Difference between revisions of "BOSS-Linux/C2/Basic-Commands/Gujarati"
From Script | Spoken-Tutorial
Jyotisolanki (Talk | contribs) (Created page with "{| border=1 !Time !Narration |- |00:00 |વ્હાલા મિત્રો,લિનક્સ ઓપરેટીંગ સિસ્ટમના મૌખિક ટ્યુ...") |
Jyotisolanki (Talk | contribs) |
||
| Line 10: | Line 10: | ||
|- | |- | ||
|00:10 | |00:10 | ||
| − | |હું ઉબુન્ટુ | + | |હું ઉબુન્ટુ લીનક્સ OS નો ઉપયોગ કરી રહી છું. |
|- | |- | ||
|00:12 | |00:12 | ||
Latest revision as of 15:07, 8 January 2015
| Time | Narration |
|---|---|
| 00:00 | વ્હાલા મિત્રો,લિનક્સ ઓપરેટીંગ સિસ્ટમના મૌખિક ટ્યુ્ટોરીઅલમાં તમારું સ્વાગત છે. |
| 00:05 | આ ટ્યુ્ટોરીઅલમાં આપણે મૂળભૂત આદેશોનો વિદ્યાભ્યાસ કરીશું. |
| 00:10 | હું ઉબુન્ટુ લીનક્સ OS નો ઉપયોગ કરી રહી છું. |
| 00:12 | હું માનું છું કે તમને લિનક્સ ઓપરેટીંગ સિસ્ટમ સાથે કામ કરતા આવડતું હશે. |
| 00:17 | જો તમને અભિરુચિ હોય તો,તે વેબસાઈટ http://spoken-tutorial.org પરના અન્ય મૌખિક ટ્યુ્ટોરીઅલ ઉપર ઉપલબ્ધ છે. |
| 00:26 | આ ટ્યુ્ટોરીઅલમાં,આપણે જોઈશું કે 'આદેશો એટલે શું?' અને 'આદેશ અર્થઘટન કરનાર(command interpreter) એટલે શું?' |
| 00:33 | પછી આપણે શીખીશું કે man આદેશના ઉપયોગથી લિનક્સમાં મદદ કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરવી. |
| 00:39 | તો પહેલો પ્રશ્ન છે,"આદેશો એટલે શું?" |
| 00:43 | સાદી ભાષામાં આપણે કહી શકીએ કે લિનક્સ આદેશો "શબ્દો" છે,જેને લખતા તે કેટલીક ક્રિયાઓને કાર્યગત કરે છે. |
| 00:52 | લિનક્સ આદેશો લંબાઈમાં ભાગ્યે જ ચાર અક્ષરોથી વધુ હોય જેમકે ls,who,ps વગેરે.. |
| 00:59 | આદેશો સાદા અક્ષરો(કેપિટલ નહીં)માં હોય અને તેઓ અક્ષર-પ્રકાર(સાદા કે કેપિટલ)ને સંવેદનશીલ છે.ચાલો એક ઉદાહરણ જોઈએ. |
| 01:05 | એપ્લીકેશન મેનુ ઉપર જાઓ. |
| 01:08 | એક્સેસરીઝ પસંદ કરી અને પછી ઉપલબ્ધ વિકલ્પોમાંથી ટર્મિનલ ઉપર દબાવો. |
| 01:14 | હવે આપણને એક પ્રોમ્પ્ટ($) અને તેની બાજુમાં ચમકારા મારતું કર્સર દેખાય છે.અહીં આપણે આદેશો લખીશું. |
| 01:22 | શબ્દોમાં 'who' લખો અને એન્ટર દબાવો. |
| 01:28 | આપણને લોગીન(logged in) થયેલા ઉપયોગકર્તાઓના નામ દેખાય છે.આપણે 'who' આદેશને અમલમાં મુક્યો જે કમ્પ્યુટર સિસ્ટમમાં કોણ લોગીન છે તે પ્રદર્શિત છે. |
| 01:41 | પણ કઈ અસ્તિત્વ ધરાવનાર વસ્તુ આ આદેશો,જે માત્ર થોડા અક્ષરોના છે તેને ક્રિયામાં પરિવર્તિત કરે છે? |
| 01:47 | આ મહત્વપૂર્ણ-કાર્ય આદેશ અર્થઘટન કરનારનું છે,જેને શેલ પણ કેહવાય છે. |
