PhET/C2/Build-an-Atom/Marathi

Time	Narration
00:01	Build an Atom simulation वरील पाठात आपले स्वागत.
00:06	येथे आपण Build an Atom हे इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन वापरून प्रात्यक्षिक दाखवणार आहोत.
00:14	हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील विज्ञानाचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:21	या पाठासाठी मी: उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04,
00:28	जावा वर्जन 1.7.0,
00:33	फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 53.02.2 वापरत आहे.
00:39	हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकणार आहोत: प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स आणि इलेक्ट्रॉन्स वापरून अणू तयार करणे.
00:49	मूलद्रव्य आणि त्याचे आवर्त सारणीतील स्थान ओळखणे.
00:55	अणू न्यूट्रल आहे किंवा आयन आहे हे ओळखणे. त्यावरील प्रभार ओळखणे.
01:03	अणू किंवा आयनचे वस्तुमान काढणे.
01:07	तयार केलेल्या अणू किंवा आयनची स्थिरता ठरवणे.
01:12	अणूला चिन्हांकित करणे, संज्ञा देणे
01:15	मूलद्रव्याचे आयसोटोप्स बनवणे.
01:19	अणू हे पदार्थाचे मूलभूत घटक आहेत.
01:23	प्रत्येक अणूत एक सूक्ष्म धनभारित घन केंद्रक असते.
01:30	हे अणूकेंद्रक ऋणभारित हलक्या इलेक्ट्रॉन्सनी वेढलेले असते.
01:37	अणूकेंद्रकात न्युट्रॉन्सही असू शकतात.
01:41	न्युट्रॉनचे वस्तुमान प्रोटॉन एवढेच असते परंतु त्यावर प्रभार नसतो.
01:47	अणूकेंद्रकातील प्रोटॉन्सच्या संख्येमुळे अणूचे रासायनिक मूलद्रव्य ठरते.
01:53	मूलद्रव्याचे रासायनिक गुणधर्म त्यांतील इलेक्ट्रॉन्सच्या संख्येमुळे व रचनेमुळे ठरतात.
02:00	आता सुरूवात करूया.
02:03	दिलेली लिंक वापरून सिम्युलेशन डाऊनलोड करू.
02:07	मी Downloads फोल्डरमधे Build an Atom हे PhET सिम्युलेशन आधीच डाऊनलोड केले आहे.
02:15	सिम्युलेशन उघडण्यासाठी build-an-atom.html या फाईलवर राईट क्लिक करा.
02:21	Open With Firefox Web Browser हा पर्याय निवडा. फाईल ब्राऊजरमधे उघडेल.
02:29	Build-an-Atom या सिम्युलेशनचा हा इंटरफेस आहे.
02:34	या इंटरफेसवर 3 स्क्रीन्स आहेत- Atom, Symbol आणि Game.
02:42	Atom स्क्रीन वापरून सिम्युलेशन सुरू करू.
02:46	त्यासाठी Atom स्क्रीनवर क्लिक करा.
02:49	हा स्क्रीन वापरून विद्यार्थी अणू बनवू शकतात, त्यांची ओळख, एकूण प्रभार आणि वस्तुमान निश्चित करू शकतात.
03:00	Atom स्क्रीन Bohr च्या अणूची प्रतिकृती दाखवेल.
03:05	हे अणुकेंद्रक आणि दोन कक्षांची जागा दर्शवतात.
03:10	स्क्रीनच्या खालील भागात प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स, आणि इलेक्ट्रॉन्स असलेली तीन भांडी आहेत.
03:18	उजवीकडे Element, Net charge आणि Mass Number अशी तीन पॅनेल्स आहेत.
03:27	पॅनेल उघडण्यासाठी प्रत्येक पॅनेलच्या उजवीकडील कोपऱ्यात वरती अधिकचे चिन्ह असलेल्या हिरव्या बटणावर क्लिक करा.
03:35	कणांची संख्या बदलल्यावर त्यात होणारे बदल तुम्ही येथे बघू शकता.
03:41	स्क्रीनच्या खालील भागात Show बॉक्स दिसेल. या बॉक्समधे Stable/Unstable या चेकबॉक्सवर क्लिक करा.
