Health-and-Nutrition/C2/Powder-recipes-for-6-to-24-months-old-children/Marathi

Time	Narration
00:00	6 ते 24 महिन्यांच्या बाळांसाठी पौष्टिक पावडर पाककृती या स्पोकन ट्युटोरियलमध्ये आपले स्वागत.
00:08	या ट्युटोरिअल मध्ये आपण पौष्टिक पावडरच्या विविध पाककृती शिकू जसे कि,
00:15	अमाइलेज पावडर
00:17	बियांचे पावडर
00:18	सुकामेवा आणि बियांचे पावडर
00:20	कडधान्यांचे पावडर
00:22	कढीपत्ताच्या पानाचे पावडर
00:24	शेवग्याच्या पानाचे पावडर
00:27	बरेच पौष्टिक पावडर आहेत जे जास्त मेहनत न घेता घरी बनविता येतात.
00:33	चला तर मग आपण पौष्टिक पावडर कसे बनवायचे ते शिकू.
00:38	या पावडरमध्ये पौष्टिक घटक आहेत जे बाळांच्या वाढीसाठी आणि विकासात समर्थन करते.
00:44	हे महत्वाचे आहे की, 6 महिने पूर्ण झाल्यावरच हे पावडर बाळाला दिले पाहिजे.
00:52	जेव्हा बाळाला नवीन आहार देतो तेव्हा- ते 3 किंवा 4 दिवसांसाठी सलग दिले पाहिजे.
01:00	3 किंवा 4 दिवसांनंतर बाळाला नवीन आहार द्या.
01:05	हे दोनहि पदार्थ एकत्र करू शकतो- परंतु दोन्ही पदार्थ एक एक करून दिले पाहिजेत आणि बाळाच्या चेहऱ्यावर आणि शरीरावर पुरळ उठणे किंवा सुजलेल्यासारखी ऍलर्जी नसावी.
01:20	जेव्हाहि अलर्जीकारक नवीन पदार्थ जसे कि बाळाला सुकामेवा दिले जातो - मग ते चमच्यावर कमी प्रमाणात घेऊन द्यायला सुरवात करा.
01:30	१० मिनिटे थांबून मग बाळाला ते हळू हळू भरवा.
01:35	जो पर्यंत बाळ १ वर्षाचा होत नाही तोपर्यंत कृपया बाळाच्या आहारामध्ये साखर, मीठ किंवा कोणत्याही प्रकारचे मसाले टाकू नका.
01:44	आता आपण आपली प्रथम कृती बघूया जी आहे-अमाइलेज पावडर.
01:49	परंतु त्याआधी आपण त्यांच्या फायद्यांची चर्चा करू-
01:53	अमाइलेज एक एन्झाईम किंवा रासायनिक पदार्थ आहे जे अन्न पचन करण्यासाठी आवश्यक आहे.
01:59	हे बाळाच्या शरीरात मर्यादित प्रमाणात तयार होते.
02:03	हे पावडर अतिरिक्त अमाइलेज प्रदान करते आणि अन्ना पासून पौष्टिक घटक आणि शोषण वाढवते.
02:12	त्यामुळे, बाळाला अमाइलेज मिश्रित पीठ किंवा अमाइलेज पावडर दिले पाहिजे.
02:18	आपण अमाइलेज पावडरची कृती जाणून घेऊ.
02:22	अमाइलेज पावडर बनवण्यासाठी लागणारे साहित्य- ½ कप गहू
02:27	½ कप हिरवे मूग
02:29	½ कप नाचणी
02:32	पाककृती: प्रथम सर्व कडधान्य १० तासांसाठी वेग वेगळे भिजवून ठेवावे.
02:39	साहित्य भिजवून ठेवल्यामुळे घटकांचा ओलावा वाढतो.
02:42	१० तासाने सर्व कडधान्य पाण्यातून काढून घ्या.
02:46	ते चाळणीत ठेवून त्यातले सर्व पाणी निघून जाऊ द्या.
02:50	नंतर, एक एक करून सर्व साहित्य एका स्वच्छ कोरड्या कपडयात बांधून घ्या.
02:55	मोड येई पर्यंत ते तसेच ठेवा.
02:58	ह्या प्रक्रियेला कडधान्य अंकुरित करणे असे म्हणतात.
03:01	लक्षात घ्या की- काही कडधान्यांना मोड येण्यात जास्त वेळ लागेल आणि काही कडधान्यांना कमी वेळ लागेल.
03:08	इथे, नाचणीला इतर साहित्यांपेक्षा जास्त वेळ लागेल.
03:14	अंकुरित झाल्यानंतर (मोड आल्यानंतर) साहित्यांना दोन किंवा तीन दिवसासाठी सूर्यप्रकाशात वाळवून ठेवा.
