View source for Linux/C2/Basic-Commands/Sanskrit

{| Border = 1
| '''Time'''
|'''Narration'''

|-
|00:00
|प्रिय मित्राणि,spoken tutorial इत्यस्य  Linux Operating system मध्ये स्वागतम्

|-
|00:05
|अस्मिन् Tutorial मध्ये वयं कतिचनमूलभूत-आदेशानां विषये ज्ञास्यामः 

|-
|00:10
|अहं Ubantu 10.04 इत्यस्य उपयोगं कुर्वन् अस्मि

|-
|00:12
|भवन्तः Linux Opetating System इत्यस्य चालनं जानन्ति इति आशासे 

|-
|00:17
|यदि इच्छन्ति तर्हि तत् http://spoken-tutorial.org इत्याख्ये जालपुटे Spoken Tutorial द्वारा उपल्भ्यमस्ति

|-
|00:26
|अस्मिन् Tutorial मध्ये वयम् आदेशानाम् अपि च आदेशनिर्वाहकाणां विषये ज्ञास्यामः

|-
|00:33
|अनन्तरं वयं Man आदेशेन Linux इत्यस्मिन् कथं साहाय्यं स्वीकरणीयम् इति ज्ञास्यामः 

|-
|00:39
|अत्र प्रश्नः अस्ति यत् “आदेशाः नाम के?” इति 

|-
|00:43
|सरलतया वक्तव्यं चेत्, Linux आदेशाः पदानि सन्ति येषाम् प्रयोगेण कतिचन कार्याणि सम्भवन्ति

|-
|00:52
|Linux इत्यस्य आदेशाः सामान्यतया अक्षरचतुष्टयात् अधिकाः न भवन्ति। यथा ls, who, ps इत्यादयः 

|-
|00:59
|आदेशाः Lower Case मध्ये भवन्ति अपि च ते Case Sensitive भवन्ति। अधुना किञ्चन उदाहरणं पश्यामः 

|-
|01:05
|Application Menu गच्छन्तु 

|-
|01:08
|Accessories इति चित्वा तत्र विद्यमानेषु विकल्पेषु Terminal इत्यत्र नुदन्तु 

|-
|01:14
|अथवा Terminal इत्यस्य उद्घाटनार्थं Keyboard मध्ये Ctrl+Alt+T इति नुदन्तु

|-
|01:20
|अधुना अत्र prompt($) इति अपि च तदनु Blinking Cursor इति दृश्यते। अत्रैव अस्माभिः आदेशाः टङ्कनीयाः  

|-
|01:29
|who इति पदं लिखित्वा Enter नुदन्तु 

|-
|01:34
|वयं सङ्गणके प्रविष्टानां नामानि द्रष्टुं शक्नुमः। यथार्थतया वयं केवलं who इति आदेशं चालितवन्तः यश्च के के  सङ्गणकं प्रविष्टाः सन्ति इति सूचयति 

|-
|01:47
|परं तादृशं किं वस्तु अस्ति यत् आदेशान् कार्यरूपेण परिवर्तयति? 

|-
|01:54
|एतत् Command Interpreter इत्यस्य कार्यमस्ति यस्य Shell इत्यपि नाम अस्ति 

|-
|01:59
|Shell इति कश्चन कार्यक्रमः अस्ति यच्च उपयोगकर्तुः अपि च Linux व्यवस्थायाः अन्तरे सम्पर्कं कल्पयति इति निर्वक्तुं शक्नुमः 

|-
|02:08
|एतत् अस्मभ्यं Operating System द्वारा चालयितुं सौलभ्यं कल्पयति 

|-
|02:13
|Linux मध्ये विविधान् Shells संस्थापयितुं शक्नुमः येषां च चयनम् उपयोगकर्ता स्वस्य इच्छानुसारं कर्तुं शक्नोति।

|-
|02:22
|Linux मध्ये Standard Shells यानि सर्वदा /bin/sh इति स्थाने संस्थापितानि भवन्ति तानि bash (GNU Bourne-Again Shell)  इति उच्यन्ते यानि च GNU suite of tools मध्ये सन्ति

