Introduction-to-Computers/C2/Getting-to-know-computers/Sanskrit

Time	Narration
00:01	Getting to know computers इति पाठार्थं भवद्भ्यः स्वागतम् (Spoken Tutorial)
00:06	अस्मिन् पाठे वयं,
00:09	सङ्गणकस्य विविधघटकानां विषये ज्ञास्यामः।
00:11	वयं विविधघटकानां परस्परसंयोजनम् अपि ज्ञास्यामः।
00:15	सामान्यतः सङ्गणकेषु विधद्वयमस्ति -
00:18	डेस्क्टाप अथवा पर्सनल कंप्यूटर तथा च ल्यापटाप।
00:23	अद्यत्वे, Tabs इति आख्यातानि Tablet PC अपि प्रसिद्धानि सन्ति।
00:31	सङ्गणकस्य कार्याणि -
00:33	सङ्गणकम् स्वाकारनिरपेक्षतया पञ्च मुख्यकार्याणि करोति -
00:40	* तत् दत्तांशान् (Data) निर्देशान् (Instructions) वा निवेशद्वारा (Input) स्वीकरोति।
00:45	* दत्तांशान् उपयोक्तुः आनुकूल्यानुसारं परिष्करोति।
00:50	* दत्तांशान् सङ्गृह्णाति
00:52	* फलितरूपेण (Output) फलितांशं ददाति।
00:56	* सङ्घणकस्य अन्तस्थानि सर्वाणि कार्याणि नियन्त्रयति।
01:01	सङ्गणकस्य मूलभूतघटकाः अस्मिन् ब्लाक परिलेखे (Diagram) यथा दर्शितं तद्वत् वर्तते।
01:08	'Input unit',
01:09	'Central Processing unit' अपि च
01:11	'Output unit'.
01:14	निवेशघटकः (Input Unit),
01:16	दत्तांशान् संविधीः (program) च सङ्गणके व्यवस्थितरूपेण निवेष्टुं साहाय्यमाचरति।
01:23	कीलफलकम्, मौस, केमेरा, स्कैनर इत्यादीनि कतिचन निवेशसाधनानि सन्ति।
01:31	प्रधानसंसाधनाङ्गं (Central Processing unit),
01:33	अङ्कगणितीयान् अंशान् लाजिकल् क्रियाः च निर्वहति अपि च
01:38	दत्तांशान् निर्देशान् च सङ्गृह्णाति। (store)
01:41	सामान्यतया, प्रधानसंसाधनाङ्गम् (Central Processing Unit) अथवा 'CPU' एवं दृश्यते।
01:48	घटकस्य अग्रतः पृष्टतः च अनेके पोर्ट्स् सन्ति।
01:53	शीघ्रमेव वयं तेषां विषये ज्ञास्यामः।
01:57	एतानि दत्तांशान् निर्देशान् च स्वीकृत्य तानि परिष्कृत्य फलितं च ददाति।
02:05	एतानि कार्याचरणानि (operations) एव संसाधनमिति (Processing) कथ्यते।
02:11	अनन्तरं फलितं, दत्तांशैः निर्देशैः च सह सङ्गृहघटके (Storage Unit) सङ्गृहीतं भवति।
02:18	फलितघतकः (Output Unit) दत्तांशतः फलितानि उत्पादयति।
02:26	मानिटर अपि च प्रिंटर इत्येतानि कतिचन फलितसाधनानि सन्ति।
02:33	सामान्यतया डेस्क्टाप सङ्गणके चत्वारः मुख्यघटकाः भवन्ति। ते-
02:38	* 'Monitor' (मानिटर)
02:39	* 'CPU' (सि-पि-यु)
02:40	* 'Keyboard' (की बोर्ड) अपि च
02:41	* 'Mouse' (मौस).