03:19	वाळवून झाल्यानंतर, कोरडे होईपर्यंत सर्व साहित्यांना मंद आचेवर भाजून घ्या.
03:25	लक्षात ठेवा, भाजतांना सतत परतणे (ढवळणे) गरजेचे आहे.
03:30	नंतर, स्वच्छ हाताने रगडून सर्व साहित्यांची टरफले काढून घ्या.
03:36	टरफले काढून टाकल्यानंतर सर्व साहित्य एकत्र करा.
03:41	आता दगडी ग्राइंडर वापरून ह्या मिश्रणाची पावडर बनवून घ्या.
03:45	आणि अमाइलेज पावडर तयार आहे.
03:48	हि अमाइलेज पावडर हवाबंद डब्यात भरून ठेवा.
03:52	बाळाचे अन्न बनवतांना त्याच्या अन्नपदार्थात एक चमचा अमाइलेज पावडर टाकू शकतो किंवा
03:59	अमाइलेज पावडरची खिमटी बनवू शकतो.
04:03	१ चमचा अमाइलेज पावडर जवळपास १८ कॅलरीज आणि ०.६ ग्राम प्रथिने देतात.
04:10	१०० ग्राम अमाइलेज पावडर जवळपास ३६० कॅलरीज आणि १२ ग्राम प्रथिने देतात.
04:17	अमाइलेज पावडरमध्ये काही विशिष्ट गुणधर्म आहेत जे बाळासाठी विशेष बनवते.
04:23	हे अन्नाचा घट्टपणा कमी करते आणि बाळासाठी अधिक रुचकर बनवते.
04:28	हे अन्नाची घनता कमी करून बाळाच्या अन्नाची ऊर्जा घनता वाढवते.
04:34	नंतर आपण बियांचे पावडर बनविण्यासाठी कृती जाणून घेऊ.
04:38	ह्या पावडरमध्ये झिंक, फायबर, मॅग्नेशियम, कॅल्शियम भरपूर प्रमाणात आहे.
04:44	हे पोषक बाळाच्या हाडांचे विकास होण्यास मदत करते आणि ताकद सुधारते.
04:50	तसेच, हे पावडर चांगल्या वसाचे स्त्रोत आहे जे मुलांमध्ये मेंदूच्या विकासास मदत करते.
04:57	हे पावडर बनवण्यासाठी लागणाऱ्या ३ वेग वेगळ्या बिया- ½ कप काळ्या तिळाचे बिया,
05:03	½ कप जवस (अळशी) आणि
05:05	½ कप कच्च्या भोपळ्याचे बिया
05:08	पाककृती: एक एक करून जवळपास 4 ते 5 मिनिटे मंद आचेवर सर्व बिया कोरडे भाजून घ्यावे.
05:16	थंड झाल्यावर, सर्व भाजलेल्या साहित्यांची पावडर बनवून घ्यावी.
05:20	हि पावडर हवाबंद डब्यात भरून ठेवा.
05:23	बाळाला आहार देण्यापूर्वी हे पावडर त्याच्या अन्नात एक चमचा टाकावे.
05:29	यामुळे जवळपास ३० 'कॅलरीज' आणि २.७ ग्राम प्रथिने मिळतील.
05:36	१०० ग्राम बियांचे पावडर जवळपास ६०० कॅलरीज आणि ५५ ग्राम प्रथिने देतात.
05:43	आमची पुढील कृती म्हणजे सुकामेवा आणि बियांचे पावडर.
05:47	हे पावडर जिंक, मॅग्नेशियम, आयरन (लोह) इत्यादी खनिजांमध्ये भरपूर प्रमाणात आहे.
05:53	हे खनिजे लाल रक्त पेशींच्या निर्मितीमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
05:57	तसेच, हे पावडर चांगल्या वसाचे स्त्रोत आहे जे मुलांमध्ये मेंदूच्या विकासास मदत करते.
06:04	सुकामेवा आणि बियांचे पावडर बनवण्यासाठी लागणारे साहित्य-
06:08	½ कप शेंगदाणे
06:10	½ कप वाळलेल्या खोभऱ्याचे खिस
06:12	½ कप जवसाचे (अळशी) बिया आणि
06:15	½ कप काळ्या तिळाचे बिया,
06:18	पाककृती: एक एक करून जवळपास 4 ते 5 मिनिटे मंद आचेवर सर्व बिया कोरडे भाजून घ्यावे.
06:26	एक दगडी किंवा मिक्सर ग्राइंडर वापरून सर्व भाजलेल्या बियांचे पावडर बनवून घ्या.
06:33	हि पावडर हवाबंद डब्यात भरून ठेवा.
06:36	बाळाला आहार देण्यापूर्वी हि पावडर त्याच्या अन्नात एक चमचा टाकावे.
