Linux/C2/File-System/Nepali
From Script | Spoken-Tutorial
Revision as of 17:59, 17 April 2017 by Pratik kamble (Talk | contribs)
| Time | Narration |
| 00:00 | लिनक्स फाइल सिस्टमको स्पोकन ट्युटोरीयलमा स्वागत छ |
| 00:04 | म उबुन्टु १०.०४ प्रयोग गर्दैछु |
| 00:07 | हामी मान्छौं कि तपाइलाई लिनक्स अपरेटिंग सिस्टममा काम गर्ने ज्ञान छ र कमान्डको आधारभूत जानकारी छ |
| 00:13 | यदि तपाई इच्छुक हुनुहुन्छ भने यो अर्को स्पोकन ट्युटोरीयलमा उपलब्ध छ,वेबसाइट हो:http://spoken-tutorial.org |
| 00:25 | यो पनि ध्यान दिनुहोस कि लिनक्स केस सेन्सिटिभ हुन्छ |
| 00:28 | यो ट्युटोरीयलमा नभनेसम्म सबै कमाण्डहरु लोअर केसमा हुन्छ |
| 00:36 | लिनक्समा सबैकुरा एउटा फाइल हुन्छ |
| 00:39 | त्यसोभए फाइल के हो? वास्तविक रुपमा फाइल एउटा स्थान हो जहाँ हाम्रो डकुमेन्टहरु र पेपरहरु रहन्छन |
| 00:47 | यसैगरी, लिनक्समा एउटा फाइल सूचना भण्डार गर्ने भाडो हो |
| 00:53 | अब, डाइरेक्टरी के हो त? |
| 00:56 | एउटा डाइरेक्टरीलाई एउटा फाइलहरु र अन्य सब डाइरेक्टरीहरुको समूह भनि बुझ्न सकिन्छ |
| 01:02 | डाइरेक्टरीले हाम्रो फाइलहरु एउटा व्यवस्थित तरिकाले राख्न सहयोग गर्छ |
| 01:08 | यो हामीले विन्डोजमा फोल्डर भने जस्तै हो |
| 01:12 | यसले बिभिन्न युजरलाई उनीहरुको फाइलहरु सहितको आफ्नै डाइरेक्टरी बनाउन र अरुले प्रयोग गर्ने र हेरफेर गर्न नसक्ने बनाउन दिन्छ |
| 01:20 | र त्यहाँ केहि डाइरेक्टरी छैन भने सिस्टममा भएका सबै फाइलहरुको भिन्न नाम हुनुपर्छ, जुन सम्हाल्न धेरै गाह्रो हुन्छ |
| 01:31 | यी फाइल र डाइरेक्टरीका परिभाषाहरु तिनीहरुका बारेमा जान्न पुग्ने भएपनि, यी पुरै सहि छैन |
| 01:42 | साथै यसका सामग्रीहरु,एउटा फाइलको नाम र केहि बिशेषता वा “प्रशासकीय सूचना”; भन्नाले फाइल बनेको/बदलेको मिति र यसका अनुमतिहरु छन |
| 01:55 | बिशेषताहरु फाइलको inodeमा भण्डार गरिन्छ,जहाँ फाइल सिस्टमको बिशेष डाटाको ब्लक छ जसमा फाइलको लम्बाई र यो डिस्कमा कहाँ भण्डार भएको छ भन्ने जानकारी पनि छ |
| 02:08 | सिस्टमले फाइल इनोडको नम्बर प्रयोग गर्छ; डाइरेक्टरी संरचनाले हाम्रो फाइदाको लागि फाइलको नाम दिन्छ किनकि ठूला नम्बरहरु भन्दा नाम सम्झिन सजिलो बनाउछ |
| 02:23 | यो धेरै नै सामान्य बनाईएका परिभाषा बिपरित, एउटा डाइरेक्टरीले खासमा अन्य फाइल सेभ गर्दैन, यसले खाली इनोड नम्बरहरु र अन्य फाइलको नाम राख्छ |
| 02:37 | वास्तवमा लिनक्समा तीन प्रकारका फाइल छन: |
| 02:41 | १सामान्य फाइलहरु: यसमा अक्षरहरुको प्रवाहको रुपमा डाटा मात्र हुन्छ |
| 02:48 | २ डाइरेक्टरीहरु:हामीले पहिलेको स्लाइडमा देखे जस्तै |
