Health-and-Nutrition/C2/Powder-recipes-for-6-to-24-months-old-children/Nepali

Time	Narration
00:00	६ देखि २४ महिनाका बच्चाहरूको लागि पोषक सातु बनाउने तरिकाको बारेमा रहेको यस स्पोकन ट्युटोरियल मा तपाईको स्वागत छ
00:08	यो ट्युटोरियलमा, हामी यी विभिन्न पोषक सातुहरू बनाउन सिक्ने छौं -
00:15	एमलेस पाउडर,
00:17	बियाँहरूको सातु,
00:18	बदाम र बियाँहरूको सातु
00:20	गेडागुडीको सातु,
00:22	करी पत्ताको सातु
00:24	ड्रमस्टिकको पातको धुलो
00:27	घरमै धेरै दुख नगरी विभिन्न किसिमका पोषक सातुहरू बनाउन सकिन्छ
00:33	अब यी पोषक सातुहरू कसरी बनाउने सिकौं
00:38	यी सातुहरूमा, शिशुहरू बढ्न र उनीहरूको विकासको लागि आवश्यक पोषक तत्त्वहरू हुन्छन्
00:44	बच्चा ६ महिना पूरा भएपछि मात्र सातु खुवाउनु राम्रो हुन्छ
00:52	बच्चालाई कुनै पनि नयाँ खाना पहिलोचोटि दिँदा, लगातार ३ वा ४ दिनसम्म सोही खानेकुरो दिनुपर्छ
01:00	३ वा ४ दिनपछि, बच्चालाई अर्कै कुनै नयाँ खानेकुरो दिनुपर्छ
01:05	यी दुवै खानेकुरो मिसाएर, दिन पनि सकिन्छ तर पहिले दुवै भिन्नाभिन्नै दिनुपर्छ, र बच्चाको अनुहार वा शरीरमा डाबर उठ्ने वा सुन्निने जस्ता एलर्जीहरू देखिनु हुँदैन
01:20	जहिले पनि एलर्जी हुन सक्ने खानेकुरो, जस्तै बदामहरू, बच्चालाई खुवाउँदा, पहिले एकदमै थोरै बाट सुरु गर्नुपर्छ जस्तै एक चिम्टी
01:30	१० मिनेटसम्म कुरी विस्तारै अलि-अलि बच्चालाई खुवाउनु पर्छ
01:35	बच्चा एक वर्षको नभएसम्म, कृपया बच्चाको खानामा कुनै पनि प्रकारको चिनी, नुन वा अन्य मसलाहरू दिनु हुँदैन
01:44	अब, - एमलेस पाउडर बनाउने तरिकाबाट सुरु गरौं
01:49	सबैभन्दा पहिले यसको फायदाको चर्चा गरौं
01:53	एमलेस खाना पचाउन आवश्यक पर्ने इन्जाइम वा केमिकल हो
01:59	यो बच्चाको शरीरमा सीमित रूपमा उत्पादन हुन्छ
02:03	यो पाउडरले थप एमलेस प्रदान गर्छ र खानाको पोषक तत्त्व बढाउन र सोस्न सघाउँछ
02:12	त्यसैले, बच्चालाई एमलेस युक्त सातु वा एमलेस पाउडर दिनुपर्छ
02:18	अब, एमलेस पाउडर बनाउने तरिका जानौं
02:22	एमलेस पाउडर बनाउन चाहिने सामग्रीहरू – आधा कप गहुँ,
02:27	आधा कप मूंग र
02:29	आधा कप कोदो
02:32	बनाउने विधि: पहिले, सबै सामग्रीहरूलाई पानीमा १० घण्टा जति भिन्नाभिन्नै भिजाउनुपर्छ
02:39	सामग्रीहरू भिजाए पछि यसको पानीको मात्रा बढ्ने छ
02:42	१० घण्टा पछि, सबै सामग्रीहरू पानीबाट निकालौं
02:46	त्यसको लागि तिनीहरूलाई छान्नीमा राखेर पानी जान दिनुपर्छ
02:50	अनि, सामग्रीहरूलाई एक-एक गरी एउटा सफा सुति को कपडामा बाँध्नुपर्छ
02:55	तिनीहरूलाई यतिकै राखी उम्रिन दिनुपर्छ
02:58	यो प्रक्रियालाई जर्मिनेसन भनिन्छ
03:01	याद गरौं, टुसा पलाउन केही सामग्रीहरूले कम र केहीले बढि समय लगाउने गर्छन्
03:08	यहाँ, अन्य सामग्रीहरू भन्दा कोदोले बढि समय लगाउने छ