06:42	यामुळे जवळपास २८ 'कॅलरीज' आणि ०.९ ग्राम प्रथिने मिळतील.
06:48	१०० ग्राम बियांच्या पावडरमध्ये जवळपास ६०० कॅलरीज आणि १९ ग्राम प्रथिने असतात.
06:56	आता आपण कडधान्यांचे पावडर बनविण्यासाठी कृती शिकू.
06:59	ह्या पावडर मध्ये पोटॅशिअम, प्रथिने, फॉलेट, मॅग्नेशियम इत्यादी आहे.
07:05	हे पोषक बाळाच्या हाडांचे विकास होण्यास मदत करते आणि ताकद सुधारते.
07:11	आपल्या शरीरातील लाल पेशी निर्मितीसाठी ते आवश्यक आहेत.
07:16	कडधान्यांचे पावडर बनविण्यासाठी लागणारे साहित्य आहेत : ½ कप हिरवे मूग,
07:22	½ कप वाळलेला हिरवा वटाणा,
07:24	½ कप काबुली चणे
07:27	½ कप मटकी
07:30	पाककृती: प्रथम सर्व कडधान्य १० तासांसाठी वेग वेगळे भीजवून ठेवावे.
07:35	साहित्य भीजवून ठेवल्यामुळे घटकांचा ओलावा वाढतो.
07:40	१० तासाने सर्व कडधान्य पाण्यातून काढून घ्या.
07:43	ते चाळणीत ठेवून त्यातले सर्व पाणी निघून जाऊ द्या.
07:47	नंतर, एक एक करून सर्व साहित्य एका स्वच्छ कोरड्या कपडयात बांधून घ्या.
07:52	मोड येई पर्यंत ते तसेच ठेवा.
07:55	ह्या प्रक्रियेला कडधान्य अंकुरित करणे असे म्हणतात.
07:59	कृपया लक्षात घ्या - जसं आपण आधी सांगितल्या प्रमाणे, अंकुरित होण्याची प्रक्रियेचा (मोड येणे) कालावधी हा प्रत्येक साहित्यासाठी वेगळा असेल.
08:06	अंकुरित झाल्यानंतर (मोड आल्यानंतर) साहित्यांना दोन किंवा तीन दिवसासाठी सूर्यप्रकाशात वाळवून ठेवा.
08:11	नंतर कोरडे होईपर्यंत सर्व साहित्यांना मंद आचेवर भाजून घ्या.
08:17	लक्षात ठेवा, भाजतांना सतत परतणे गरजेचे आहे.
08:20	यामुळे साहित्य करपणार(जळणार) नाही.
08:24	नंतर, स्वच्छ हाताने रगडून सर्व साहित्यांचे टरफले काढून घ्या.
08:30	आता सर्व कडधान्यांचे वाटण करून त्याची पावडर बनवून घ्या.
08:34	हि पावडर हवाबंद डब्यात भरून ठेवा.
08:38	बाळाचे अन्न बनवतांना त्याच्या अन्नपदार्थात दोन चमचे पावडर टाकू शकतो.
08:43	ह्या दोन चमचे पावडरमध्ये जवळपस ३३ कॅलरीज आणि १.८ ग्राम प्रथिने असतात.
08:49	१०० ग्राम बियांच्या पावडरमध्ये जवळपस २५० कॅलरीज आणि १५ ग्राम प्रथिने असतात.
08:57	पुढे, आपण कढीपत्ताच्या पानांच्या पावडरसाठी कृती शिकू.
09:00	कढीपत्ताच्या पानात फायबर, आयरन, कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन C भरपूर प्रमाणात असतात.
09:06	हे सर्व पोषक पदार्थ पचन करण्यास आणि दाताच्या विकासातील महत्वाची भूमिका बजावतात.
09:12	तसेच ते बाळाची प्रतिकारशक्ती वाढवते.
09:16	आपल्याला हे पावडर बनविण्यासाठी कडीपत्ताचे पाने लागतील.
09:19	पाककृती- कडीपत्ताचे पाने पूर्णपणे स्वच्छ पाण्यात धुवून घ्या.
09:23	त्यांना सावलीत वाळू द्या.
09:26	आता त्या वाळलेल्या कडीपत्ताच्या पानाची पावडर बनवा आणि हि पावडर हवाबंद डब्यात भरून ठेवा.
09:33	बाळाला आहार देण्यापूर्वी हि पावडर त्याच्या अन्नात ¼ चमचा टाकावे.
09:39	हे जवळपास ९ मिलीग्राम कॅल्शियम देते.
09:42	ह्या १०० ग्राम पावडर मध्ये जवळपास ७०० मिलीग्राम कॅल्शियम उपलब्ध आहेत.