| 02:52 | ३ डिभाइस फाइलहरु: लिनक्समा सबै हार्डवेयर यन्त्र र अन्य सबै फाइलको रुपमा प्रस्तुत गरिन्छ |
| 02:59 | एउटा CD, एउटा हार्डडिस्क वा एउटा usb स्टिक, सबै लिनक्समा एउटा फाइल हो, तर यो किन यस्तो? यसले हामीलाई यी डिभाइसहरुमा सामान्य फाइलहरुमा जस्तै लेख्न र पढ्न सघाउछ |
| 03:15 | लिनक्समा सबै फाइलहरु सम्बन्धित हुन्छन, छोटकरीमा भन्दा सबैले हामीले जस्तै एउटा परिवार बनाउछन |
| 03:22 | मानौं एउटा डाइरेक्टरी जसमा केहि फाइलहरु वा सब डाइरेक्टरीहरु छन्,यसमा एक अर्कासंग प्यारेन्ट-चाइल्ड सम्बन्ध हुनेछ, यसले लिनक्स फाइल सिस्टम ट्री लाई जन्माउछ |
| 03:34 | माथि रुट हुन्छ (/स्ल्याशले जनाईएको हुन्छ), यसमा अन्य सबै फाइलहरु र डाइरेक्टरी हुन्छ |
| 03:42 | यदि हामीलाई सहि पाथ थाहा छ भने यसले एउटा फाइल वा डाइरेक्टरीबाट अर्कोमा जान पनि सघाउछ |
| 03:51 | हामी लिनक्स फाइल सिस्टममा काम गर्दै जादा,लाग्छ कि हामी यो ट्री अनुरुप चलिरहेका छौं |
| 03:56 | एउटा कमाण्ड र तपाई एक ठाउँबाट अर्कोमा पुग्नुहुन्छ |
| 04:01 | सुन्दा रमाइलो छ! वास्तबमै यो छ!! हामी हेर्नेछौं |
| 04:05 | जब हामी लिनक्स सिस्टममा लगिन गर्छौं , डिफल्टमा हामी होम डाइरेक्टरीमा हुन्छौं |
| 04:11 | अब, टर्मिनलमा जाउँ |
| 04:13 | Ctrl+alt+T ले उबुन्टुमा टर्मिनल सुरु गर्छ |
| 04:17 | यो कमाण्डले सबै युनिक्स सिस्टममा काम नगर्न सक्छ, टर्मिनल खोल्ने सामान्य प्रकृया अर्को स्पोकन ट्युटोरीयलमा पहिले नै बर्णन गरिएको छ |
| 04:27 | होम डाइरेक्टरी हेर्न, कमाण्ड प्रम्प्टमा यो टाइप गर्नुहोस "echo स्पेस डलर क्यापिटलमा H-O-M-E" र इन्टर थिच्नुहोस |
| 04:40 | यसले हाम्रो होम डाइरेक्टरीको पाथनेम दिन्छ |
| 04:44 | हामी एक डाइरेक्टरीबाट अर्कोमा जान सक्छौं |
| 04:47 | तर कुनै पनि समयमा हामी एउटा डाइरेक्टरीमा हुन सक्छौं र यसलाई करेन्ट डाइरेक्टरी वा वर्किंग डाइरेक्टरी भनिन्छ, अब स्लाइडमा फर्कौं |
| 04:56 | pwd कमान्डले करेन्ट डाइरेक्टरी हेर्न मद्दत गर्छ, pwd को मतलब प्रेजेन्ट वर्किंग डाइरेक्टरी हो |
| 05:03 | कमाण्ड प्रम्प्टमा "pwd" कमाण्ड इन्टर गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस्, अब यो हाम्रो प्रेजेन्ट वर्किंग डाइरेक्टरी हो |
| 05:13 | हामीले एक डाइरेक्टरी देखि अर्कोमा जान सक्छौं भनेका थियौं |
| 05:17 | तर यो कसरी गर्ने ? यसको लागि हामी cd कमाण्ड प्रयोग गर्नेछौं |
| 05:22 | तपाइले तपाई जान चाहनुभएको डाइरेक्टरिको पाथनेम सहित cd कमाण्ड टाइप गर्नुपर्छ |
| 05:28 | अब, प्रम्प्टमा pwd टाइप र इन्टर गरि हाम्रो करेन्ट डाइरेक्टरी हेरौं |
| 05:37 | हामी यो डाइरेक्टरीमा काम गर्दैछौं |