|-
|02:35
|अस्मिन् Tutorial मध्ये यान् आदेशान् वयं पश्यामः ते सर्वगणीयाः सन्ति अपि च ते लघुपरिवर्तनेन सह सर्वविध Linux Shells मध्ये चलन्ति 

|-
|02:44
|एवं सत्यपि वयम् अस्मिन् Tutorial मध्ये Shell इत्यस्य प्रदर्शनार्थम् bash इत्यस्य उपयोगं कुर्मः

|-
|02:51
|यतो हि bash इति किञ्चन जनप्रियं Shell अस्ति अपि च विविधानां UNIX मध्ये कार्यं करोति

|-
|02:58
|Original Shell, C Shell, Korn Shell इत्येतेषु अपि Bourne Shells भवन्ति

|-
|03:08
|वयं किम् Shell उपयुञ्ज्महे इति द्रष्टुम् 

|-
|03:11
|Terminal इत्यत्र गत्वा echo $SHELL इति टङ्कयित्वा Enter नुदामः

|-
|03:27
|सामान्यतया /bin/bash इति out put  भवति यच्च bash shell अस्ति 

|-
|03:34
|तत्र तावत् विविधान् Shells कार्यगतान् कर्तुं बहवः प्रकाराः सन्ति। तान् अग्रिमे Tutorial मध्ये पश्यामः

|-
|03:42
|आदेशाः इत्युक्ते Program Files सन्ति ये च C इति परिभाषायां भवन्ति

|-
|03:47
|Files इत्येतानि Directories मध्ये भवन्ति। आदेशाः कुत्र सङ्गृहीताः सन्ति इति ज्ञातुं वयम् Type आदेशस्य उपयोगं कुर्मः 

|-
|03:55
|Command Prompt इत्यत्र Type space ps इति टङ्कयित्वा enter इति नुदामः

|-
|04:03
|एतत् ps इति यथार्थतया /bin directory इत्यस्मिन् सङ्गृहीतम् अस्ति इति दर्शयति 

|-
|04:09
|यदा आदेशान् prompt इत्यत्र टङ्कयामः तदा Shell इत्याख्यम् Directories इत्यस्य सूच्यां विद्यमाननामसु टङ्कितं नाम अन्विष्यति

|-
|04:18
|यदि तुल्यं file प्राप्यते तर्हि तदनुगुणं कार्यं निरुह्यते। नो चेत् “Command not found” इति error दर्श्यते 

|-
|04:27
|अन्विष्टा Directories इत्यस्य सूची Path Variable द्वारा स्पष्टरूपेण उक्तम् अस्ति। अस्य विषये वयम् अग्रे पश्यामः 

|-
|04:34
|अधुना यदि वयं सूचीं द्रष्टुम् इच्छामः तर्हि  echo space $PATH इति capital मध्ये टङ्कयित्वा 

|-
|04:44
|enter इति नुदामः

|-
|04:52
|यदा आदेशानां विषये चर्चा भवति तदा मुख्यतया ज्ञातव्यः अंशः इत्युक्ते 

|-
|04:57
|Linux आदेशाः द्विधा विभज्यन्ते, External आदेशाः Internal आदेशाः चेति 

|-
|05:02
|अत्र External आदेशानाम् अस्तित्वं file अथवा program रूपेण भवति 

|-
|05:07
|Linux मध्ये बहवः आदेशाः एवम् एव सन्ति, परं कतीनाञ्चन आदेशानां कार्यान्वयनम् shell इत्यस्य अन्तः लिखितं भवति अपि च ते प्रत्येकं file रूपेण न भवन्ति

|-
|05:18
|एते एव Internal आदेशाः 

|-
|05:20
|echo इति आदेशः, अस्य विषये वयम् अनन्तरं पश्यामः, वास्तवेन एषः कश्चन Internal आदेशः अस्ति 

|-
|05:25
|Terminal इत्यत्र गच्छन्तु, आदेशं टङ्कयन्तु च 

|-
|05:33
|Type space echo इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|05:40
|फलितरूपेण echo इत्येतत् shell built in इति दृश्यते

