PhET/C3/Faradays-Electromagnetic-Lab/Marathi

Time	Narration
00:01	Faraday's Electromagnetic Lab वरील पाठात आपले स्वागत.
00:06	यात, Faraday's Electromagnetic Lab, या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.
00:14	या पाठासाठी मी: उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04,
00:20	जावा वर्जन 1.8.0
00:24	फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 61.0.1 वापरत आहे.
00:29	हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील भौतिकशास्त्राचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:36	सिम्युलेशन वापरून आपण, चुंबक फिरताना चुंबकीय क्षेत्रात होणारे बदल दर्शवू.
00:44	चुंबकीय क्षेत्राच्या संदर्भात चुंबकसूचीच्या विचलनाचा अभ्यास करू.
00:49	प्रवर्तित (इनड्युस्ड) EMF सह व्होल्टेजमधील बदलाची तुलना करू.
00:52	विद्युत चुम्बकीय प्रवर्तनाचे कारण स्पष्ट करू.
00:57	ट्रान्सफॉर्मर (रोहित्र) चे कार्य समजून घेऊ.
01:00	जनरेटर (जनित्र) चे कार्य जाणून घेऊ.
01:03	अधिक माहितीसाठी कृपया या ट्युटोरियलसोबत दिलेली अतिरिक्त सामग्री पहा.
01:09	सिम्युलेशन डाउनलोड करण्यासाठी दिलेली लिंक वापरा.
01:13	मी आधीच Faraday's Electromagnetic Lab हे सिम्युलेशन डाउनलोड्स फोल्डरमधे डाउनलोड केलेले आहे.
01:20	हे सिम्युलेशन कार्यान्वित करण्यासाठी टर्मिनल उघडा.
01:23	प्रॉम्प्टवर टाईप करा cd Downloads आणि एंटर दाबा.
01:29	टाईप करा, java space hyphen jar space faraday_en.jar आणि एंटर दाबा.
01:40	Faraday's Electromagnetic Lab सिम्युलेशन उघडेल.
01:45	सिम्युलेशन इंटरफेसला पाच टॅब्ज आहेत, Bar Magnet,Pickup Coil,Electromagnet,Transformer,Generator.
01:58	डिफॉल्ट रूपात Bar Magnet टॅब उघडेल.
02:02	स्क्रीनवर उत्तर आणि दक्षिण ध्रुवांनी चिन्हांकित केलेला एक बार चुंबक आणि एक चुंबकसूची आहे.
02:09	चुंबकीय बलाच्या रेषा स्क्रीनवर सर्वत्र पसरलेल्या दिसत आहेत.
02:14	Move me or me ही दृश्य सूचनाही दिसत आहे.
02:19	ही दृश्य सूचना आपल्याला चुंबक किंवा चुंबकसूची ड्रॅग करण्याची सूचना देते.
02:24	आता सुयांचे अंतर आणि सुयांचा आकार बदलू.
02:28	ह्यामुळे चुंबकीय बलाच्या रेषा स्पष्टपणे पाहण्यास मदत होते.
02:33	Options मेनूवर क्लिक करा आणि Field Controls निवडा.
02:38	Field Controls डायलॉग बॉक्स उघडेल.
02:42	डायलॉग बॉक्समधे आपल्याकडे Needle spacing आणि Needle size साठी स्लाइडर आहेत.
02:49	Needle spacing स्लाइडर 60 आणि Needle size स्लाइडर 50x14(50 बाय 14) वर ड्रॅग करा.
02:57	तुम्ही आवश्यकतेनुसार स्लाइडर बदलू शकता.
03:01	OK बटणावर क्लिक करा आणि बदल पहा.
03:05	स्क्रीनभोवती चुंबक ड्रॅग करा.
03:08	लक्षात ठेवा, चुंबक ड्रॅग केल्यावर चुंबकीय बलाच्या रेषांची मांडणी आणि पुनर्रचना होते.
03:14	आता चुंबकाभोवती चुंबकसूची ड्रॅग करा.
03:17	लक्षात घ्या, चुंबकीय बलाच्या रेषांनुसार चुंबकसूचीची रचना होते.
03:23	उजव्या पॅनेलवर आपल्याकडे Bar Magnet Strength स्लाइडर आहे.
03:28	स्लाइडर 0 ते 100 टक्क्यांच्या दरम्यान सेट केला जाऊ शकतो.
03:34	0% स्ट्रेंथवर आपल्याला चुंबकीय बलाच्या कोणत्याही रेषा दिसत नाहीत.