03:52	स्क्रीनच्या डावीकडील कोपऱ्यात वरती एक बॉक्स दिसेल.
03:56	त्यामधे अणू तयार करण्यासाठी वापरलेल्या प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स, आणि इलेक्ट्रॉन्सची संख्या दाखवली आहे.
04:05	आपण प्रथम हायड्रोजन अणू बनवू.
04:09	प्रोटॉनच्या भांड्यातील प्रोटॉनवर क्लिक करून,
04:14	X हे चिन्ह असलेल्या जागी ड्रॅग करून ड्रॉप करा. हे अणूचे केंद्रस्थान आहे.
04:20	त्याचवेळी प्रत्येक पॅनेलमधे होणाऱ्या बदलांकडे लक्ष द्या.
04:27	हायड्रोजनचा अणू हा सगळ्या मूलद्रव्यांमधील सर्वात सोपे मूलद्रव्य आहे.
04:32	यामधे पहिल्या कक्षेत एक इलेक्ट्रॉन आणि अणूच्या केंद्रस्थानी एक प्रोटॉन आहे.
04:39	एक इलेक्ट्रॉन ड्रॅग करून तो पहिल्या कक्षेत ठेवा.
04:44	डीफॉल्ट रूपात वर्तुळाकार तुटक रेषांनी कक्षा दर्शविल्या आहेत.
04:50	Model या शीर्षकाखालील Cloud या पर्यायांच्या रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
04:55	हे कक्षा म्हणून इलेक्ट्रॉन क्लाऊड दर्शवेल.
04:59	डीफॉल्ट रूपातील कक्षा दर्शवण्यासाठी Orbits या रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
05:05	स्क्रीनवरील सर्व पॅनेल्सचे निरीक्षण करा.
05:09	Element या बॉक्समधे मूलद्रव्य म्हणून हायड्रोजन दाखवला जात आहे.
05:13	एकूण प्रभार शून्य आहे आणि याला न्यूट्रल अणू असे नाव दिले गेले आहे. याचा वस्तुमानांक 1 आहे.
05:22	हा अणू स्थिर असल्याचे दर्शवत आहे.
05:26	आता केंद्रस्थानी आणखी एक प्रोटॉन समाविष्ट करा. हा अणू अस्थिर हेलियम आयन असल्याचे दाखवेल.
05:35	पहिल्या कक्षेत आणखी एक इलेक्ट्रॉन समाविष्ट करा.
05:40	आता तो न्यूट्रल अणू आहे परंतु अणू अजूनही अस्थिर म्हणून दाखवत आहे.
05:47	केंद्रस्थानी न्युट्रॉन समाविष्ट करा. आता अणू स्थिर झाला आहे.
05:53	येथे वस्तुमानांक 3 दर्शवत आहे परंतु आपल्याला माहित आहे की हेलियमचे वस्तुमान 4 आहे. म्हणून केंद्रस्थानी आणखी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा.
06:04	अशाप्रकारे हेलियम अणूची संरचना पूर्ण झाली आहे.
06:09	हेलियम अणूमधे 2 प्रोटॉन्स, 2 न्युट्रॉन्स आणि 2 इलेक्ट्रॉन्स आहेत.
06:16	आपण त्याच मूलद्रव्याचे आयसोटोप्स तयार करण्यासाठी केंद्रस्थानी न्युट्रॉन्स समाविष्ट करू शकतो.
06:23	आयसोटोप्स म्हणजे एकाच मूलद्रव्याचे अणू ज्यांच्या केंद्रकात न्युट्रॉन्सची संख्या भिन्न असते.
06:29	एकाच मूलद्रव्याच्या आयसोटोप्सचे रासायनिक गुणधर्म समान असतात.
06:35	हेलियम अणूमधून एक प्रोटॉन, एक इलेक्ट्रॉन आणि 2 न्युट्रॉन्स काढून टाका.
06:43	आता आपल्याकडे हायड्रोजन अणू आहे ज्याला Protium म्हणतात.
06:49	आता हायड्रोजनचे आयसोटोप्स बनवूया.
06:53	हायड्रोजनचे तीन आयसोटोप्स आहेत. प्रोटीयम, ड्युटेरियम आणि ट्रिटीयम.
07:00	प्रोटीयमच्या केंद्रस्थानी केवळ एक प्रोटॉन असतो.