|-
|05:43
|अत्र file इत्यस्य नाम न दृश्यते अपि तु echo इति आदेशस्य व्यवस्थापनम् shell इत्यस्मिन् अन्तर्गतम् इति दृश्यते। अतः एतत् अन्तस्थादेशः इत्युच्यते

|-
|05:56
|आदेशानां संरचना इत्येतदपि कश्चन प्रमुखः ज्ञातव्यः अंशः अस्ति

|-
|06:01
|आदेशाः एकपदे अनेकपदेषु वा भवितुम् अर्हन्ति। अपि च ते white space इत्यस्य उपयोगेन भिन्नाः तिष्ठन्ति 

|-
|06:08
|यत्र अनेकपदानि सन्ति तत्र प्रथमपदम् आदेशः भवति अपि च अवशिष्टानि arguments भवन्ति

|-
|06:16
|Arguments इत्येतानि Options अथवा Expressions अथवा files इत्येतेषां नामानि भवन्ति

|-
|06:20
|प्रयुक्तविकल्पस्य आधारेण एकः आदेशः विविधानि कार्याणि निर्वहति 

|-
|06:26
|ते सामान्यतया एकेन अथवा द्वाभ्यां “–“ इति चिह्नाभ्यां दर्शितं भवति यस्य च यथाक्रमं short अपि च long इति नाम अस्ति

|-
|06:35
|Terminal window इत्यत्र गत्वा आदेशं लिखित्वा तस्य फलितांशं पश्यन्तु

|-
|06:40
|Terminal window इत्येतत् मार्जयितुम् clear इति टङ्कयन्तु

|-
|06:44
|ls इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|06:49
|पुनः clear इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|06:55
|ls space minus a इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|07:04
|Terminal window इत्येतत् मार्जयितुं clear इति लिखन्तु

|-
|07:11
|अधुना ls space minus minus all इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|07:19
|Terminal इत्येतत् मार्जयितुम् clear इति टङ्कयन्तु

|-
|07:23
|अधुना ls space minus d इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|07:32
|अस्मिन् स्तरे कथं विकल्पानां परिवर्तनेन आदेशानां व्यवहारः परिवर्त्यते इति केवलं जानीमः

|-
|07:40
|Linux मध्ये बहवः आदेशाः सन्ति 

|-
|07:45
|प्रत्येकम् अपि आदेशस्य विविधाः विकल्पाः सन्ति 

|-
|07:48
|आदेशाः संयुक्तरूपेण अपि भवितुम् अर्हन्ति। अस्य विषये अनन्तरं पश्यामः। सर्वमपि कथं स्मरणे स्थापयितुं शक्यम्?

|-
|07:55
|वास्तविकतया स्मरणे स्थापनीयमिति नास्ति यतो हि linux मध्ये समीचीना Online Help व्यवस्था अस्ति

|-
|08:01
|System मध्ये विद्यमानानाम् आदेशानां विषये man इति आदेशः विवरणं ददाति

|-
|08:08
|उदाहरणार्थम् ls इति आदेशस्य विषये ज्ञातव्यं चेत् terminal इत्यत्र गन्तव्यं भवति

|-
|08:16
|अपि च man इति आदेशं ls इति argument सह टङ्कयन्तु अर्थात्, man space ls इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|08:30
|ततः बहिरागन्तुं q इति नुदन्तु

|-
|08:35
|man इत्येतत् system इत्यस्य किञ्चन manual pager अस्ति। man इति आदेशाय दीयमानं प्रत्येकम् अपि argument सामान्यतया program, utility, function इत्यस्य वा नाम भवति

|-
|08:43
|Argument अनुसारं Manual Page अन्विष्य दर्श्यते

|-
|08:49
|यदि विभागः सूच्यते तर्हि man आदेशः तस्मिन् विभागे केवलम् अन्विष्यति

|-
|08:55
|सूचनाभावे सति सम्पूर्णं पूर्वनिर्दिष्टानुसारम् अन्विष्यति। अपि च यद्यपि बहूनि पृष्ठानि सन्ति तथापि प्रथमपृष्ठं दर्शयति