| 05:41 | अब, मानौं हामी स्ल्यास usr डाइरेक्टरीमा जान चाहन्छौं, अब,टाइप गरौँ "cd स्पेस स्ल्याश usr" ,यहाँ स्ल्याश भन्नाले अघिल्लो स्ल्याश बुझिन्छ र इन्टर गर्नुहोस |
| 05:56 | अब, हाम्रो हालको डाइरेक्टरी हेरौं, pwd टाइप गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस |
| 06:03 | अ, हामी स्ल्यास usr डाइरेक्टरीमा पुगेका छौं |
| 06:08 | यहाँ समस्या के हो भने पाथनेम धेरै लामो हुनसक्दैन, यो किनभने यिनीहरु Absolute Pathnames हुन् जसले पुरै रुट डाइरेक्टरी देखि सुरु हुने पाथ देखाउछ |
| 06:18 | बदलामा हामी करेन्ट डाइरेक्टरीबाट सुरु हुने रिलेटिभ पाथनेम प्रयोग गर्न सक्छौं |
| 06:23 | यहाँ, हामीले दुई बिशेष अक्षरहरु थाहा पाउनुपर्छ डटजसले करेन्ट डाइरेक्टरी जनाउछ र डट डट जसले करेन्ट डाइरेक्टरीको प्यारेन्ट डाइरेक्टरी जनाउछ |
| 06:36 | अब, cd कमाण्डको बारेमा केहि जानकारी लिउँ |
| 06:40 | कुनै अर्गुमेंट बिनाको cd कमाण्ड होम डाइरेक्टरीमा फर्कन प्रयोग गरिन्छ |
| 06:46 | कमाण्ड प्रम्प्टमा "cd" टाइप गर्नुहोस र इन्टर गर्नुहोस् |
| 06:51 | अब, pwd कमाण्ड प्रयोग गरि करेन्ट डाइरेक्टरी जाचौं |
| 06:55 | हामी हाम्रो होम डाइरेक्टरीमा फर्केका छौं /home/gnuhata [होम स्ल्याश gnuhata] |
| 07:01 | अब, म्युजिक डाइरेक्टरीमा जाऊ, कमाण्ड प्रम्प्टमा "cd स्पेस Music(M क्यापिटलमा) स्ल्याश" टाइप गर्नुहोस् र इन्टर थिच्नुहोस |
| 07:13 | अब, pwd कमाण्ड प्रयोग गरि करेन्ट डाइरेक्टरी जाच्नुहोस्, pwd र इन्टर गर्नुहोस, हेर्नुहोस कि हामी /home/gnuhata/Music मा पुगेका छौं |
| 07:26 | म्युजिकबाट प्यारेन्ट डाइरेक्टरीमा जाऊ, यसको लागि तपाइले cd कमाण्ड डट डट सहित प्रयोग गर्नुपर्छ |
| 07:33 | कमाण्ड प्रम्प्टमा cd स्पेस डट डट टाइप गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस् |
| 07:40 | अब, pwd टाइप गरि प्रेजेन्ट डाइरेक्टरी जाच्नुहोस हामी फेरि /home/gnuhataमा छौं |
| 07:51 | अब डट प्रयोग गरि करेन्ट डाइरेक्टरीबाट यसको एउटा सबडाइरेक्टरीमा जानुहोस् |
| 07:58 | कमाण्ड प्रम्प्टमा cd स्पेस डट स्ल्याश Documents(D क्यापिटलमा) स्ल्याश टाइप गर्नुहोस्, इन्टर थिच्नुहोस |
| 08:09 | pwd टाइप गरि करेन्ट डाइरेक्टरी जाच्नुहोस, हामी /home/gnuhata/Documentsमा छौं |
| 08:19 | कन्ट्रोल L थिची स्क्रिन सफा पार्नुहोस्, अब तपाई राम्ररी देख्न सक्नुहुन्छ |
| 08:23 | cd कमाण्ड प्रयोग गरि होम डाइरेक्टरीमा फर्कौं cd टाइप गरौँ र इन्टर थिचौं |
| 08:32 | फेरि pwd कमाण्ड प्रयोग गरि करेन्ट डाइरेक्टरी जाचौं,हामी /home/gnuhata मा फर्केका छौं |
| 08:41 | हामी रिलेटिभ पाथमा /स्ल्याशले छुट्ट्याएको कुनै पनि संख्याको डट डट जोड्न सक्दैनौं, |