| 01:53 | આપણે શેલને એક કમ્પ્યુટર પ્રોગ્રામ રૂપે વ્યાખ્યાયિત કરી શકીએ જે આપણા અને લિનક્સ વચ્ચે મધ્યસ્થ(interface) તરીકે વર્તે છે. |
| 02:02 | આદેશો દાખલ કરી,ઓપરેટીંગ સિસ્ટમમાં અમલમાં મુકવાની અનુમતિ તે આપે છે. |
| 02:07 | લિનક્સ ઉપર વિવિધ શેલ્સ સંસ્થાપિત કરવું શક્ય છે,જ્યાં ઉપયોગકર્તા પોતાની મરજીથી તેને પસંદ કરી શકે. |
| 02:16 | લિનક્સ ઉપર માન્ય શેલ જે હંમેશા "/bin/sh" રૂપમાં સંસ્થાપિત રહે છે તેને બેશ(bash) કહેવાય (i.e the GNU Bourne-Again Shell) જે GNU ઓજાર સમૂહમાંથી છે. |
| 02:29 | આ ટ્યુ્ટોરીઅલમાં સમાવેલ આદેશો સામાન્ય છે.જે મામુલી બદલાવ સાથે મોટા ભાગના બધા લિનક્સ શેલ્સ ઉપર કાર્ય કરે છે. |
| 02:38 | તે છતાં,આ ટ્યુ્ટોરીઅલમાં આપણે પ્રદર્શન માટે બેશનો શેલ સ્વરૂપે ઉપયોગ કરીશું. |
| 02:44 | કારણકે બેશ સૌથી લોકપ્રિય શેલ છે અને લગભગ બધા યુનિક્સ માટે સુવાહ્ય(portable) છે. |
| 02:52 | અન્ય શેલમાં "Bourne shell" જે અસલનું યુનિક્સ શેલ છે તથા "C Shell" અને "Korn shell" છે. |
| 03:02 | આપણે કયો શેલ વાપરી રહ્યા છીએ તે જોવા |
| 03:08 | ટર્મિનલ ઉપર જાઓ અને આદેશ "echo ખાલી જગ્યા $કેપિટલ અક્ષરમાં SHELL" લખી એન્ટર દબાવો. |
| 03:21 | પરિણામ /bin/bash મળે છે,જે બેશ શેલ બતાવે છે. |
| 03:28 | ઘણા માર્ગો છે જેનાથી આપણે જુદા-જુદા શેલ્સ સક્રિય કરી શકીએ.તેઓનો અદ્યતન ટ્યુ્ટોરીઅલમાં સમાવેશ થશે. |
| 03:36 | આદેશો વાસ્તવમાં પ્રોગ્રામ્સ ધરાવતી ફાઈલ્સ છે,જે મોટા ભાગે 'C' માં લખેલ છે. |
| 03:41 | આ ફાઈલ્સ ડિરેક્ટરીઓની અંદર છે.આદેશ ક્યાં સંગ્રહિત છે તે જાણવા "type" આદેશ અપાય છે. |
| 03:48 | કમાંડ પ્રોમ્પ્ટ ઉપર "Type ખાલી જગ્યા ps" લખો અને એન્ટર દબાવો. |
| 03:58 | આ બતાવે છે કે "ps" વાસ્તવમાં ફાઈલ છે અને "/bin" ડિરેક્ટરીમાં સંગ્રહિત છે. |
| 04:03 | જયારે આપણે કમાંડ પ્રોમ્પ્ટ ઉપર આદેશ લખીએ ત્યારે શેલ ડિરેક્ટરીઓની યાદીમાંથી આદેશના નામને મળતી આવતી ફાઈલ શોધે છે. |
| 04:12 | જો તે મળે તો,ફાઈલને મળતો આવતો પ્રોગ્રામ અમલમાં મુકાય છે.નહીં તો "આદેશ અસ્તિત્વમાં નથી" એમ મળે છે. |
| 04:21 | શોધેલી ડિરેક્ટરીઓની સૂચી "PATH ચલ" દ્વારા સ્પષ્ટરૂપે ઉલ્લેખેલ છે,જે આપણે પછી જોઈશું. |
| 04:28 | જો આપણને આ સૂચી જોવી હોય,તો આદેશ આપો "echo ખાલી જગ્યા $PATH". |
| 04:40 | કેપિટલ અક્ષરમાં અને એન્ટર દબાવો. |
| 04:45 | આદેશ વિષે આપણને એક મહત્વપૂર્ણ વસ્તુ ખબર હોવી જરૂરી છે. |
| 04:51 | લિનક્સ આદેશો બે પ્રકારના છે: બાહ્ય આદેશો અને આંતરિક આદેશો. |
| 04:56 | બાહ્ય આદેશો એ છે જે અલગથી ફાઈલ/પ્રોગ્રામ રૂપે અસ્તિત્વ ધરાવે છે. |