02:43	'केमेरा, प्रिंटर, अथवा स्कैनर एतानि अपि सङ्गणकाय संयोक्तुं शक्यानि।
02:50	एतत् मानिटर अथवा सङ्गणकपटलं वर्तते।
02:55	एतत् दूरदर्शकपटलमिव दृश्यते।
02:57	एतत् सङ्गणकस्य विश्युवल डिस्प्ले यूनिट अस्ति।
03:02	एतत् सङ्गणकस्य यूसर इंटर्फेस दर्शयति।
03:05	वयं कीलफलकम् अपि च मौस इत्येतौ उपयुज्य विविधानि प्रोग्राम्स उद्घाटयितुं शक्नुमः अपि च सङगणकेन सह परस्परव्यवहारमपि कर्तुं शक्नुमः।
03:13	लेखाः अक्षराणि इत्येतादृशान् अन्यान् अपि आदेशान् सङ्गणके निवेष्टुं कीलफलकस्य आरचना कृता वर्तते।
03:21	एतत् सङ्गणकस्य मौस वर्तते।
03:24	सामान्यतया अस्मिन् नोत्तुं योग्ये द्वे कीले, तयोर्मध्ये किञ्चन स्क्रोल पिञ्जः अपि वर्तते।
03:31	मौस इत्यस्य वामकीलस्य नोदनेन अधिकतया सर्वाः अपि क्रियाः क्रियान्विताः भवन्ति।
03:35	तस्य दक्षिणकीलनोदनेन शार्टकट इत्येतादृशाः सामान्याः क्रियाः सक्रियाः भवन्ति।
03:43	स्क्रोल पिञ्जस्य सारणेन (scroll) उपरि अधः सारयितुं मौस चक्रस्य उपयोगः भवति।
03:49	कीलफलकमतिरिच्य सङ्गणकेन सह व्यवहर्तुं मौस इत्येतत् किञ्चन अपरं साधनं वर्तते।
03:57	अधुना, 'CPU' इत्यस्य विविधभागान् पश्यामः।
04:02	अत्र, 'CPU' इत्यस्य अग्रतः, किञ्चन मुख्यपिञ्जः वर्तते। सः 'POWER ON' पिञ्जः वर्तते।
04:08	सङ्गणकं चालयितुम् अस्य पिञ्जस्य नोदनम् अत्यावश्यकं वर्तते।
04:14	अत्र किञ्चन 'reset' इति पिञ्जः अपि अस्ति। आवश्यकतायां सत्यां सङ्गनकस्य पुनश्चालनाय पिञ्जोऽयं सहकरोति।
04:21	एवमेव, अग्रतः, द्वयम् अथवा अतोऽप्यधिकं 'USB पोर्ट दृष्टुं शक्नुमः। एतेन समं किञ्चन 'DVD/CD-ROM रीडर रैटर अपि दृष्टुं शक्नुमः ।
04:30	स्मृतिशलाकाः (Pen Drive) सङ्गणकाय योजयितुं 'USB पोर्ट उपयुज्यते।
04:35	अपि च 'CD' अथवा 'DVD' इत्यस्य पठनार्थं अथवा तस्मिन् मुद्रापयितुं 'DVD/CD-ROM रीडर रैटर इत्यस्य उपयोगः भवति।
04:43	अधुना वयं सङ्गणकस्य पृष्टतः पश्यामः।
04:48	'CPU' इत्येतत् सङ्गणकस्य इतरसाधनैः सह योजयितुं पृष्टतः विद्यमानानि पोर्ट्स उपयुज्यन्ते।
04:55	केबल इत्यस्य साहाय्येन कार्यमिदं भवति।
04:58	'CPU' इत्यस्य अन्तः अनेके घटकाः सन्ति।.
05:02	सङ्गणकं यदा सक्रियमस्ति तदा एते सर्वे अपि घटकाः कार्यं कुर्वन्ति अपि च उष्णमुत्पादयन्ति।
05:08	पृष्टतः विद्यमानानि व्यजनानि घटकान् शीतलीकर्तुं वायुसञ्चारं कल्पयति।
05:14	नो चेत्, अत्युष्णेन 'CPU' इत्येतत् नष्टं भविष्यति । एतेन दत्तांशानाम् अपि नाशः भविष्यति ।
05:21	एतत् केस कूलिंग फ्यान अस्ति।
05:23	एतत् 'CPU' इत्यस्य तापमानं सामान्यस्थितौ स्थापयति एतेन अत्युष्णता निवारिता भवति।
05:30	'PSU' इति कथ्यमानं पवर सप्लै यूनिट, सङ्गणकाय विद्युच्छक्तिं प्रवाहयति।
05:37	अधुना, 'CPU' इत्यनेन सह कथं विविधघटकाः योक्तव्याः इति ज्ञास्यामः।
05:42	अत्र यथा दर्शितं, सर्वान् अपि घटकान् उत्पीठिकायाः उपरि स्थापयामः।
05:46	अथ च सर्वाणि अपि केबल्स उत्पीठिकायाः उपरि स्थापयामः।
