीटर प्रति सेकंद करा आणि Drag Coefficient बदलून 0.45 करा.
11:06	झूम करून बघण्यासाठी Zoom In बटणावर क्लिक करा.
11:11	प्रोजेक्टाईल लाँच करून गतीमार्गाचे निरीक्षण करा.
11:17	पुन्हा नॉर्मल व्ह्यूसाठी Zoom Out बटणावर क्लिक करा.
11:21	आता Drag coefficient स्लायडर हलवून 0.50 वर न्या.
11:27	प्रारंभिक वेग बदलून 24 मीटर प्रति सेकंद करा.
11:32	Altitude स्लायडर ड्रॅग करून 1700 मीटरवर न्या आणि प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
11:45	गतीमार्गाचे निरीक्षण करा.
11:50	मोजपट्टीचा वापर करून प्रोजेक्टाईलने किती अंतर कापले ते पहा.
12:06	आता Lab स्क्रीनवर जाऊया.
12:09	Lab स्क्रीनवर क्लिक करा.
12:12	या स्क्रीनवर आपल्याकडे प्रोजेक्टाईल्सची सूची आहे.
12:16	प्रोजेक्टाईल म्हणून Custom हा पर्याय निवडा.
12:20	येथे आपण Mass ची व्हॅल्यू,
12:24	तसेच Diameter,
12:26	Gravity,
12:28	Altitude आणि Drag Coefficient स्वतः बदलू शकतो.
12:33	प्रत्येक attribute च्या शेजारी असलेले पिवळ्या रंगाचे edit बटण दिसेल.
12:38	या बटणांच्या सहाय्याने तुम्ही स्वतः त्यांच्या किंमती बदलू शकता.
12:43	आता मी Gravity ची किंमत बदलणार आहे.
12:46	Gravityशी संबंधित असलेल्या edit बटणावर क्लिक करा.
12:50	की पॅड उघडेल.
12:53	15 हा पर्याय निवडून एंटर दाबा.
12:59	Air Resistance हा चेक बॉक्स निवडा.
13:03	एडीट बटणाच्या सहाय्याने Altitude ची व्हॅल्यू बदलून 2000 मीटर करा.
13:11	प्रोजेक्टाईल लाँच करून गतीमार्गाचे निरीक्षण करा.
13:17	प्रोजेक्टाईलचा सर्वोच्च बिंदू मोजण्यासाठी प्रोब ड्रॅग करून त्यावर ठेवा.
13:22	असाईनमेंट म्हणून, विविध कस्टम पॅरामीटर्स बदला आणि प्रोजेक्टाईल लाँच करा.
13:29	थोडक्यात,
13:31	या पाठात आपण, Projectile Motion या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघितले.
13:37	हे सिम्युलेशन वापरून आपण पाहिले: 1. प्रत्येक पॅरामीटरचा पदार्थाच्या गतिमार्गावरील प्रभाव.
13:45	2. पदार्थाची प्रारंभिक परिस्थिती दिली असता तो कोठे पडेल याचा अंदाज.
13:51	3. गतीचे क्षितिजाला समांतर(आडवे) व लंब रेषेतील (उभे) घटकांचे एकमेकांवर अवलंबित्व नसणे.
13:58	4. ड्रॅग फोर्सवर परिणाम करणारे व्हेरिएबल्स.
14:03	5. वेग आणि त्वरण यांच्यावर ड्रॅग फोर्सचा होणारा परिणाम.
14:09	दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल. हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
14:16	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते.
14:26	अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा. कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
14:33	या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
14:41	या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे. अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
14:52	ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे. सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali, Radhika