03:14	टुसा पलाएपछि, सामग्रीहरू एक वा दुई दिन घाममा सुकाउनु पर्छ
03:19	यसरी सुकाएपछि, सबै पानी सुकाउन सम्पूर्ण सामग्रीहरूलाई सानो आँचमा भुट्नु पर्छ
03:25	भुट्दा खेरी निरन्तर चलाउन सम्झौं
03:30	अब, सफा हातले माडेर तिनीहरूको बोक्रो निकालौं
03:36	बोक्रो निकालेपछि, सबै सामग्रीहरू मिसाऊ
03:41	अब, ग्राइंडर प्रयोग गरी यसको पाउडर बनाऊ
03:45	र, एमलेस पाउडर तयार हुनेछ
03:48	एमलेस पाउडरलाई हावा नछिर्ने भाँडोमा राख्नुपर्छ
03:52	अब, तपाई बच्चाको खाना बनाउँदा एक चिया चम्चा एमलेस पाउडर हालेर बनाउन सक्नुहुन्छ
03:59	वा, एमलेस पाउडरकै खीर बनाउन पनि सक्नुहुन्छ
04:03	१ चिया चम्चा एमलेस पाउडरमा, करिब १८ क्यालोरी र ०.६ ग्राम प्रोटिन पाइन्छ
04:10	१०० ग्राम एमलेस पाउडरमा करिब ३६० क्यालोरी र १२ ग्राम प्रोटिन पाइन्छ
04:17	एमलेस पाउडरमा एउटा भिन्न विशेषता हुन्छ जसले गर्दा यो बच्चाहरूको लागि विशेष मानिन्छ
04:23	यसले खानाको बाक्लोपना घटाएर बच्चाले सजिलै पचाउन सक्ने बनाउँछ
04:28	यसले बच्चाको खानाको ऊर्जा शक्ति बढाउँछ
04:34	अब, हामी बियाँहरूको सातु बनाउन सिक्ने छौं
04:38	यसमा पर्याप्त मात्रामा जिंक, फाइबर, म्याग्नेसियम र क्याल्सियम हुन्छ
04:44	यी पोषण तत्त्वहरूले हड्डी विकासमा सहयोग गर्छन् र बच्चाको तागत पनि बढाउँछन्
04:50	यसमा, बच्चाको दिमागको विकासमा सहयोग गर्ने चिल्लो पदार्थ पनि पाइन्छ
04:57	यो सातु बनाउन आवश्यक तीन बियाँहरू यस प्रकारका छन् – आधा कप कालो तिल
05:03	आधा कप आलस र
05:05	आधा कप काँचो फर्सीको बियाँ
05:08	अब यसको विधि: एक-एक गरी सबै बियाँहरू ४ देखि ५ मिनेटसम्म सानो आँचमा भुट्नुपर्छ
05:16	भुटेको बियाँहरू सेलाएपछि, सबैको धूलो बनाउनुपर्छ
05:20	यो धूलोलाई हावा नछिर्ने भाँडोमा भण्डार गर्नुपर्छ
05:23	यो धूलो एक चम्चा बच्चाको खानामा हालेर खुवाउनु पर्छ
05:29	यसमा करिब ३० क्यालोरी र २.७ ग्राम प्रोटिन पाइन्छ
05:36	१०० ग्राम बियाँको धूलोले ६०० क्यालोरी र ५५ ग्राम प्रोटिन प्रदान गर्ने छ
05:43	अब, बदाम र बियाँहरूको सातु बनाउन सिकौं
05:47	यो सातुमा पर्याप्त मात्रामा जिंक, म्याग्नेसियम र आइरन पाइन्छ
05:53	यी खनिज पदार्थहरूले रातो रक्त कोषको उत्पादनमा मुख्य भूमिका खेल्छन्
05:57	साथै, यो सातु पनि चिल्लो पदार्थको राम्रो स्रोत हो जसले बच्चाको मस्तिष्क विकासमा सघाउँछ
06:04	यो सातु बनाउनका लागि आवश्यक सामग्रीहरू यी हुन् -
06:08	एक कप बदाम,
06:10	आधा कप कोरेको सुकेको नरिवल,
06:12	आधा कप आलस र
06:15	आधा कप कालो तिल
06:18	बनाउने विधि: प्रत्येक सामग्रीहरूलाई मध्यम आँचमा ४ देखि ६ मिनेट सम्म भुट्नु पर्छ
06:26	अनि, सिलौटो वा ग्राइंडर प्रयोग गरी भुटेका सामग्रीहरूको धूलो बनाऊ
06:33	यो सातुलाई एउटा हावा नछिर्ने भाँडोमा भण्डार गर्नुपर्छ
06:36	यो बच्चाको खानामा एक चम्चा हालेर खुवाउन सकिन्छ