03:40	आपण स्लाइडर 100% च्या दिशेने ड्रॅग केल्यास, चुंबकीय बलाच्या रेषा स्पष्ट दिसतात.
03:47	उजव्या पॅनेलवरील Flip Polarity बटणावर क्लिक करा.
03:51	चुंबकाचे ध्रुव बदलतात.
03:54	ध्रुवांतील बदलांमुळे बल रेषांच्या आणि चुंबकसूचीच्या मार्गाची दिशा बदलते.
04:00	उजव्या पॅनेलमधील See Inside Magnet चेक बॉक्सवर क्लिक करा.
04:05	चुंबकाच्या आतील बलाच्या रेषांची दिशा पहा.
04:09	उजव्या पॅनेलमधील Show Field Meter चेक बॉक्सवर क्लिक करा.
04:14	Field meter स्क्रीनवर दिसू लागतो.
04:17	फिल्डवर भोवताली Field meter ड्रॅग करा.
04:20	यावर चुंबकीय फ्लक्स डेन्सिटी B च्या बदलत्या व्हॅल्युज दाखवल्या जातात. जसे की, B चा x घटक(Bx), B चा y घटक(By) आणि विचलनाचा कोन(Ө).
04:34	आता Pickup Coil टॅबवर क्लिक करा.
04:37	हा स्क्रीन Faraday's law of Electromagnetic induction दाखवतो.
04:42	Pickup Coil स्क्रीनमध्ये एक चुंबक आणि बल्बला जोडलेली एक कॉइल आहे.
04:48	Pickup Coil पॅनेल उजव्या पॅनेलमध्ये समाविष्ट आहे.
04:52	सर्किटमध्ये बल्ब indicator म्हणून काम करतो.
04:56	येथे आपण चुंबक कॉईलच्या दिशेने किंवा कॉईल चुंबकाच्या दिशेने ड्रॅग करू शकतो.
05:03	सर्वात प्रभावी मार्ग म्हणजे कॉईलच्या दिशेने चुंबक ड्रॅग करणे.
05:08	कारण, चुंबक हलविल्याने कॉईलच्या सभोवतालचे चुंबकीय क्षेत्र प्रवर्तित होते.
05:14	आता कॉईलमधून चुंबक मागे व पुढे ड्रॅग करू या.
05:18	बल्ब प्रकाशित झाल्याचे दिसेल.
05:21	याचे कारण म्हणजे कॉइलमधे प्रवर्तित होणारा EMF.
05:25	हे कॉइलच्या भोवती बदलणारे चुंबकीय क्षेत्र तयार करते.
05:29	आता Loops इनपुट बॉक्समधील लूपची संख्या वाढवून 3 करू.
05:34	नंतर Loop Area स्लाइडर 100% पर्यंत ड्रॅग करा.
05:38	लूपमधून चुंबक ड्रॅग करा.
05:41	बल्ब प्रकाशित झाल्याचे दिसेल.
05:44	चुंबक ड्रॅग करत असताना बल्बच्या प्रकाशाची तीव्रता बदलते.
05:50	असाईनमेंट म्हणून, बल्बच्या जागी व्होल्टेज मीटर लावा.
05:55	चुंबक जोराने हलवला असता तसेच त्याची पोलॅरिटी उलट केली असता प्रवर्तित EMF बदलांची नोंद करा.
06:05	आपले निरीक्षण समजावून सांगा.
06:09	Electromagnet टॅबवर क्लिक करा.
06:12	या स्क्रीनवर विद्युत चुंबकाच्या चुंबकीय रेषा आणि चुंबकसूची आहे.
06:18	विद्युत चुंबकात विद्युत् स्रोत म्हणून 10 v ची बॅटरी आहे.
06:23	या बॅटरीमध्ये व्होल्टेज नियंत्रित करण्यासाठी व्होल्टेज स्लाइडर आहे.
06:28	डिफॉल्टरूपात विद्युतचुंबकाला DC Current Source लावला आहे.
06:33	येथे DC विद्युतचुंबक स्थिर चुंबकीय क्षेत्र तयार करते.
06:38	Show Field Meter चेक बॉक्सवर क्लिक करा.
06:42	field meter कॉइलवर ठेवा.
06:45	बॅटरीचे व्होल्टेज हळूहळू 10 व्होल्टपासून 1 व्होल्टपर्यंत कमी करत न्या.
06:51	कॉइलमधील व्होल्टेजच्या बदलामुळे इलेक्ट्रॉनच्या गतीतील होणाऱ्या बदलाचे निरीक्षण करा.