| 08:47 | यो स्लाइडमा,तपाई फाइल सिस्टम हाइर्यार्की देख्न सक्नुहुन्छ,रुट वा / माथि छ,होम र बिन रुट भित्रको दुई सब डाइरेक्टरी हुन्,युजरनेम, यहाँ डाइरेक्टरीको नाम gnuhata होम भित्रको सब डाइरेक्टरी हो |
| 09:05 | अब, हामी /home/gnuhataमा छौं,हामी अब, बिन डाइरेक्टरीमा कसरी जान सक्छौं? |
| 09:12 | कमाण्ड प्रम्प्टमा "cd स्पेस डट डट स्ल्यास डट डट स्ल्यास बिन"टाइप गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस् |
| 09:23 | pwd कमाण्ड प्रयोग गरि करेन्ट डाइरेक्टरी जाच्नुहोस,हामी /bin [स्ल्यास बिन डाइरेक्टरीमा छौं] |
| 09:30 | पहिलो डट डट ले हामीलाई स्ल्याश होम स्ल्याश gnuhata बाट स्ल्याश होममा लैजान्छ |
| 09:37 | अर्को हामीलाई स्ल्याश होमबाट रुटमा लैजान्छ |
| 09:43 | अब, स्ल्याश वा रुटबाट, हामी स्ल्याश बिन डाइरेक्टरीमा सरेका छौं |
| 09:48 | cd कमाण्ड प्रयोग गरि हाम्रो होम डाइरेक्टरीमा फर्कनुहोस |
| 09:52 | एउटा डाइरेक्टरी बनाउन हामी mkdir कमाण्ड प्रयोग गर्छौं |
| 09:56 | तपाइले कमाण्ड र बनाउनु पर्ने डाइरेक्टरीको नाम टाइप गर्नुपर्छ र करेन्ट डाइरेक्टरी भित्र एउटा नयाँ डाइरेक्टरी बन्नेछ |
| 10:04 | testdir नामक डाइरेक्टरी बनाउन, कमाण्ड "mkdir स्पेस testdir" टाइप गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस् |
| 10:15 | यसले सफलतापुर्बक testdir डाइरेक्टरी बनाउछ |
| 10:19 | याद गर्नुहोस कि त्यहाँ डाइरेक्टरी सफलतापुर्बक बनाएको र हटाएको कुनै स्पष्ट जानकारी हुदैन |
| 10:25 | यदि तपाइले कुनै गल्तिको संदेश पाउनु भएन भने, यसले एक्जिक्युसन् सफलतापुर्बक भएको जनाउछ |
| 10:30 | हामी डाइरेक्टरी बनाउन ट्री भित्र कहिँ पनि रिलेटिभ र अब्सोलुट पाथनेम प्रयोग गर्न सक्छौं, यदि हामीसंग त्यसो गर्ने अनुमति छ र सोहि नामको डाइरेक्टरी पहिले नै छैन भने |
| 10:43 | यो प्रक्रियाले बढि डाइरेक्टरी वा अझ डाइरेक्टरीहरुको हाईर्यार्की पनि बनाउन सकिन्छ |
| 10:49 | "mkdir स्पेस test1स्पेस test2टाइप गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस्, यसले प्रेजेन्ट डाइरेक्टरी भित्र test1 रtest2 नामक दुई डाइरेक्टरीहरु बनाउछ |
| 11:06 | "mkdir स्पेस testtree स्पेस testtree स्ल्याशtest3"टाइप गर्नुहोस् |
| 11:20 | यसले testtreeनामक एउटा डाइरेक्टरी र अर्को testtreeभित्र test3सब डाइरेक्टरी बनाउछ |
| 11:28 | ल, हामीले करेन्ट डाइरेक्टरीमा चार डाइरेक्टरीहरु बनाएका छौं, नामत: testdir,test1,test2 र testtree , तीमध्ये पहिलो तीन खाली छन् र अन्तिममा एउटा test3नामक सब डाइरेक्टरी छ |
| 11:47 | mkdir जस्तै rmdir कमाण्ड डाइरेक्टरी वा डाइरेक्टरीहरु हटाउन प्रयोग गरिन्छ |