09:48	आता आपण शेवग्याच्या पानाचे पावडर कसे बनवायचे ते जाणून घेऊ.
09:53	या पावडरमध्ये कॅल्शियम, आयरन(लोह), व्हिटॅमिन C, व्हिटॅमिन A, प्रथिने आणि सल्फरचा चांगल्या प्रमाणात साठा आहे.
10:01	हे पोषक हिरड्यांचा विकास आणि बाळाच्या निरोगी डोळ्यांसाठी आवश्यक आहे.
10:07	ते संक्रमणाच्या विरोधात लढतात आणि बाळाची ताकद सुधारतात.
10:12	हि पावडर बनविण्याकरता आपल्याला शेवग्याची पाने लागतील.
10:17	पाककृती, शेवग्याची पाने पूर्णपणे स्वच्छ पाण्यात धुवून घ्या.
10:22	ह्या पानांना सावलीत वाळू द्या.
10:25	सर्व वाळलेल्या पानांची पावडर बनवून घ्या आणि आता शेवग्याच्या पानांची पावडर तयार आहे.
10:31	हि पावडर हवाबंद डब्यात भरून ठेवा.
10:33	बाळाला आहार देण्यापूर्वी हि पावडर त्याच्या अन्नात ¼ चमचा टाकावे.
10:40	हे जवळपास 5 मिलीग्राम कॅल्शियम देईल.
10:44	ह्या १०० ग्राम पावडर मध्ये जवळपास ३५० मिलीग्राम कॅल्शियम उपलब्ध आहेत.
10:50	नेहमी खालील गोष्टी लक्षात ठेवा: हि पाककृती बनविण्यासाठी स्थानिक आणि हंगामी सुकामेवा, बिया आणि कडधान्यांचा वापर करा.
10:58	प्रत्येक वेळी आहारात वेग वेगळी पावडर असली पाहिजे.
11:01	उदाहरणार्थ: शिजवलेल्या आहारात १ चमचा सुकामेवा किंवा बियांचे पावडर टाकू शकतो किंवा
11:08	शिजवलेल्या आहारात ¼ चमचा कडीपत्ताच्या पानाचे पावडर किंवा शेवग्याच्या पानाचे पावडर किंवा
11:14	२ चमचे कडधान्याचे पावडर जे आहारासोबत शिजवले पाहिजे.
11:21	लक्षात ठेवा - या ट्युटोरियलमध्ये पाककृती खालील पद्धतींचा वापर करतात-
11:26	भिजवून ठेवणे, भाजून घेणे
11:28	अंकुरित करणे
11:30	या सर्व पध्दती- 'फॅटिक ऍसिड' कमी करेल जे अन्नातून खनिजे शोषून घेण्यास प्रतिबंधित(वाचवतो) करते.
11:38	आणि अन्नातून पोषक तत्व शोषण करण्याची सुधार होईल.
11:42	आपण ह्या 6 ते 24 महिन्यांच्या बाळांसाठी पौष्टिक पावडर पाककृती ट्युटोरिअलच्या अंतिम टप्प्यात पोहोचलो आहोत.
11:51	या ट्युटोरिअल मध्ये आपण विविध पौष्टिक पावडरच्या पाककृती करायला शिकलो जसे कि,
11:57	अमाइलेज पावडर, बियांचे पावडर
12:00	सुकामेवा आणि बियांचे पावडर
12:02	कडधान्यांचे पावडर
12:04	कढीपत्ताच्या पानाचे पावडर आणि
12:06	शेवग्याच्या पानाचे पावडर.
12:08	या ट्युटोरिअलचे योगदान स्पोकन ट्युटोरियल प्रॉजेक्ट आयआयटी बॉम्बे द्वारे करण्यात आले आहे.
12:14	स्पोकन ट्युटोरिअल प्रोजेक्टला भारत सरकारच्या NMEICT, MHRD, यांच्याकडून योगदान मिळाले आहे. ह्या मिशन वरील अधिक माहिती ह्या लिंक वर उपलब्ध आहे.
12:25	या ट्युटोरिअलला अंशतः व्हील्स ग्लोबल फाऊंडेशन यांच्याकडून देखील उदार अनुदान मिळालेले आहे.
12:32	हे ट्युटोरिअल 'माँ और शिशु पोषण' या प्रोजेक्टचा भाग आहे.
12:36	ह्या ट्युटोरिअलचे कार्यक्षेत्र परीक्षक आहे- डॉक्टर रुपल दलाल, एमडी बालरोगचिकित्सक. श्रीमती. दीपाली फरगडे आहारतज्ज्ञ.
12:46	आय आय टी बॉम्बेतर्फे मी रंजना ऊके आपला निरोप घेते. सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Ranjana