06:42	यसले करिब २८ क्यालोरी र ०.९ ग्राम प्रोटिन प्रदान गर्छ
06:48	१०० ग्राम धूलोमा ६०० क्यालोरी र १९ ग्राम प्रोटिन पाइन्छ
06:56	अब, गेडागुडीको सातु बनाउने विधि सिकौं
06:59	यो सातुमा पर्याप्त मात्रामा पोटासियम, प्रोटिन, फोलेट र म्याग्नेसियम पाइन्छन्
07:05	यी पोषक तत्त्वहरूले बच्चाको हड्डी विकास र तागत बढाउन सहयोग गर्छन्
07:11	यिनीहरू रातो रक्त कोष उत्पादनमा पनि आवश्यक हुन्छन्
07:16	गेडागुडीको सातु बनाउने सामग्रीहरू: आधा कप मुंग,
07:22	आधा कप सुकेको हरियो केराऊ,
07:24	आधा कप चना र
07:27	आधा कप मोठ
07:30	बनाउने विधि: पहिले सबै सामग्रीहरूलाई भिन्नाभिन्नै १० घण्टा जति भिजाउनुपर्छ
07:35	भिजाउँदा गेडागुडीमा पानीको मात्रा बढ्ने छ
07:40	१० घण्टा पछि सम्पूर्ण सामग्रीहरूलाई पानीबाट निकालेर
07:43	एउटा छान्नीमा राख्नुपर्छ जसले गर्दा सबै पानी बाहिर जान्छ
07:47	अनि एक-एक गरी, सबै गेडागुडीलाई एउटा सफा सुतीको कपडामा बाँध्नुपर्छ
07:52	अब, तिनीहरूमा टुसा नपलाए सम्म यसै छोडौं
07:55	यो प्रक्रियालाई जर्मिनेसन भनिन्छ
07:59	कृपया यो याद राखौं, हामीले पहिले चर्चा गरे अनुसार प्रत्येक सामग्रीको टुसा पलाउने अवधि भिन्न हुन सक्छ
08:06	टुसा पलाएपछि, तिनीहरूलाई १ वा दुई दिनसम्म घाममा सुकाउनु पर्छ
08:11	अब, सम्पूर्ण सामग्रीहरू पूर्ण रूपमा सुक्खा नभए सम्म मध्यम आँचमा भुट्नु पर्छ
08:17	भुट्दा खेरी, निरन्तर चलाउन आवश्यक छ
08:20	नत्र, सामग्रीहरू डढ्न सक्छ
08:24	भुटेपछि, गेडागुडीको बोक्रो सफा हातले माडेर बाहिर निकाल्नुपर्छ
08:30	अब, सम्पूर्ण गेडागुडीलाई पिसेर यसको धूलो बनाउनु पर्छ
08:34	यो धूलोलाई एउटा हावा नछिर्ने भाँडोमा राख्नुपर्छ
08:38	बच्चाको खाना बनाउँदा यो धूलोको दुई चम्चा राखेर बनाउन सकिन्छ
08:43	दुई चम्चा धूलोमा करिब ३३ क्यालोरी र १.८ ग्राम प्रोटिन हुन्छ
08:49	यो धूलोको १०० ग्राममा करिब २५० क्यालोरी र १५ ग्राम प्रोटिन पाइन्छ
08:57	अब, हामी करी पत्ताको धूलो बनाउने विधि जान्ने छौं
09:00	करी पत्तामा प्रचुर मात्रामा फाइबर, आइरन, क्याल्सियम र भिटामिन सि पाइन्छन्
09:06	यी सबै पोषक तत्त्वहरूले पाचन प्रणाली र दन्त विकासमा सहयोग गर्छन्
09:12	साथै, यिनीहरूले बच्चाको प्रतिरक्षा मजबुत बनाउने छ
09:16	यो धूलो बनाउन, करी पत्ताको आवश्यक पर्छ
09:19	बनाउने विधि – करी पत्तालाई राम्ररी धुनुपर्छ
09:23	तिनीहरूलाई छायाँमा राखी सुकाउनु पर्छ
09:26	अब, सुकेको पातहरूको धूलो बनाउनु पर्छ र यसलाई हावा नछिर्ने भाँडोमा भण्डार गर्नुपर्छ
09:33	१ चौथाई चिया चम्चा धूलो, बच्चाको खानामा राखेर खुवाउन सकिन्छ
09:39	यसले ९ मिलिग्राम जति क्याल्सियम प्रदान गर्छ
09:42	१०० ग्राम पाउडरबाट करिब ७०० मिलिग्राम क्याल्सियम प्राप्त हुन्छ
09:48	अब, ड्रमस्टिकको पातहरूबाट पाउडर बनाउने विधि जानौं