05:51	प्रथमतया, वयं मानिटर इत्येतत् 'CPU' इत्येतेन समं योजयामः।
05:55	यथा अत्र दर्शितं, पवर केबल इत्येतत् मानिटर इत्येतेन समं योजयन्तु।
06:00	अधुना, अपरध्रुवं पवर सप्लै साकेट इत्यनेन समं योजयन्तु।
06:04	एतत् CPU इत्यस्य पवर केबल वर्तते।
06:08	अत्र यथा दर्शितं, एतत् CPU इत्यनेन समं योजयन्तु।
06:11	अनन्तरम्, एतत् पवर सप्लै साकेट इत्यनेन समं योजयन्तु।
06:14	अनन्तरं यथा अत्र दर्शितं, कीलफलकस्त्य केबल इत्येतत् 'CPU' कृते योजयन्तु।
06:19	कीलफलकाय यत् पोर्ट अस्ति तत् सामान्यतया (purple) वर्णेन भवति।
06:23	मौस इत्येतत् हरितवर्णस्य पोर्ट इत्यनेन योक्तुं शक्नुमः।
06:28	पर्यायरूपेण, 'USB कीलफलकस्य मौस इत्यस्य च योजनं कस्मिन् अपि 'USB पोर्ट मध्ये कर्तुं शक्नोति।
06:35	अवशिष्टानि 'USB पोर्ट इत्येतानि स्मृतिशलाकां हार्ड डिस्क इत्यादीनां योजनाय उपयोक्तंम शक्नुमः।
06:42	एतत् ‘LAN केबल अस्ति।
06:44	अपि च एतत् LAN पोर्ट अस्ति।
06:46	एतत्, सङ्गणकं केनचन जालाकृतिना संयोक्तुं विद्यमानः तन्त्रिसम्पर्कः वर्तते।
06:52	‘LAN केबल इत्यस्य अपरध्रुवं मोडेम अथवा ‘wi-fi रौटर इत्यनेन समं योजितं वर्तते।
06:58	भवन्तः ‘wi-fi सम्पर्काणां संरचनाविषये पाठान्तरे ज्ञास्यन्ति।
07:03	‘LAN पोर्ट यदा सक्रियं भवति तदा तत्रत्यं ‘LED दीपः ज्वलति।
07:10	‘CPU’ इत्यत्र अन्यानि सीरियल पोर्ट भवन्तः दृष्टुं शक्नुवन्ति।
07:15	‘PDA इत्येतानि मोडेम अथवा अन्यानि सीरियल उपकरनानि संयोक्तुम् उपयुज्यन्ते।
07:21	‘CPU’ इत्यत्र कतिचन प्यारलल पोर्ट अपि द्रूष्टुं शक्नुमः।
07:25	प्रिण्टर, स्कैनर इत्यादीनि साधनानि अत्र युज्यन्ते।
07:31	अधुना, आडियो जाक इत्येतत् पश्यामः।
07:34	मैक्रो फोन इत्यस्य संयोजनाय pink वर्णस्य पोर्ट उपयुज्यते।
07:38	लैन-इन इत्यस्य अर्थात्, रेडियो अथवा टेप प्लेयर इत्यस्य संयोजनाय नेलवर्णस्य पोर्ट उपयुज्यते।
07:45	हेड फोन / स्पीकर अथवा लैन-औट इत्येतेषां संयोजनाय हरितवर्णस्य पोर्ट उपयुज्यते।
07:51	अधुना वयं अस्माकं सर्वान् अपि घटकान् योजितवन्तः स्मः इत्यतः सङ्गणकं चालयामः।
07:57	प्रथमतया मानिटर अपि च ‘CPU’ इत्यस्य पवर सप्लै पिञ्जौ नुदन्तु।
08:03	अधुना, मानिटर इत्यस्य उपरि विद्यमानं ‘POWER ON’ पिञ्जं नुदन्तु।
08:07	अनन्तरं, ‘CPU’ इत्यस्य अग्रतः विद्यमानं ‘POWER ON’ पिञ्जं नुदन्तु।
08:12	सामान्यतया, सङ्गणकं यदा प्रथमवारं ON भवति तदा कृष्णपटलस्य उपरि पदानां किञ्चन स्ट्रिंग पश्यन्ति।
08:18	एतत् किञ्चन BIOS व्यवस्था अस्ति या च,
08:22	सङ्गणकस्य मुख्यसंसाधनाङ्गस्य (CPU) विषये सूचनाः,
08:25	सङ्गणके कियती स्मृतिः अस्ति इत्यस्य सूचना,
08:28	अपि च हार्ड डिस्क ड्रैव इत्येतेषां फ्लापि डिस्क ड्रैव इत्येतेषां च विषये सूचनाः ददाति।
08:33	'BIOS' इत्येतत्, सङ्गणकं यदा सक्रियं भवति तदा, ‘CPU’ इत्यस्मै तस्य प्राथमिकनिर्देशान् दातुं विद्यमानः तन्त्रांशः वर्तते।
08:41	आपरेटिंग सिस्टम इत्येत् सम्भरणस्य प्रक्रियां सङ्गणकस्य बूटिंग् इति कथयन्ति।
