Difference between revisions of "Avogadro/C3/Stereoisomerism/Sanskrit"
From Script | Spoken-Tutorial
NaveenBhat (Talk | contribs) (Created page with "{| border=1 | <center>Time</center> | <center>Narration</center> |- || 00:01 || '''Stereoisomerism''' (स्टीरियो-ऐसोमेरिसम्) इति व...") |
NaveenBhat (Talk | contribs) |
||
| Line 428: | Line 428: | ||
|- | |- | ||
||11:57 | ||11:57 | ||
| − | || पाठेऽस्मिन् वयं, '1,2-डैक्लोरो ईथेन्' इत्यस्य 'कन्फ़र्मेशन्स्', सैक्लोहेक्सेन् इत्यस्य कन्फ़र्मेशन्स्, ' | + | || पाठेऽस्मिन् वयं, '1,2-डैक्लोरो ईथेन्' इत्यस्य 'कन्फ़र्मेशन्स्', सैक्लोहेक्सेन् इत्यस्य कन्फ़र्मेशन्स्, 'सिस्प्लेटिन्'(cisplatin)इत्यस्य 'जोमेट्रिकल् ऐसोमर्स्', 'एमिनो एसिड् अलनैन्' इत्यस्य 'आर् एस् कोन्फ़िगरेशन्'- इत्येतानि रचयितुं ज्ञातवन्तः । |
|- | |- | ||
||12:15 | ||12:15 | ||
Latest revision as of 18:51, 7 January 2020
| |
|
| 00:01 | Stereoisomerism (स्टीरियो-ऐसोमेरिसम्) इति विषयकस्य स्पोकन् ट्युटोरियल् प्रति स्वागतम् । |
| 00:06 | पाठेऽस्मिन् वयं, Conformational isomerism (कन्फ़र्मेशनल् ऐसोमेरिसम्)
Geometrical isomerism(जोमेट्रिकल् ऐसोमेरिसम्) तथा R-S configurations (आर्.एस्. कोन्फ़िगरेशन्स्) इत्येतेषां ज्ञानम् उदाहरणैः सह प्राप्नुमः । |
| 00:18 | अहमत्र , Ubuntu Linux OS 14.04 आवृत्तिः अपि च Avogadro 1.1.1. आवृत्तिः अनयोरुपयोगं करोमि । |
| 00:28 | पाठस्यास्य अभ्यासाय भवन्तः, Avogadro इण्टर्फ़ेस् इतीदं जानीयुः । न चेत् तत्सम्बद्धपाठार्थम् अस्माकं जालपुटं पश्यन्तु । |
| 00:39 | पाठेऽस्मिन् उपयुक्ताः उदाहरणसञ्चिकाः कोड् फ़ैल् रूपेण दत्ताः सन्ति । |
| 00:45 | अस्मिन् पाठे वयम् , अवोगोड्रो इतीदमुपयुज्य, स्टीरियो ऐसोमर्स् रचयितुं जानाम । |
| 00:51 | अहं स्टीरियो ऐसोमेरिसम् विषये किञ्चिद्वदामि । |
| 00:56 | परमाणूनां स्थानसंयोजने अन्तरेण 'स्टीरियो ऐसोमेरिसम्' सञ्जायते । |
| 01:03 | ऐसोमर्स् इतीमानि एकरचनायुताः इत्यतः तेषां लक्षणेषु महान् भेदः नास्ति । |
| 01:09 | अत्र, ऐसोमर्स् इत्येतेषां वर्गीकरणं दर्शयितुमेकं स्लैड् वर्तते । |
| 01:16 | अहं Conformational isomerism (कन्फ़र्मेशनल् ऐसोमेरिसम्) इत्यनेन सह उपक्रमं करोमि । |
| 01:21 | इदं स्टीरियो ऐसोमेरिसम् इत्यस्य एकः प्रकारः वर्तते । |
| 01:23 | अत्र, ऐसोमर्स् इतीमानि सिङ्गल् बोण्ड् इत्यस्य परितः भ्रामणेन, तानि अन्यं प्रति परिवर्त्यन्ते । |