| 05:00 | મોટા ભાગના લિનક્સ આદેશો આ પ્રકારના છે.પણ કેટલાક એવા છે જેનું અમલીકરણ શેલમાં જ લખેલ છે.તેઓ અલગ ફાઈલથી અસ્તિત્વમાં નથી. |
| 05:12 | આ આંતરિક આદેશો કેહવાય. |
| 05:14 | આદેશ "echo" જે આપણે પછી જોઈશું તે હકીકતમાં આંતરિક આદેશ છે. |
| 05:18 | ટર્મિનલ ઉપર જાઓ અને આ આદેશ લખો, |
| 05:26 | "type ખાલી જગ્યા echo" અને એન્ટર દબાવો. |
| 05:34 | પરિણામ "echo"ને શેલ પત્રિકા(bulletin) રૂપમાં દેખાડે છે. |
| 05:43 | ફાઈલ નામ આપવાને બદલે તે બતાવે છે કે "echo" આદેશનું અમલીકરણ શેલમાં અંદર છે.જેથી તેને આંતરિક આદેશ કેહવાય છે. |
| 05:50 | બીજી અગત્યની વસ્તુ જે સમજવી જરૂરી છે,તે છે "આદેશોનું બંધારણ". |
| 06:02 | આદેશો એક કે એકથી વધારે શબ્દોના હોય શકે જે "ખાલી જગ્યા" દ્વારા અલગ કરેલ હોય છે. |
| 06:09 | જો એકથી વધુ શબ્દો હોય તો પહેલો શબ્દ આદેશનું ખરું નામ જયારે બાકીના શબ્દો
વિકલ્પો,પદાવલી અથવા ફાઈલ નામ હોઈ શકે. |
| 06:14 | આદેશ આપેલ વિકલ્પોને આધારિત જુદા-જુદા કાર્યો હાથ ધરે છે. |
| 06:20 | તેઓની આગળ એક અથવા બે બાદબાકીનું ઋણ ચિહ્ન(-),જેને અનુક્રમે ટુકું અને લાંબુ વિકલ્પ કેહવાય છે તે મુકાય છે. |
| 06:28 | ટર્મિનલ બારી પર જઈ,આદેશો લખી,પરિણામો જુઓ. |
| 06:34 | ટર્મિનલ બારી સાફ કરવા " clear " આદેશ આપો. |
| 06:37 | પછી "ls" લાખો અને એન્ટર દબાવો. |
| 06:43 | ફરી "clear" લખી એન્ટર દબાવો. |
| 06:49 | "ls ખાલી જગ્યા -a" લખી એન્ટર દબાવો. |
| 06:58 | ફરી આદેશ "clear" આપો. |
| 07:04 | હવે " ls ખાલી જગ્યા --all " લખો અને એન્ટર દબાવો. |
| 07:13 | ફરી "clear" લખી એન્ટર દબાવો. |
| 07:18 | હવે " ls ખાલી જગ્યા -d " લખી એન્ટર દબાવો. |
| 07:26 | તો હવે,આપણે સમજી શકીએ છીએ કે અપાતા અલગ-અલગ વિકલ્પોથી આદેશોનું વર્તન પણ બદલાય છે. |
| 07:33 | લિનક્સમાં આપણી પાસે વિશાળ સંખ્યામાં આદેશો છે, |
| 07:39 | જે દરેકમાં ઘણા અલગ વિકલ્પો છે. |
| 07:42 | આદેશોને એક-બીજા સાથે સાંકળી શકાય છે જે આપણે પછી જોઈશું.એક સાથે કેટલું મગજમાં રાખીશું? |
| 07:48 | ખરેખર કંઈ યાદ રાખવાની જરૂર નથી.જેનું કારણ લિનક્સમાં રહેલ ઉત્તમ તત્કાલ(online) મદદ સુવિધા છે. |
| 07:55 | "man" આદેશ સિસ્ટમ પરના ઉપલબ્ધ બધા આદેશોની માહિતી પૂરી પાડે છે. |
| 08:01 | ઉદાહરણ તરીકે,"ls" આદેશ માટે જાણવા,તમારે ટર્મિનલ બારી ઉપર જવું પડશે. |
| 08:09 | "ls" શબ્દવાળો "man" આદેશ આપો.જે "man ખાલી જગ્યા ls" છે અને એન્ટર દબાવો. |
| 08:23 | બહાર નિકળવા q બટન દબાવો. |
| 08:29 | "man" સિસ્ટમની સુચના પોથી છે.તેની સાથે આપેલ દરેક શબ્દ વાસ્તવમાં પ્રોગ્રામનું નામ,ઉપયોગીતા અથવા ક્રિયા છે. |