| 11:56 | कमाण्ड "rmdir स्पेस test1" ले सफलतापुर्बक test1डाइरेक्टरी हटाउछ |
| 12:09 | यदि तपाइले कुनै डाइरेक्टरी बनाउनुभएको छ भने मात्र तपाई यसलाई हटाउन सक्नुहुन्छ, डाइरेक्टरी हटाउन तपाइको करेन्ट डाइरेक्टरी हटाउने डाइरेक्टरीभन्दा क्रमको हिसाबले माथि हुनुपर्छ र त्यो खाली हुनुपर्छ |
| 12:23 | अब, कमाण्ड प्रम्प्टमा "cd स्पेस testtree स्ल्यास test3"टाइप गर्नुहोस |
| 12:35 | हामी अहिलेtest3 डाइरेक्टरीमा छौं जुन testtree भित्रको सब डाइरेक्टरी हो |
| 12:42 | अब, "rmdir स्पेस testdir" कमाण्ड टाइप गरि testdir डाइरेक्टरी हटाऊ |
| 12:55 | हामी यो हुन नसकेको देख्छौं, किनभने करेन्ट डाइरेक्टरी हटाउन पर्ने डाइरेक्टरी भन्दा हाइर्यार्कीको हिसाबले माथि छैन |
| 13:02 | त्यसैले हामी testdir डाइरेक्टरी भन्दा हाइर्यार्कीको डाइरेक्टरीमा जानुपर्छ |
| 13:08 | "cd स्पेस डट डट" र इन्टर थिच्नुहोस् |
| 13:14 | अब, "cd स्पेस डट डट" टाइप गरि प्यारेन्ट डाइरेक्टरीमा फर्कौं |
| 13:20 | फेरि, अब पहिलेको कमाण्ड हेरौं |
| 13:24 | "rmdir स्पेस testdir"टाइप गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस् |
| 13:30 | testdir डाइरेक्टरी सफलतापुर्बक मेटियो, याद गर्नुहोस, testdir डाइरेक्टरी पनि खाली थियो |
| 13:38 | धेरै डाइरेक्टरी वा एउटा डाइरेक्टरीहरुको हाइर्यार्की एकैचोटी हटाउन सकिन्छ, त्यसैले testtree डाइरेक्टरी यसको सबडाइरेक्टरी test3सहित मेटौं |
| 13:48 | कमाण्ड प्रम्प्टमा "rmdir स्पेस testtree स्पेस testtree स्ल्याश test3" टाइप गरौँ र इन्टर गरौँ |
| 14:02 | हेर्नुहोस कि यसले 'testree' डाइरेक्टरी हटाउन सकिदैन किनभने 'testree' खाली छैन भनि एरर मेसेज दिएको छ |
| 14:11 | तर तपाइले भुल्न सक्ने अर्को कुरा भनेको testtree/test3 मेटिएको छ किनकि यो खाली थियो |
| 14:19 | यो जाच्न,कमाण्ड प्रम्प्टमा "cd स्पेस testtree"कमाण्ड टाइप गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस |
| 14:27 | अब, "ls" टाइप गर्नुहोस र इन्टर थिच्नुहोस्, हेर्नुहोस कि डाइरेक्टरीमा केहि छैन, त्यसैले test3 मेटिएको छ |
| 14:36 | ल, हामीले यो लिनक्स ट्युटोरीयलमा लिनक्स फाईहरु डाइरेक्टरीहरु, र कसरी लिनक्स डाइरेक्टरीहरुमा काम गर्ने भनि सिक्यौं, अब, तिनीहरुलाई हेर्नुहोस, एकअर्कोमा जानुहोस, बनाउनुहोस् र हटाउनुहोस |
| 14:49 | यसले हामीलाई यो ट्युटोरीयलको अन्त्यमा ल्याएको छ, स्पोकन ट्युटोरीयल टक टू टिचर प्रोजेक्टको एक भाग हो, यसलाई नेशनल मिसन अन एजुकेसन थ्रु ICTको सहयोग रहेको छ |
| 15:03 | यो सम्बन्धि थप जानकारी तलको लिंकमा उपलब्ध छ |
| 15:08 | यो ट्युटोरीयलमा मन्दिरा थापाको योगदान रहेको छ सहभागिताको लागि धन्यवाद |