06:57	व्होल्टेज 10 व्होल्टपासून 1 व्होल्टपर्यंत कमी झाल्यामुळे इलेक्ट्रॉनच्या हालचालीची गती कमी होते.
07:04	चुंबकीय क्षेत्र शून्य व्होल्टेजवर दिसेनासे होते.
07:08	आता, कॉइल ही विद्युत चुंबक राहिलेली नाही.
07:12	10 व्होल्टच्या दिशेने डावीकडे वोल्टेज स्लाइडर ड्रॅग करणे सुरू ठेवा.
07:17	विद्युतचुंबकाची पोलॅरिटी बदलली आहे.
07:21	ह्यामुळे चुंबकीय बलाच्या रेषांची दिशा बदलली आहे.
07:25	इलेक्ट्रॉनच्या हालचालीच्या दिशेत होणार्‍या बदलाकडे लक्ष द्या.
07:29	आता DC current source बदलून AC करा.
07:33	सतत उलट सुलट होणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्र आणि चुंबकसूचीचे निरीक्षण करा.
07:38	AC Current Supply सोबत दोन स्लाइडर्स दिलेले आहेत.
07:42	तरंगांची वारंवारता बदलण्यासाठी आडवा स्लाइडर ड्रॅग करा.
07:47	लक्षात घ्या की चुंबकीय क्षेत्राची दिशा उलट सुलट होण्याचा दर वाढला आहे.
07:51	उभा स्लाइडर ड्रॅग करा आणि काय होते ते बघा.
07:57	असाईनमेंट म्हणून, कॉइलमधील लूपच्या संख्येत बदल करून चुंबकीय क्षेत्र (B) मधील बदलाकडे लक्ष द्या.
08:06	आता transformer (रोहित्र) कसे कार्य करते ते पाहूया.
08:09	ते उघडण्यासाठी Transformer टॅबवर क्लिक करा.
08:13	Transformer स्क्रीनवर, DC करंट स्त्रोत असलेला विद्युतचुंबक ही प्राथमिक कॉइल आणि Indicator असलेली Pickup Coil ही दुय्यम कॉइल आहे.
08:23	रोहित्रात, प्राथमिक कॉइल ही दुय्यम कॉइलमध्ये करंट प्रवर्तित करते.
08:29	उजव्या पॅनेलमधे Electromagnet आणि Pickup Coil बॉक्स आहेत.
08:34	Electromagnet बॉक्समधील Show Compass चेक बॉक्सवर क्लिक करा.
08:39	रोहित्रात, दोन कॉइल लोखंडी कोअरद्वारे एकत्र जोडल्या जातात.
08:44	तथापि, आपल्याकडे कॉइल जोडण्यासाठी लोखंडी कोअर नाही.
08:49	दोन्ही कॉइल्स एकमेकांना स्पर्श करतील एवढया जवळ आणा.
08:53	त्या स्थिर असताना फ्लक्समधे बदल होत नाही.
08:57	म्हणून बल्ब प्रकाशित झालेला नाही.
09:00	दुय्यम कॉइलमधे व्होल्टेज प्रवर्तित होण्यासाठी चुंबकीय क्षेत्र बदलते असावे लागते.
09:05	विद्युत चुंबकाचा व्होल्टेज स्लाइडर मागे व पुढे हलवा.
09:10	लक्षात घ्या, ड्रॅग करताना बल्ब प्रकाशित झाला आहे.
09:14	तसेच चुंबकसूचीचे विचलन आणि इलेक्ट्रॉन्सच्या प्रवाहाच्या दिशेत बदल याकडे लक्ष द्या.
09:20	नंतर प्राथमिक कॉईल दुय्यम कॉइलच्या आत आणि बाहेर ड्रॅग करा.
09:25	कॉइल हलवल्यामुळे फ्लक्समधे झालेले बदल लक्षात घ्या.
09:29	आता बल्ब तीव्रतेने प्रकाशित झालेला आहे.
09:32	Electromagnet बॉक्समधून DC स्त्रोताच्या ठिकाणी AC स्त्रोत घ्या.
09:37	प्राथमिक कॉइलमधील AC करंट बदलत्या चुंबकीय क्षेत्राची निर्मिती करते.
09:42	हे बदलणारे चुंबकीय क्षेत्र दुय्यम कॉइलमध्ये व्होल्टेज प्रवर्तित करते.
09:47	बदलत्या चुंबकीय क्षेत्रामुळे बल्बच्या व्होल्टेजमधील बदल पहा.
09:52	AC करंट स्त्रोत मोठा करा.
09:56	तरंग मोठे झाल्यामुळे बल्ब तीव्रतेने प्रकाशित होतो.