| 08:37 | આ શબ્દોને સંબંધી સુચના પોથી શોધાય છે અને પ્રદર્શિત થાય છે. |
| 08:43 | જો કોઈ વિભાગ પૂછવામાં આવે,તો તે "man"ને સુચના પોથીમાં સીધું તેજ વિભાગને જોવા કહે છે. |
| 08:49 | સામાન્ય રીતે આ શબ્દ,બધા વિભાગોમાં એક પૂર્વવ્યાખ્યાયિત ક્રમ અનુસરી શોધાય છે.અને મળતું પ્રથમ પૃષ્ઠ,જે ભલે ઘણા વિભાગોમાં અસ્તિત્વ ધરાવે તે પ્રદર્શિત થાય છે. |
| 09:00 | આદેશ "man"ની પોતાની જ જાણકારી માટે આદેશ "man" અપાય છે. |
| 09:07 | ટર્મિનલ પર જઈ "man ખાલી જગ્યા man" લખો અને એન્ટર દબાવો. |
| 09:16 | બહાર નિકળવા q દબાવો. |
| 09:20 | "man" આદેશ પાસે ઘણા વિકલ્પો છે. |
| 09:23 | સૌથી ઉપયોગી વિકલ્પો જોઈએ.કેટલીક વાર આપણને શું કરવું છે તે જાણતા હોઈએ છીએ પણ તેના માટે વપરાતો આદેશ કયો તે નથી ખબર હોતી.તો આપણે શું કરી શકીએ ? |
| 09:35 | "man" આદેશ "-k" વિકલ્પ આપે છે,જે મુખ્ય શબ્દ(keyword) લઇ,તેના અનુસંધાનમાં આદેશોની સૂચી અને તેના સંક્ષિપ્ત હેતુઓ આપે છે. |
| 09:44 | ઉદાહરણ તરીકે,એક ડિરેક્ટરી બનાવીએ,પણ તેના માટેનો ચોક્કસ આદેશ ખબર નથી. |
| 09:50 | તો આપણે કમાંડ પ્રોમ્પ્ટ પર જઈ,"man ખાલી જગ્યા -k ખાલી જગ્યા directories" લખીએ અને એન્ટર દબાવીએ. |
| 10:06 | હવે આપણે આ પ્રત્યેક આદેશોમાંથી આપણને જોઈતો આદેશ શોધી શકીએ. |
| 10:11 | આ જ વસ્તુ આદેશ "apropos"થી પણ મેળવી શકાય. |
| 10:15 | કમાંડ પ્રોમ્પ્ટ પર "apropos ખાલીજગ્યા directories" લખો અને પરિણામ જોવા એન્ટર દબાવો. |
| 10:29 | કેટલીકવાર આપણને આદેશ વિશે બહું વધારે જાણકારી નથી જોઈતી હોતી.જરૂરી હોય છે આદેશ શું છે જાણવું. |
| 10:35 | આ પરિસ્થિતિમાં આપણે આદેશ "whatis" અથવા "man -f"નો ઉપયોગ કરી શકીએ.આ બંને આદેશો દરેક આદેશ વિશે એક લીટીનું વર્ણન આપે છે. |
| 10:45 | ટર્મિનલ પર જઈ "clear" આદેશ આપો. |
| 10:51 | હવે "whatis ખાલી જગ્યા ls" લખી એન્ટર દબાવો. |
| 10:59 | કેટલાક આદેશો ઘણા વિકલ્પો ધરાવે છે.જો આપણને આદેશના જુદા-જુદા વિકલ્પોની સૂચી મેળવવી હોય તો |
| 11:07 | આપણે "-help" વિકલ્પનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. |
| 11:12 | કમાંડ પ્રોમ્પ્ટ પર જઈ "ls ખાલી જગ્યા --help" લખી એન્ટર દબાવો. |
| 11:23 | હું કર્સરને ઉપર લઇ જાઉં જેથી તમે આ સુચના પોથીમાના વિકલ્પો જોઈ શકો. |
| 11:38 | લિનક્સના મૌખિક ટ્યુ્ટોરીઅલનો આ ભાગ સમાપ્ત થાય છે.મૌખિક ટ્યુ્ટોરીઅલ ટોક ટુ અ ટીચર યોજનાનો ભાગ છે.જેને રાષ્ટ્રીય સાક્ષરતા મિશને ICT ના માધ્યમથી સમર્થિત કરેલ છે. |
| 11:49 | મિશન વિષે વધુ જાણકારી આ લિંક ઉપર ઉપલબ્ધ છે. |
| 11:54 | IIT Bombay તરફથી હું શિવાની ગડા વિદાય લઉં છું.ટ્યુ્ટોરીઅલમાં ભાગ લેવા આભાર. |