| 01:30 | सिङ्गल् बोण्ड् इत्यस्य परितः भ्रामणं, रोटेशनल् एनर्जि बेरियर् द्वारा निर्बन्धितमस्ति । |
| 01:36 | वयमधुना, '1,2-डैक्लोरो ईथेन्' इत्यस्य कन्फ़र्मर् इत्यनेन सह प्रारभामहे । |
| 01:41 | '1,2-डैक्लोरो ईथेन्', एक्लिप्स्ड्(Eclipsed), गोश्Gauche अपि च एण्टि (Anti) इति त्रिषु कन्फ़र्मर्स् मध्ये वर्तन्ते । |
| 01:50 | अहम् अवोगोड्रो गवाक्षमुद्घाटितवानस्मि । |
| 01:53 | Draw टूल् उपरि नुदन्तु । |
| 01:55 | Adjust Hydrogens इति चेक् बोक्स् इत्यस्य अन् चेक् कुर्वन्तु । |
| 01:59 | द्वौ परमाणू रचयितुं, Panel इत्यस्योपरि नुत्वा कर्षयन्तु । |
| 02:04 | Element ड्रोप् डौन् तः, Chlorine इतीदं चिन्वन्तु । |
| 02:08 | प्रत्येकं 'कार्बन्' इत्यस्योपरि, एकं बोण्ड् रचयन्तु । |
| 02:11 | Build मेन्यू गत्वा, Add Hydrogens इतीदं नुदन्तु । |
| 02:15 | पेनल् इत्यस्योपरि, '1,2-डैक्लोरो ईथेन्' इतीदं रचितमस्ति । |
| 02:19 | इमां रचनाम् ओप्टिमैस् कुर्मः । |
| 02:22 | Auto Optimization टूल् नुदन्तु । |
| 02:25 | Force Field मध्ये, MMFF94 इतीदं नुदन्तु । Start इतीदं नुदन्तु । |
| 02:35 | ओप्टिमैसेशन् क्रियायै विरामं दातुं, Stop इतीदं नुदन्तु । |
| 02:40 | रचनां सम्यक्कर्तुं (orientation) , Navigation टूल् नुदन्तु । |
| 02:45 | पेनल् मध्ये वयं, 'गाश् कन्फ़र्मर्' इतीदं प्राप्तवन्तः । |
| 02:49 | '1,2-डैक्लोरो ईथेन्' इत्यस्य कन्फ़र्मर्स् दर्शयितुम्, अहं भ्रामणस्य प्लेन् इतीदं निश्चिनोमि । |
| 02:55 | Bond Centric Manipulation (बोण्ड् सेण्ट्रिक् मेनिप्लुलेशन्) टूल् नुदन्तु । |
| 02:59 | द्वयोः कार्बन् परमाण्वोः मध्यस्थस्य बोण्ड् उपरि नुदन्तु । |
| 03:03 | द्वयोः परमाण्वोः मध्यस्थं प्लेन् नीलवर्णे पीतवर्णे वा दृश्यते । |
| 03:08 | कर्सर् इतीदं क्लोरिन् परमाण्वोरुपरि स्थापयन्तु । |
| 03:10 | बोण्ड् इतीदं प्रदक्षिणक्रमे स्थापयन्तु । |
| 03:14 | Navigation टूल् इत्यस्योपरि नुत्वा रचनां भ्रामयन्तु । |
| 03:18 | वयं पेनल् मध्ये, Anti conformer (एन्टि कन्फ़र्मर् ) प्राप्तवन्तः स्मः । |
| 03:21 | C-C bond इतीदं भ्रामयितुं, पुनः 'बोण्ड् सेण्ट्रिक् मेनिप्युलेशन्' टूल् उपयुज्यताम् । |
| 03:25 | वयं पेनल् मध्ये, 'एक्लिप्स्ड् कन्फ़र्मर्' (Eclipsed conformer) प्राप्तवन्तः । |
| 03:30 | अहमधुना, सैक्लोहेक्सैन् इत्यस्य नाना कन्फ़र्मर्स् दर्शयामि । |
| 03:35 | एकं नूतनं गवाक्षमुद्घाटयन्तु । |
| 03:38 | Draw settings मेन्यू मध्ये उत्सर्गतया, Carbon चितमस्ति । |