08:48	आवश्यकाः सर्वाः अपि परीक्षाः यदा समाप्यते तदा आपरेटिंग सिस्टम इत्यस्य इंटर्फेस भवन्तः पश्यन्ति।
08:54	यदि भवन्तः उबंटु लैनक्स इत्यस्य उपयोगं कुर्वन्तः सन्ति तर्हि पटलमिदं पश्यन्ति।
08:58	यदि भवन्तः विंडोस इत्यस्य उपयोगं कुर्वन्तः सन्ति तर्हि इदं पटलं पश्यन्ति।
09:02	अधुना, वयं ल्याप्टाप पश्यामः।
09:06	एतानि, सुवाह्याः (Portable) सान्द्राः (Compact) च भवन्ति।
09:09	एतत् लघु भवति अपि च उपयोक्तुः जाह्नुनः उपरि स्थापयितुं शक्यते।
09:16	अतः एतत् ल्याप्टाप् इति कथ्यते।
09:18	एतस्मिन्नपि प्रायशः डेस्क्टाप सङ्गणके विद्यमानाः घटकाः एव वर्तन्ते।
09:23	एकं डिस्प्लै,
09:24	एकं कीलफलकम्,
09:25	इदं सूचितुं (pointing) अपि च नेविगेट् कर्तुं उपयुज्यमानं “टच्-पेड्” वर्तते ।
09:29	‘CD/DVD रीडर-रैटर’ अपि च
09:32	मैक तथा स्पीकर एतानि एकस्मिन्नेव घटके स्थापितं वर्तते।
09:36	अत्रापि लान पोर्ट अपि च ‘USB पोर्ट सन्ति।
09:40	अत्र किञ्चन विडेयो पोर्ट अस्ति । एतेन प्रोजेक्टर इत्यस्य संयोजनं ल्याप्टप् इत्यनेन समं कर्तुं शक्यते।
09:46	आडियो जाक इत्येतानि मैक तथा हेडफोन इत्यस्य चित्रकेन सुलभतया ज्ञातुं शक्यन्ते।
09:53	एतत्, ल्यापटाप इत्यस्मिन् विद्यमानं अन्तस्थं व्यजनं वर्तते।
09:57	यन्त्रस्य उष्णतां एतत् निवारयति।
10:01	‘AC अडाप्टर द्वारा ल्याप्टाप कृते विद्युच्छक्तेः प्रवाहः भवति अपि च अस्मिन् रीचार्ज कर्तुं योग्यं विद्युत्कोशम् अपि अस्ति।
10:09	अतः एतत् सुवाह्यम् अस्ति अपि च एतत् विद्युन्मूलात् दूरे स्थापयितुं शक्यम्।
10:16	सङ्क्षेपेण – अस्मिन् पाठे वयं,
10:20	डेस्क्टाप् अपि च ल्याप्टाप् इत्येतेषां विविधघटकानां विषये,
10:23	डेस्क्टाप मध्ये विविधघटकानां योजनस्य विषये च ज्ञातवन्तः।
10:28	अधो निर्दिष्टे लिङ्क मध्ये उपलभ्यमानं वीडियो पश्यन्तु।
10:31	इदं स्पोकन ट्युटोरियल प्रकल्पस्य सारांशं वदति।
10:34	यदि भवतां समीपे उत्तमं bandwidth नास्ति तर्हि एतत् अवचित्य पश्यतु।
10:37	spoken tutorial team पाठमिममुपयुज्य कार्यशालां चालयति।
10:42	ये online परीक्षायाम् उत्तीर्णतां यान्ति तेभ्य प्रमाणपत्रमपि ददाति।
10:46	अधिकविवरणार्थम् अधो विद्यमाने अणुसङ्केते सम्पृच्यताम्। contact @spoken-tutorial.org
10:52	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट Talk to a Teacher इति परियोजनायाः भागः अस्ति।
10:56	इमं प्रकल्पं राष्ट्रियसाक्षरतामिषन् इति संस्था ICT, MHRD भारतसर्वकारः इत्यस्य माध्यमेन समर्थितवती अस्ति।
11:01	अधिकविवरणार्थं अधो विद्यमानं लिंक् पश्यन्तु - spoken hyphen tutorial dot org slash NMEICT hyphen Intro.
11:06	अस्मै पाठाय अनिमेशन अपि च 3D मोडेलिंग इतीदं श्रीमती आरती कृतवती अस्ति।
11:11	पाठस्यास्य अनुवादकः ऐ ऐ टी बांबेतः वासुदेवः प्रवाचकस्तु विद्वान् नवीनभट्टः उप्पिनपत्तनम् धन्यवादः। }

Contributors and Content Editors

NaveenBhat, PoojaMoolya