|-
|09:07
|भवन्तः man इति आदेशमुपयुज्य एव  man आदेशस्य विषये अधिकं ज्ञातुं शक्नुवन्ति

|-
|09:14
|Terminal इत्यत्र गत्वा man space man इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|09:23
|बहिरागन्तुं q इति नुदन्तु

|-
|09:26
|man इत्यस्मिन् आदेशे बहवः विकल्पाः सन्ति

|-
|09:30
|तेषु कतिचन प्रमुखान् अंशान् वदामि। कदाचित् वयं चिकीर्षितं कर्तुम् आदेशान् न जानीमः। तदा अस्माभिः किं करणीयम्

|-
|09:41
|man इत्येतत् –k इति कञ्चन विकल्पं प्रददाति। एषः किञ्चन मुख्यपदं स्वीकृत्य आदेशसूचीं तस्य सङ्क्षिप्त-उद्देश्यम् च प्रददाति 

|-
|09:50
|यथा- कस्यचन directory इत्यस्य रचनायै निर्दिष्टम् आदेशं यदा न जानीमः,

|-
|09:56
|तदा वयम् आदेशस्य prompt इत्यत्र गत्वा man space minus k space directories इति टङ्कयित्वा enter इति नुदामः

|-
|10:12
|अधुना वयम् अस्मभ्यं यद् अपेक्षितं तत् द्रष्टुं प्रत्येकमपि आदेशम् अन्वेष्टुं शक्नुमः

|-
|10:17
|समानं विषयं apropos इति आदेशम् उपयुज्य अपि साधयितुं शक्नुमः 

|-
|10:21
|prompt मध्ये apropos space directories इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु, फलितं पश्यन्तु

|-
|10:36
|कदाचित् अस्मभ्यम् अधिकविवरणस्य अपेक्षा न भवति, केवलम् आदेशः किं करोति इति ज्ञातव्यं भवति

|-
|10:40
|तदर्थं वयं whatis अथवा man –f इति आदेशम् उपयोक्तुं शक्नुमः। एतद्द्वयमपि आदेशमधिकृत्य सङ्क्षिप्तविवरणं प्रददाति

|-
|10:52
|Terminal इत्यत्र गच्छन्तु, मार्जयितुम् clear इति टङ्कयन्तु

|-
|10:58
|अधुना whatis space ls इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|11:06
|कतिपयेषु आदेशेषु बहवः विकल्पाः भवन्ति।  आदेशस्य विकल्पानां सूचीं प्राप्तुं,

|-
|11:13
|minus help इत्यस्य विकल्पस्य उपयोगं कुर्मः 

|-
|11:18
|अधुना prompt इत्यत्र गत्वा ls space minus minus help इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु

|-
|11:29
|उपरि गत्वा वयं manual page मध्ये विद्यमानान् सर्वान् अपि विकल्पान् द्रष्टुं शक्नुमः

|-
|11:45
|अलमतिविस्तरेण। Spoken Tutorial(स्पोकन् ट्युटोरियल्) इत्ययं प्रकल्पः Talk to a Teacher(टाक् टु ए टीचर्) इत्यस्य प्रकल्पस्य भागः अस्ति। यस्य विषये राष्ट्रियसाक्षरतामिशन् इति संस्था ICT(आइ.सी.टि) इत्यस्य माध्यमेन कर्तुं समर्थितवती अस्ति 

|-
|11:56
|अधिकविवरणं निम्नलिखिते जालपुटे उपलभ्यमस्ति। "http://spoken-tutorial.org/NMEICT- Intro

|-
|12:00
|अस्य प्रतेः अनुवादकर्त्री संस्कृतभारती अस्ति। अस्य प्रवाचकः देहलीतः वासुदेवः अस्ति। Tutorial(ट्युटोरियल्) इत्यस्मिन् भागं गृहीतवद्भ्यः सर्वेभ्यः धन्यवादाः
|}