| 03:44 | Adjust Hydrogens इति चेक् बोक्स् इतीदम् अन्चेक् कुर्वन्तु । |
| 03:48 | वयं सैक्लोहेक्सैन् इत्यस्य रचनां नोकाकृतौ रचयाम । |
| 03:53 | पेनल् मध्ये, सैक्लोहेक्सेन् इत्यस्य बोट् कन्फ़र्मर् रचयितुं, नुत्वा कर्षयन्तु । |
| 04:01 | परमाणून् लेबल् कर्तुं, Display Types मेन्यू मध्ये, Label इति चेक् बोक्स् नुदन्तु । |
| 04:07 | अवलोक्यताम् : लेबल् करणम्, सर्वकाले एकैव न वर्तते । |
| 04:11 | अस्माकम् आवश्यकतानुसारं, कन्फ़र्मर्स् इत्येतान् लेबल् कुमः । |
| 04:16 | Selection टूल् उपरि नुदन्तु । पश्चात्, पूर्वतन कार्बन् परमाण्वो रुपरि रैट् क्लिक् कुर्वन्तु
। |
| 04:21 | एकं मेन्यू उद्घट्यते । Change label इतीदं नुदन्तु । |
| 04:25 | Change label of the atom इति टेक्स्ट् बोक्स् उद्घट्यते । |
| 04:30 | New Label फ़ील्ड् मध्ये, 1 इति टङ्कयन्तु । OK नुदन्तु । |
| 04:35 | पश्चात्, द्वितीयपरमाणोरुपरि रैट्-क्लिक् कुर्वन्तु । लेबल् इतीदं 2 इति परिवर्तयन्तु । |
| 04:41 | एवमेव, अहं परमाणूनां लेबल्स् इतीमानि 3, 4, 5 तथा 6 इति परिवर्तयन्तु । |
| 04:50 | वयं 'बोट् कन्फ़र्मर्' इतीदं 'ट्विस्ट् बोट् कन्फ़र्मर्' इति परिवर्तयामः । |
| 04:54 | Manipulation टूल् नुदन्तु । 2 इत्यस्योपरि नुदन्तु, तदूर्ध्वमुखं कर्षयन्तु । |
| 04:57 | 5 नुत्वा, तदूर्ध्वमुखं कर्षयन्तु । 3 नुत्वा, तदूर्ध्वमुखं कर्षयन्तु । |
| 05:08 | वयमधुना पेनल् मध्ये, ट्विस्ट् बोट् प्राप्तवन्तः । |
| 05:10 | वयमधुना, 'ट्विस्ट् बोट्' इतीदं 'हाफ़् चेर् कन्फ़रमर्' इति परिवर्तयामः । |
| 05:16 | 2 नुदन्तु । तदधोमुखं कर्षयन्तु । |
| 05:19 | 5 नुत्वा, तदधोमुखं कर्षयन्तु । |
| 05:23 | 4 इतीदं नुत्वा, तिर्यक् कर्षयन्तु । |
| 05:27 | आवश्यकञ्चेत्, समीचीनां रचनां प्राप्तुं, सर्वेषां परमाणूनां स्थानं संयोजयन्तु । |
| 05:33 | पेनल् मध्ये, वयं 'हाफ़्-चेर्' प्राप्तवन्तः । |
| 05:36 | वयमधुना, 'हाफ़्-चेर्' इतीदं 'चेर् कन्फ़र्मर्' प्रति परिवर्तयाम । |
| 05:41 | 4 नुत्वा तत् अधः कर्षयन्तु । |
| 05:44 | 1 नुत्वा तदधः कर्षयन्तु । |
| 05:47 | आवश्यकञ्चेत्, समीचीनरचनां प्राप्तुं, सर्वेषां कार्बन् परमाणूनां स्थानं संयोजयन्तु । |
| 05:53 | पेनल् मध्ये वयं, 'चेर् कन्फ़र्मर्' प्राप्तवन्तः । |
| 05:56 | एकं पाठनियोजनम् : ब्यूटेन् तथा 'सैक्लो पेण्टेन्स्' इत्येतेषां नाना कन्फ़र्मर्स् रचयन्तु । |
| 06:03 | अहमदुना, 'जोमेट्रिकल् ऐसोमेरिसम्' इतीदं दर्शयितुं काश्चन रचनाः लिखामि । |
| 06:09 | डबल् बोण्ड् इत्यस्य परितः, परमाणूनां नाना स्थानेषु विद्यमान-संयोजनेन, 'जोमेट्रिकल् ऐसोमेरिसम्' सञ्जायते । |
| 06:17 | अत्र डबल् बोण्ड्-युतस्य कार्बन् इत्यस्य परितः, परमाणूनाम् अथवा गणानां परिभ्रमणं परिमितं वर्तते । |
| 06:24 | विवरणार्थमहं, 'डै अमैन् डै क्लोरो प्लेटिनं टु' रचनां लिखामि । इदं 'सिस्प्ल्याटिन्' इत्यपि कथ्यते । |
| 06:33 | एकं नूतनं गवाक्षम् उद्घाटयन्तु । |
| 06:36 | Draw settings मेन्यू मध्ये, Element ड्रोप् डौन् नुत्वा Other नुदन्तु ।
Periodic table (पीरियोडिक् टेबल्) इति विण्डो उद्घट्यते । |
| 06:44 | टेबल् इत्यस्मात् , 'प्लेटिनम् (Pt)' चिन्वन्तु । Periodic table गवाक्षस्य पिधानं कुर्वन्तु । |
| 06:50 | पेनल् इत्यस्योपरि नुदन्तु । |
| 06:53 | Element ड्रोप् डौन् तः, Chlorine (क्लोरिन्) चिन्वन्तु । |
| 06:55 | प्लेटिनं परमाणोः एकस्मिन् पार्श्वे, द्वे क्लोरिन् बोण्ड्स् रचयन्तु । |
| 07:00 | Element ड्रोप् डौन् इत्यस्मात्, Nitrogen चिन्वन्तु । पूर्ववत्, द्वे नैट्रोजन् बोण्ड्स् रचयन्तु । |
| 07:07 | रचनां पूर्णां कर्तुम्, अस्माकं नैट्रोजन् परमाणुभ्यः संयोजितानि त्रीणि हैड्रोजन्स् आवश्यकानि । |
| 07:13 | Element ड्रोप् डौन् तः, Hydrogen चिन्वन्तु । |
| 07:16 | तृतीयं बोण्ड् रचयितुं, प्रत्येकस्य नैट्रोजन्-परमाणोः उपरि नुदन्तु । |
| 07:21 | वयं रचनायाः ओप्टिमैसेशन् कुर्मः । |
| 07:24 | Auto Optimization टूल्-उपरि नुदन्तु । |
| 07:27 | Force Field फ़ील्ड् मध्ये, UFF चित्वा Start गण्डं नुदन्तु । |
| 07:35 | ओप्टिमैसेशन् क्रियायाः विरामाय, Stop नुदन्तु । |
| 07:39 | विवरणार्थं, मह्यं द्वयोः रचनयोः आवश्यकतास्ति । |
| 07:43 | अहं रचनाः कोपि कृत्वा पेस्ट् करोमि । |
| 07:46 | रचनायाः चयनं कर्तुं, Selection टूल् चिन्वन्तु । |
| 07:50 | कोपि कर्तुं CTRL+C इतीदं, पेस्ट् कर्तुं CTRL+V इतीदञ्च नुदन्तु । पेस्ट् कृतां रचनां दक्षिणं कर्षयन्तु । |
| 07:57 | अस्माकम् आनुकूल्यार्थम् , अहं परमाणून् लेबल् करोमि । |
| 08:00 | Display Types मेन्यू मध्ये, Label चेक् बोक्स् नुदन्तु । |
| 08:05 | Hydrogen इतीमानि निष्कासयितुं, Build मेन्यू गत्वा Remove Hydrogens नुदन्तु । |
| 08:11 | वयं पेनल् मध्ये, सिस्प्ल्याटिन् इत्यय्स द्वे ऐसोमर्स् प्राप्तवन्तः । |
| 08:16 | अहं द्वे 'सिस् ऐसोमर्स्' इतीमे 'ट्रान्स् ऐसोमर्स्' प्रति परिवर्तयामि । |
| 08:21 | Manipulation टूल् नुदन्तु । |
| 08:24 | Cl 4 इतीदं (सि एल् फ़ोर्) नुत्वा वामाय कर्षयन्तु । N4 इतीदं नुत्वा दक्षिणाय कर्षयन्तु । |
| 08:32 | पश्चात्, सम्यक् ओरियेण्टेशन् दर्शयितुं, सर्वेषां बोण्ड्स्-स्थानानि संयोजयन्तु । |
| 08:38 | Buildमेन्यू गत्वा, Add Hydrogens इतीदं चिन्वन्तु । |
| 08:43 | पूर्ववत्, प्रत्येकस्मै नैट्रोजन् इत्यस्मै, द्वौ परमाणू संयोजितौ । |
| 08:48 | Draw टूल् मध्यस्थं, Hydrogen उपयुज्य तृतीयं हैड्रोजन् संयोजयन्तु । |
| 08:53 | वयं रचनायाः ओप्टिमैसेशन् कुर्मः । |
| 08:55 | Auto Optimization टूल् नुदन्तु । |
| 08:59 | Force Field मध्ये, UFF चित्वा Start गण्डं नुदन्तु । |
| 09:05 | ओप्टिमैसेशन् क्रियायाः विरामाय, Stop गण्डं नुदन्तु । |
| 09:09 | अधुना पेनल् मध्ये वयं, 'डै अमैन् डैक्लोरो प्लेटिनं टु' इत्यस्य द्वे 'जोमेट्रिकल् ऐसोमर्स्' प्राप्तवन्तः । |
| 09:17 | एवमेव, 'डै अमैन् टेट्रा सैनोफ़रेट् थ्री अयान्' इत्यस्य 'जोमेट्रिकल् ऐसोमर्स्' प्राप्तवन्तः । |
| 09:25 | पश्चाद्वयम्, R-S configuration(आर्-एस् कोन्फ़िगरेशन्) इत्यस्य विषयं जानाम । |
| 09:29 | 'आर् एस् कोन्फ़िगरेशन्स्' इतीमानि, Chiral centre(कैरल् सेण्टर्) इत्यस्य अस्तित्वेन सञ्जायन्ते । |
| 09:35 | Chiral centre (कैरल् सेण्टर्) इतीदमेकं परमाणुरस्ति तथा चतुर्भिः नाना सब्स्टिट्यूयेण्ट् (substituent) इत्येतेभिः सह संयोगे वर्तन्ते । |
| 09:41 | कोन्फ़िगरेशन्स् इतीमानि, परस्परं 'नोन् सुपर् इम्पोसेबल् मिरर् इमेजस्' सन्ति । |
| 09:47 | आर् एस् कोन्फ़िगरेशन्स् इत्येतेषां विवरणार्थमहं, अमिनो एसिड् – अलनैन् उपयुनज्मि । |
| 09:53 | एकं नूतनं गवाक्षम् उद्घाटयन्तु । |
| 09:56 | अहं Fragment library (फ़्रेग्मेण्ट् लैब्ररी) इत्यस्मात्, Alanine (अलनैन्) रचनां लोड् करोमि । |
| 10:01 | फ़्रेग्मेण्ट् लैब्ररी मध्ये उपलभ्यमानानि सर्वाणि एमिनो एसिड्स् , प्रकाशसम्बन्धे सक्रियाणि विद्यन्ते । |
| 10:07 | भवन्तः लोड् कृत्वा तेषां विषयं ज्ञातुं शक्नुवन्ति । |
| 10:11 | रचनायाः डी-सेलेक्ट् करणाय CTRL+SHIFT तथा A कीलकानि नुदन्तु । |
| 10:15 | सम्यग् ओरियेण्टेशन् इत्यस्मै, Navigation टूल् उपयुज्य रचनायाः भ्रामणं कुर्वन्तु । |
| 10:22 | मध्यस्थः कार्बन्-परमाणुः, कैराल् जातम् । इदं चतुर्भ्यः नाना गणेभ्यः संयुक्तमस्ति । |
| 10:26 | प्रदक्षिणक्रमे अप्रदक्षिणक्रमे वा, सब्स्टिट्युयेण्ट् इत्यस्मै इत्यस्मै दीयमानायाः आद्यतायाः अनुसारेण, 'आर् एस् कोन्फ़िगरेशन्' वर्तते । |
| 10:35 | आद्यता, सब्स्टिट्यूयेण्ट् इत्यस्य परमाणोः सङ्ख्यानुसारेण वर्तते । |
| 10:40 | अधिकपरमाणुसङ्ख्यां प्राप्तवत् सब्स्टिट्यूयेण्ट्, आदिमाद्यतां प्राप्यते । |
| 10:45 | वयमधुना प्रदक्षिणक्रमे आद्यतां पश्यामः । |
| 10:49 | अस्यां रचनायां, नैट्रोजन् इत्यस्मै प्रथमाद्यता दत्ता । |
| 10:53 | ओक्सिजन्स् इत्येतेभ्यः संयुक्ताय कार्बन् इत्यस्मै द्वितीया तथा मिथैल् इत्यस्मै तृतीया आद्यता दत्ता । |
| 11:02 | रचना 'R कोन्फ़िगरेशन्' प्राप्तवत्यस्ति । |
| 11:05 | अहं कैराल् कार्बन् इत्यस्मै संयुक्तानां गणानां स्थानपरिवर्तनं करोमि । |
| 11:10 | Build मेन्यू गत्वा, Remove Hydrogens चिन्वन्तु । |
| 11:15 | Manipulation टूल् नुदन्तु । |
| 11:17 | कार्बन् इतीदं वामभागं कर्षयन्तु । |
| 11:20 | ओक्सिजन्स् इत्येतेभ्यः संयुक्तानि कार्बन्स् वामभागं प्रति कर्षयन्तु । |
| 11:25 | Build मेन्यू गत्वा, Add Hydrogens इतीदं चिन्वन्तु । |
| 11:29 | वयमधुना अप्रदक्षिणक्रमे आद्यतां पश्याम । |
| 11:33 | नैट्रोजन् इतीदं प्रथमाम् आद्यतां प्राप्तवदस्ति । ओक्सिजेन् इत्यस्मै संयुक्तं कार्बन् इतीदं द्वितीयाम् आद्यताम् अपि च मीथैल् इतीदं तृतीयाम् आद्यतां प्राप्तवदस्ति । |
| 11:45 | इयं रचना 'एस् कोन्फ़िगरेशन्' प्राप्तवदस्ति । |
| 11:48 | एवमेव पेनल् मध्ये वयं, 'ग्लिसेराल्डिहैड्' इत्यस्य R तथा S कोन्फ़िगरेशन्स् प्राप्तवन्तः । |
| 11:55 | सङ्क्षेपेण, |
| 11:57 | पाठेऽस्मिन् वयं, '1,2-डैक्लोरो ईथेन्' इत्यस्य 'कन्फ़र्मेशन्स्', सैक्लोहेक्सेन् इत्यस्य कन्फ़र्मेशन्स्, 'सिस्प्लेटिन्'(cisplatin)इत्यस्य 'जोमेट्रिकल् ऐसोमर्स्', 'एमिनो एसिड् अलनैन्' इत्यस्य 'आर् एस् कोन्फ़िगरेशन्'- इत्येतानि रचयितुं ज्ञातवन्तः । |
| 12:15 | अत्रैकं पाठनियोजनमस्ति : '2-ब्यूटेन्' तथा '1,2-डैक्लोरो ईथेन्स्' इत्येतेषां 'जोमिट्रिकल् ऐसोमर्स्' रचयन्तु । 'ब्रोमो क्लोरो अयोडो मीथेन्' इत्यस्य 'आर्-एस् कोन्फ़िगरेशन्स्' रचयन्तु । |
| 12:29 | स्पोकन् ट्युटोरियल् विषये अधिकविवरणं प्राप्तुं लिङ्क् मध्यस्थं चलच्चित्रं पश्यन्तु । उत्तमं बेण्ड्-विड्त् नास्ति चेत् अवचित्यापि दृष्टुं शक्यते तत् । |
| 12:37 | स्पोकन् ट्युटोरियल् प्रकल्पगणः कार्यशालां चालयति अपि च , अन्तर्जालीयपरीक्षायाम् उत्तीर्णेभ्यः प्रमाणपत्रं च यच्छति । अधिकविवरणं प्राप्तुं अधस्तन पर्चन्यै लिखन्तु । |
| 12:44 | स्पोकन् ट्युटोरियल् प्रकल्पः, राष्ट्रिय साक्षरता मिशन्, ICT, MHRD द्वारा भारतसर्वकारस्य अनुदानं प्राप्तवानस्ति । |
| 12:51 | अनुवादकः प्रवाचकश्च श्री नवीनभट्टः उप्पिनपट्टणम् । धन्यवादाः । |