09:53	यो पाउडरमा प्रचुर मात्रामा क्याल्सियम, आइरन, भिटामिन सि, भिटामिन ए, प्रोटिन र सल्फर पाइन्छ
10:01	यी पोषक तत्त्वहरू बच्चाको गिजा र स्वस्थ आँखाको विकासको लागि आवश्यक पर्छन्
10:07	तिनीहरूले सङ्क्रमणसँग लड्छन् र बच्चाको तागत बढाउन सघाउँछन्
10:12	यो पाउडर बनाउन ड्रमस्टिकका पातहरू आवश्यक पर्छन्
10:17	बनाउने विधि: सबैभन्दा पहिले ड्रमस्टिकका पातहरूलाई सफा पानीमा राम्ररी धुनुपर्छ
10:22	यी पातहरूलाई छाया मुनि राखेर सुकाउन सक्छौं
10:25	अब, सुकेका पातहरूको धूलो पारौं र हाम्रो ड्रमस्टिक पाउडर तयार भएको छ
10:31	यो धूलोलाई हावा नछिर्ने भाँडोमा राख्नुपर्छ
10:33	यो पाउडरको एक चौथाई बच्चाको खानामा राखेर खुवाउनु पर्छ
10:40	यसले करिब ५ मिलिग्राम क्याल्सियम प्रदान गर्छ
10:44	१०० ग्राम पाउडरबाट करिब ३५० मिलिग्राम क्याल्सियम प्राप्त हुन्छ
10:50	सधैँ यो कुरा याद राखौं: यी विधिहरूको लागि स्थानीय रूपमा प्राप्त हुने र मौसमी बदाम, बियाँ र गेडागुडीहरू प्रयोग गर्नुपर्छ
10:58	हरेक खानामा भिन्नै पाउडर प्रयोग गर्नुपर्छ
11:01	उदाहरणको लागि: एक चिया चम्चा बदाम वा बियाँको पाउडर पकाएको खानामा हाल्न सकिन्छ
11:08	वा, खानामा करी पत्ता वा ड्रमस्टिकको पातको पाउडरको एक चौथाई हाल्न सकिन्छ वा
11:14	२ चम्चा गेडागुडीको सातु, पकाउने खानामा हाल्नुपर्छ
11:21	यो ट्युटोरियलमा तयार पारेका विधिहरू तलका तरिकाहरू प्रयोग गरी बनाइएका छन्-
11:26	भिजाएर, भुटेर र
11:28	टुसा उमारेर
11:30	यी सबै तरिकाहरूले खानामा हुने खनिज पदार्थ सोस्न रोक्ने फाइटिक एसिड घटाउन सहयोग गर्छ
11:38	र यसले खानाबाट पोषक तत्त्वहरू सोस्न सघाउँछ
11:42	यसरी हामी यो ६ देखि २४ महिनाको बच्चाको लागि सातु बनाउने विधिहरू बारे रहेको ट्युटोरियलको अन्त्यमा आएका छौं
11:51	यो ट्युटोरियलमा, हामीले यी पोषक सातुहरू बनाउने विधि सिक्यौं:
11:57	एमलेस पाउडर, बियाँहरूको पाउडर,
12:00	बदाम र बियाँहरूको सातु,
12:02	गेडागुडीको सातु,
12:04	करी पत्ताको पाउडर र
12:06	ड्रमस्टिक पातको पाउडर
12:08	यो ट्युटोरियलमा स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट, आइआइटी बम्बेको योगदान रहेको छ
12:14	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टलाई NMEICT, MHRD, भारत सरकारको अनुदान रहेको छ यो मिसनको बारेमा थप जानकारी तलको लिंकमा उपलब्ध छ
12:25	यो ट्युटोरियलमा व्हिल्स ग्लोबल फाउन्डेसनको आंशिक अनुदान पनि रहेको छ
12:32	यो ट्युटोरियल माँ और शिशु पोषण प्रोजेक्टको एक भाग हो
12:36	यो ट्युटोरियलको विषयक समीक्षकहरू बालरोग विशेषज्ञ डा. रूपल दलाल र न्यूट्रिस्निस्ट् दिपाली फार्गेड हुनुहुन्छ
12:46	आइआइटी बम्बे को तर्फबाट म मन्दिरा थापा बिदा हुँदै छु, सहभागिताको लागि धन्यवाद, नमस्कार

Contributors and Content Editors

Mandira