10:01	आडवा स्लाइडर वापरून वारंवारता वाढवा.
10:05	बल्बमधील वेगवान फ्लिकरिंग(लुकलुक) आणि चुंबक सूचीतील विचलन लक्षात घ्या.
10:10	याचे कारण म्हणजे कॉइल्सच्या व्होल्टेजमधील बदल.
10:14	येथे प्राथमिक कॉइलमधे 4 आणि दुय्यम कॉइलमधे 2 लूप्स (वेढे) आहेत.
10:20	आता दुय्यम कॉइलमधील लूप्सची संख्या वाढवून 3 करा.
10:24	प्राथमिक कॉइलमधील लूप्सची संख्या कमी करून 1 करा.
10:28	transformer वरील बल्बच्या व्होल्टेजमधे झालेल्या बदलाची नोंद घ्या.
10:34	असाईनमेंट म्हणून, AC Current Supply च्या वारंवारतेचा स्लाइडर 5% वर नेल्यास काय होते ते तपासा.
10:42	आपले निरीक्षण समजावून सांगा.
10:46	आता आपण जनरेटरकडे जाऊ.
10:49	Generator टॅब उघडण्यासाठी त्यावर क्लिक करा.
10:52	जनरेटरची ही एक सोपी आवृत्ती आहे.
10:55	आपल्याकडे उजव्या पॅनेलमधे बार मॅग्नेट आणि Pickup Coil बॉक्स आहेत.
11:00	Bar magnet बॉक्सच्या खालील, Show Field आणि Show Field Meter चेकबॉक्सेस क्लिक करा.
11:07	स्क्रीनवर नळ, पॅडलव्हीलवरील बार चुंबक, pickup coil, चुंबकसूची आणि Field Meter आहेत.
11:18	बार चुंबक डिफॉल्टरूपात 0 RPM (रेव्होल्युशन्स पर मिनिट) वर आहेत.
11:23	Field Meter कॉइलच्याजवळ ड्रॅग करा आणि ठेवा.
11:27	नळ चालू करण्यासाठी स्लाइडर ड्रॅग करा.
11:30	बार चुंबकावर पाणी पडायला सुरूवात होताच चुंबक फिरण्यास सुरवात झाल्याचे दिसेल.
11:35	चुंबक फिरत असताना, चुंबकीय बलाच्या रेषा सतत बदलत राहतात.
11:40	Field Meter मधील किंमतीत होणारे बदल लक्षात घ्या.
11:44	यामुळे कॉइलमधे प्रवर्तित EMF निर्मिती होते आणि बल्ब प्रकाशमान होतो.
11:50	आता चुंबक फिरण्याची गती 100 RPM पर्यंत वाढवूया.
11:55	नळाचा स्लाइडर हळूहळू वाढवत जास्तीत जास्त करा.
11:59	RPM मध्ये होणारी वाढ आणि सोबत वेगाने बदलणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्राचे निरीक्षण करा.
12:04	आता व्होल्टेज वाढल्यामुळे बल्ब तीव्रतेने प्रकाशित झालेला आहे.
12:09	ट्युटोरियल थांबवा आणि ही असाईनमेंट करा.
12:13	खालील स्थितींमधे जनरेटरच्या कार्यात होणारे बदल तपासा. 1. लूपची संख्या आणि वायरच्या लूपचे क्षेत्रफळ यांच्यातील बदल.
12:22	2. बार चुंबकाची शक्ती 0% पर्यंत कमी करणे.
12:26	थोडक्यात,
12:28	या पाठात Faraday's Electromagnetic Lab हे PhET सिम्युलेशन कसे वापरायचे ते बघितले.
12:36	हे सिम्युलेशन वापरुन, हलत्या चुंबकामुळे चुंबकीय क्षेत्रात होणारे बदल बघितले.
12:43	चुंबकीय क्षेत्राच्या संदर्भात चुंबकसूचीच्या विचलनाचा अभ्यास केला.
12:48	व्होल्टेजमधील बदलाची प्रवर्तित EMF बरोबर तुलना केली.
12:52	विद्युत चुंबकीय प्रवर्तनाचे कारण स्पष्ट केले.
12:56	रोहित्र कसे कार्य करतो हे स्पष्ट केले.
13:00	जनरेटर कसे कार्य करतो ते पाहिले.
13:03	दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल.
13:08	हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
13:10	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उत्तीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते.
13:19	अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.
13:23	कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
13:36	या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
13:34	या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे.
13:41	अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
13:46	ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे.
13:52	सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali