Scilab/C4/Control-systems/Punjabi

“Time”	“Narration”
00:01	ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਦੋਸਤੋ!
00:02	‘Advanced Control of Continuous Time systems’ ‘ਤੇ ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸਾਰਿਆ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ ।
00:09	ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਖੋਂਗੇ ਕਿ
00:12	* ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਉੱਚ ਆਰਡਰ ਦੇ ਇੱਕ ‘continuous time system’ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ
00:17	* ‘step’ ਅਤੇ ਸਾਇਨ ਇਨਪੁਟਸ ‘ਤੇ ਰਿਸਪੋਂਸ ਕਿਵੇਂ ਪਲਾਟ ਕਰਦੇ ਹਨ
00:20	* ‘Bode plot’ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ
00:22	* ‘numer’ ਅਤੇ ‘denom Scilab functions’ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ
00:26	* ਸਿਸਟਮ ਦੇ ‘poles’ ਅਤੇ ‘zeros’ ਕਿਵੇਂ ਪਲਾਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
00:30	ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ
00:33	‘Scilab 5.3.3’ ਦੇ ਨਾਲ ‘Ubuntu 12.04’ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ
00:40	ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ‘Scilab’ ਅਤੇ ‘control systems’ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
00:48	‘Scilab’ ਦੇ ਲਈ, ‘ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵੈੱਬਸਾਈਟ’ ‘ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ‘Scilab tutorials ‘ਨੂੰ ਵੇਖੋ ।
00:55	ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਦੱਸਾਂਗੇ ਕਿ ‘second - order linear system’ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
01:02	ਇਸ ਲਈ: ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ‘complex domain variable‘s’ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ।
01:08	‘Scilab ਕੰਸੋਲ ਵਿੰਡੋ’ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਾਂ ।
01:11	ਇੱਥੇ ਟਾਈਪ ਕਰੋ:‘s ਇਕਵਲਸ ਟੂ poly ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ ਜ਼ੀਰੋ ਕੋਮਾਂ ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਖੋਲੋ s ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’, ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
01:25	ਆਉਟਪੁਟ ਹੈ ‘s’
01:27	‘s’ ਨੂੰ ‘continuous time complex variable’ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ।
01:32	ਕੰਸੋਲ ਵਿੰਡੋ ‘ਤੇ ਟਾਈਪ ਕਰੋ:
01:35	‘s ਇਕਵਲਸ ਟੂ ਪਰਸੇਂਟੇਜ਼ s’, ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
01:41	ਹੁਣ ‘syslin Scilab’ ਕਮਾਂਡ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
01:44	ਕੰਟੀਨਿਊਅਸ ਟਾਇਮ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ‘Scilab’ ਫੰਕਸ਼ਨ ‘syslin’ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
01:51	‘G ਆਫ s ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ 2 ਬਾਏ 9 ਪਲਸ 2 s ਪਲਸ s ਸਕਵਾਇਰ’
01:58	‘step response’ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਸਟੈਪ’ ਵਿਕਲਪ ਦੇ ਨਾਲ ‘csim’ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ‘step response’ ਪਲਾਟ ਕਰੋ ।
02:06	ਹੁਣ ‘Scilab ਕੰਸੋਲ’ ਵਿੰਡੋ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਾਂ ।
02:09	ਇੱਥੇ, ਟਾਈਪ ਕਰੋ: ‘sys ਕੈਪਿਟਲ G ਇਕਵਲਸ ਟੂ syslin ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਖੋਲੋ c ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਕੋਮਾਂ 2 ਡਿਵਾਇਡੇਡ ਬਾਏ ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ s ਸਕਵਾਇਰ ਪਲਸ 2 asterisk s ਪਲਸ 9 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’
02:32	ਇੱਥੇ ‘c’ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਕੰਟੀਨਿਊਅਸ ਟਾਇਮ ਸਿਸਟਮ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ।
02:38	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
02:40	ਆਉਟਪੁਟ ਲੀਨੀਅਰ ਸੈਕਿੰਡ ਆਰਡਰ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ਜੋ
02:44	‘2 ਬਾਏ 9 ਪਲਸ 2 s ਪਲਸ s ਸਕਵਾਇਰ’ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
02:49	ਫਿਰ, ਟਾਈਪ ਕਰੋ:‘t ਇਕਵਲਸ ਟੂ 0 ਕੋਲਨ 0.1 ਕੋਲਨ 10 ਸੈਮੀਕੋਲਨ
02:57	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
02:59	ਫਿਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ‘y 1 ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ c sim ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਖੋਲੋ step ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਕੋਮਾਂ t ਕੋਮਾਂ sys ਕੈਪਿਟਲ G ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਸੈਮੀਕੋਲਨ’
03:15	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
03:17	ਫਿਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ‘plot ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ t ਕੋਮਾਂ y 1 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਸੈਮੀਕੋਲਨ’
03:24	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
03:26	ਆਉਟਪੁਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੈਕਿੰਡ ਆਰਡਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ‘step response’ ਦਿਖਾਏਗੀ ।
03:33	ਹੁਣ ‘sine input’ ਦੇ ਲਈ ‘Second Order system response’ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
03:39	‘Sine inputs’ ਇਨਪੁਟ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੈਕਿੰਡ ਆਰਡਰ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਕੰਟੀਨਿਉਅਸ ਸਿਸਟਮ ਤੱਕ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
03:47	ਹੁਣ ਅਸੀਂ ‘Scilab ਕੰਸੋਲ’ ਵਿੰਡੋ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਾਂ ।
03:51	ਟਾਈਪ ਕਰੋ: ‘U 2 ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ sine ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ t ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਸੈਮੀਕੋਲਨ’
03:59	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
04:01	ਫਿਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ: ‘y 2 ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ c sim ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ u 2 ਕੋਮਾਂ t ਕੋਮਾਂ sys ਕੈਪਿਟਲ G ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਸੈਮੀਕੋਲਨ’
04:15	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
04:17	ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ‘ਕੰਟੀਨਿਊਅਸ ਟਾਇਮ ਸੈਕਿੰਡ ਆਰਡਰ ਸਿਸਟਮ sysG’ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ।
04:25	ਫਿਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ: ‘plot ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ t ਕੋਮਾਂ ਸਕਵਾਇਰ ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ u 2 ਸੈਮੀਕੋਲਨ y 2 ਸਕਵਾਇਰ ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’ ।
04:39	ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ‘u2’ ਅਤੇ ‘y2’ ਦੇ ਵਿੱਚ ‘ਸੈਮੀਕੋਲਨ’ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ‘u2’ ਅਤੇ ‘y2’ ਸਮਾਨ ਆਕਾਰ ਦੇ ਰੋ (row) ਵੈਕਟਰਸ ਹਨ ।
04:50	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
04:52	ਇਹ ਪਲਾਟ ‘step input’ ਅਤੇ ‘sine input’ ‘ਤੇ ‘ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਰਿਸਪੋਂਸ’ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ‘response plot’ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
05:01	‘Response Plot’, ਉਸੇ ਗਰਾਫ ‘ਤੇ ਇਨਪੁਟ ਅਤੇ ਆਉਟਪੁਟ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਪਲਾਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
05:06	ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਆਉਟਪੁਟ ‘sine wave’ ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ
05:11	ਇਨਪੁਟ ਅਤੇ ਆਉਟਪੁਟ ਦੇ ਵਿੱਚ ‘phase lag’ ਹੈ ।
05:15	‘Amplitude’ ਇਨਪੁਟ ਅਤੇ ਆਉਟਪੁਟ ਦੇ ਲਈ ਵੱਖਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ‘ਟਰਾਂਸਫਰ’ ਫੰਕਸ਼ਨ ਨਾਲ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
05:23	ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ‘under – damped’ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ।
05:26	ਹੁਣ ‘2 ਬਾਏ 9 ਪਲਸ 2 s ਪਲਸ s ਸਕਵਾਇਰ’ ਦਾ ‘bode plot’ ਪਲਾਟ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
05:32	ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਨੋਟ ਕਰੋ, ਕਮਾਂਡ ‘f r e q’ ‘ਫ੍ਰੀਕਿਊਂਸੀ ਰਿਸਪੋਂਸ’ ਲਈ ‘Scilab’ ਕਮਾਂਡ ਹੈ ।
05:39	‘f r e q’ ਨੂੰ ਵੈਰੀਏਬਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰੋ ।
05:44	‘Scilab ਕੰਸੋਲ’ ਖੋਲੋ ਅਤੇ ਟਾਈਪ ਕਰੋ:
05:47	‘f r ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ ਸਕਵਾਇਰ ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ 0.01 ਕੋਲਨ 0.1 ਕੋਲਨ 10 ਸਕਵਾਇਰ ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਸੈਮੀਕੋਲਨ’
06:00	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
06:03	'ਫ੍ਰੀਕਿਊਂਸੀ' ਹੈਰਟਸ ਵਿੱਚ ਹੈ ।
06:06	ਫਿਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ‘bode ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ sys ਕੈਪਿਟਲ G ਕੋਮਾਂ fr ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’ ।
06:15	ਅਤੇ ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
06:17	‘bode plot’ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ।
06:20	ਹੁਣ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿਸਟਮ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
06:23	ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ‘over – damped ਸਿਸਟਮ p ਇਕਵਲਸ ਟੂ s ਸਕਵਾਇਰ ਪਲਸ 9 s ਪਲਸ 9 ਹੈ ।
06:32	ਹੁਣ ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਲਈ ‘step response’ ਪਲਾਟ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
06:36	‘Scilab ਕੰਸੋਲ’ ‘ਤੇ ਜਾਓ ।
06:38	ਆਪਣੇ ‘ਕੰਸੋਲ’ ‘ਤੇ ਟਾਈਪ ਕਰੋ:
06:40	‘p ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ s ਸਕਵਾਇਰ ਪਲਸ 9 asterisk s ਪਲਸ 9’
06:47	ਅਤੇ ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
06:49	ਫਿਰ ‘ਕੰਸੋਲ’ ‘ਤੇ ਟਾਈਪ ਕਰੋ:
06:51	‘sys 2 ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ syslin ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਖੋਲੋ c ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਕੋਮਾਂ 9 ਡਿਵਾਇਡੇਡ ਬਾਏ p ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’
07:04	ਅਤੇ ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
07:07	ਫਿਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ:‘t ਇਕਵਲਸ ਟੂ 0 ਕੋਲਨ 0.1 ਕੋਲਨ 10 ਸੈਮੀਕੋਲਨ’
07:14	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
07:17	‘y ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ c sim ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਖੋਲੋ step ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਕੋਮਾਂ t ਕੋਮਾਂ sys 2 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਸੈਮੀਕੋਲਨ’
07:31	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
07:33	ਫਿਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ‘plot ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ t ਕੋਮਾਂ y ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’
07:39	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
07:41	ਓਵਰ ਡਮਪਡ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਰਿਸਪੋਂਸ ਪਲਾਟ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ।
07:46	‘p ਦੇ ਰੂਟਸ (ਮੂਲ)’ ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਕੰਸੋਲ ‘ਤੇ ਟਾਈਪ ਕਰੋ
07:49	‘roots of p’ ਅਤੇ ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
07:54	ਇਹ ਰੂਟਸ ਸਿਸਟਮ ‘sys two’ ਦੇ ਪੋਲਸ ਹਨ ।
07:59	ਸਿਸਟਮ ਦੇ ‘ਰੂਟਸ ਜਾਂ ਪੋਲਸ’ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
08:02	‘ਓਵਰ ਡਮਪਡ ਸਿਸਟਮ’ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਲਈ ਸਮਾਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ‘ਸਟੈਪ ਰਿਸਪੋਂਸ’ ਪਲਾਟ ਕਰੋ ।
08:11	‘G ਆਫ s ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ 2 ਬਾਏ 9 ਪਲਸ 6 s ਪਲਸ s ਸਕਵਾਇਰ’ ਜੋ ‘ਕਰਿਟਿਕਲੀ ਡਮਪਡ ਸਿਸਟਮ’ ਹੈ ।
08:20	ਫਿਰ ‘G ਆਫ s’ ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ 2 ਬਾਏ 9 ਪਲਸ s ਸਕਵਾਇਰ ਜੋ ‘ਅਨਡਮਪਡ ਸਿਸਟਮ’ ਹੈ ।
08:28	‘G ਆਫ s’ ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ 2 ਬਾਇ 9 ਮਾਈਨਸ 6 s ਪਲਸ s ਸਕਵਾਇਰ ਜੋ ਅਨਸਟੇਬਲ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ।
08:36	ਸਾਰੇ ਹਲਾਤਾਂ ਲਈ ‘sinusoidal inputs’ ਲਈ ਰਿਸਪੋਂਸ ਚੈੱਕ ਅਤੇ ‘bode plot’ ਵੀ ਪਲਾਟ ਕਰੋ ।
08:45	‘Scilab ਕੰਸੋਲ’ ਖੋਲੋ ।
08:48	ਆਮ ‘ਟਰਾਂਸਫਰ ਫੰਕਸ਼ਨ’ ਦੇ ਲਈ, ਅੰਕ ਅਤੇ ਹਰ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
08:55	ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਵੇਂ
08:57	‘ਕੰਸੋਲ’ ‘ਤੇ ਟਾਈਪ ਕਰੀਏ:
08:59	‘sys 3 ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ syslin ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਖੋਲੋ c ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਕੋਮਾਂ s ਪਲਸ 6 ਕੋਮਾਂ s ਸਕਵਾਇਰ ਪਲਸ 6 asterisk s ਪਲਸ 19 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’
09:19	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
09:21	ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਟਾਈਪ ਕਰੋ
09:24	‘g ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ s ਪਲਸ 6 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਡਿਵਾਇਡੇਡ ਬਾਏ ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ s ਸਕਵਾਇਰ ਪਲਸ 6 asterisk s ਪਲਸ 19 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’
09:40	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
09:42	ਫਿਰ ਆਪਣੇ ‘ਕੰਸੋਲ’ ‘ਤੇ ਇਹ ਟਾਈਪ ਕਰੋ:
09:44	‘sys 4 ਇਜ ਇਕਵਲ ਟੂ syslin ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਖੋਲੋ c ਸਿੰਗਲ ਕੋਟ ਬੰਦ ਕਰੋ ਕੋਮਾਂ g ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’
09:55	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
09:58	ਦੋਵੇਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਸਮਾਨ ਆਉਟਪੁਟ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ,
10:01	‘6 ਪਲਸ s ਬਾਏ 19 ਪਲਸ 6 s ਪਲਸ s ਸਕਵਾਇਰ’
10:07	ਵੈਰੀਏਬਲ ‘sys’ ‘ਰੇਸ਼ਨਲ’ ਹੈ ।
10:10	ਇਸਦੇ ਅੰਕ ਅਤੇ ਹਰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪਤਾ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
10:16	‘Sys ਆਫ 2, numer ਆਫ sys ਜਾਂ numer ਆਫ g’ ਅੰਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
10:22	‘sys (3) ਜਾਂ denom ਆਫ sys ਫੰਕਸ਼ਨਸ’ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹਰ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
10:30	‘p l z r’ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ‘ਪੋਲਸ’ ਅਤੇ ‘ਜ਼ੀਰੋਜ਼’ ਪਲਾਟ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
10:37	ਸੰਟੈਕਸ ਹੈ ‘p l z r ਆਫ sys’ ।
10:41	‘ਪਲਾਟ’, ਪੋਲਸ ਲਈ ‘x’ ਅਤੇ ਜ਼ੀਰੋਜ਼ ਲਈ ਸਰਕਲਸ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
10:46	Scilab ਕੰਸੋਲ ਨੂੰ ਖੋਲੋ ।
10:48	ਆਪਣੇ Scilab ਕੰਸੋਲ ‘ਤੇ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਨੂੰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ:
10:50	‘sys 3 ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ 2 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’ ।
10:55	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
10:56	ਇਹ ਰੇਸ਼ਨਲ ਫੰਕਸ਼ਨ ‘sys 3’ ਦਾ ਅੰਕ (numerator) ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ‘6 + s’ ਹੈ ।
11:03	ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ:
11:05	‘numer ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ sys 3 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’ ।
11:11	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
11:13	‘ਸਿਸਟਮ 3’ ਦਾ ਅੰਕ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ।
11:17	ਹਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ, ਟਾਈਪ ਕਰੋ:
11:19	‘sys 3 ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ 3 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’ ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
11:26	ਫੰਕਸ਼ਨ ਦਾ ਹਰ (denominator) ਦਿਸਦਾ ਹੈ ।
11:30	ਤੁਸੀਂ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਨੂੰ ਵੀ ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ‘denom ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ sys 3 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’
11:36	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
11:38	ਫਿਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ‘p l z r ਬਰੈਕੇਟ ਖੋਲੋ sys 3 ਬਰੈਕੇਟ ਬੰਦ ਕਰੋ’
11:44	ਐਂਟਰ ਦਬਾਓ ।
11:47	ਆਉਟਪੁਟ ਗਰਾਫ ‘ਪੋਲਸ’ ਅਤੇ ‘ਜ਼ੀਰੋਜ਼’ ਪਲਾਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
11:50	ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ‘ਪੋਲਸ’ ਅਤੇ ‘ਜ਼ੀਰੋਜ਼’ ਲਈ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ‘ਕਰਾਸ’ ਅਤੇ ‘ਸਰਕਲ’ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
11:58	ਇਹ ਕੰਪਲੈਕਸ ਪਲੇਨ ‘ਤੇ ਪਲਾਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
12:01	ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖਿਆ:
12:03	* ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਟਰਾਂਸਫਰ ਫੰਕਸ਼ਨ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ
12:08	* ਸਟੈਪ ਅਤੇ sinusoidal ਰਿਸਪੋਂਸ ਕਿਵੇਂ ਪਲਾਟ ਕਰਦੇ ਹਨ
12:11	* ਟਰਾਂਸਫਰ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਪੋਲਸ ਅਤੇ ਜ਼ੀਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
12:15	ਹੇਠ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਵੀਡਿਓ ਨੂੰ ਵੇਖੋ ।
12:19	ਇਹ ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਪ੍ਰੋਜੇਕਟ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
12:22	ਚੰਗੀ ਬੈਂਡਵਿਡਥ ਨਾ ਮਿਲਣ ‘ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਡਾਊਂਨਲੋਡ ਕਰਕੇ ਵੀ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ।
12:27	ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਪ੍ਰੋਜੇਕਟ ਟੀਮ:
12:29	ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
12:32	ਆਨਲਾਇਨ ਟੈਸਟ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
12:36	ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਲਈ, ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ conatct@spoken-tutorial.org ‘ਤੇ ਲਿਖੋ ।
12:43	ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਪ੍ਰੋਜੇਕਟ ਟਾਕ ਟੂ ਅ ਟੀਚਰ ਪ੍ਰੋਜੇਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ।
12:47	ਇਹ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਐਮਐਚਆਰਡੀ ਦੇ “ਆਈਸੀਟੀ ਵਲੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਖਰਤਾ ਮਿਸ਼ਨ” ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੈ ।
12:55	ਇਸ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ । http://spoken-tutorial.org/NMEICT-Intro
13:06	ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ.ਬੰਬੇ ਤੋਂ ਹੁਣ ਨਵਦੀਪ ਨੂੰ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿਓ ।
13:08	ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੁੜਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ।	}

Contributors and Content Editors

Navdeep.dav