07:04	ड्युटेरियममधे एक प्रोटॉन आणि एक न्युट्रॉन असतो.
07:09	तर ट्रिटीयममधे एक प्रोटॉन आणि 2 न्युट्रॉन्स असतात.
07:15	केंद्रस्थानी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा. ड्युटेरियम अणू तयार झाला आहे.
07:22	हा अणू स्थिर आहे. ट्रिटीयम अणू तयार करण्यासाठी केंद्रस्थानी आणखी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा.
07:29	येथे दाखवल्याप्रमाणे ट्रिटीयम अस्थिर आहे.
07:34	असाईनमेंट म्हणून: न्यूट्रल कार्बन अणू तयार करा. कार्बनचे आयसोटोप्स दाखवा.
07:43	उजवीकडील कोपऱ्यात खाली reset बटणावर क्लिक करा.
07:48	ह्यामुळे स्क्रीन डीफॉल्ट सेटिंग्जवर रिसेट होईल.
07:53	इंटरफेसच्या खालील भागात असणाऱ्या Symbol स्क्रीनवर क्लिक करा.
07:59	या स्क्रीनचा वापर करून विद्यार्थी अणू चिन्हांचे अर्थ लावू शकतात.
08:05	Symbol पॅनेल स्क्रीनवर समाविष्ट झालेला दिसेल.
08:10	प्रत्येक मूलद्रव्याचा अणू एका चिन्हाद्वारे दर्शवला जातो.
08:15	हे, अणूक्रमांक, वस्तुमानांक आणि प्रभार यांची माहिती देतात.
08:23	सबस्क्रिप्ट मधील क्रमांकाला अणूक्रमांक म्हणतात.
08:27	सुपरस्क्रिप्टमधील क्रमांकाला वस्तुमानांक म्हणतात.
08:32	उजवीकडील कोपऱ्यात वरती अणूवरील प्रभार दाखवला जाईल.
08:37	अणूतील प्रोटॉन्सच्या संख्या म्हणजेच त्याचा अणूक्रमांक.
08:42	अणूतील प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्सची एकत्रित संख्या म्हणजे त्याचा वस्तुमानांक.
08:49	अणूमधे प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स आणि इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करा.
08:55	Symbol पॅनेलचे निरीक्षण करा.
08:58	मूलद्रव्याचे नाव, अणूक्रमांक, वस्तुमानांक आणि प्रभार यातील बदल बघा.
09:06	आता Game स्क्रीनवर जाऊ.
09:10	इंटरफेसच्या खालील भागात असलेल्या Game स्क्रीनवर क्लिक करा.
09:15	चार वेगळे खेळ उपलब्ध आहेत.
09:18	या सिम्युलेशनच्या सहाय्याने तुम्ही मिळवलेल्या ज्ञानाची चाचणी हे गेम्स घेतील.
09:24	स्क्रीनच्या डाव्या कोपऱ्यात खाली टायमर आणि साऊंड बटण दिले आहे.
09:31	खेळ सुरू करण्यापूर्वी टायमर बटणावर क्लिक करून टायमर सुरू करा.
09:37	साऊंडच्या चिन्हावर क्लिक करून आपण आवाजावर देखील नियंत्रण ठेवू शकतो.
09:42	गेमच्या प्रत्येक स्क्रीनवर क्लिक करून ते जाणून घेण्याचा प्रयत्न करा.
09:50	या पाठात आपण Build an Atom हे इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन कसे वापरायचे याबद्दल शिकलो.
09:59	हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकलो- हायड्रोजन आणि हेलियम अणूंचे मॉडेल तयार करणे.
10:07	आयन्स तयार करण्यासाठी इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करणे किंवा काढून टाकणे.
10:11	आयसोटोप्स तयार करण्यासाठी न्युट्रॉन्स समाविष्ट करणे किंवा काढून टाकणे.
10:16	असाईनमेंट म्हणून: न्यूट्रल ऑक्सिजन अणू बनवा.
10:21	या न्यूट्रल अणूत दोन इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करा.
10:25	विविध पॅनेल्समधील पॅरॅमीटर्समधे होणाऱ्या बदलाचे निरीक्षण करा.
10:30	अंतर्गत शेल्समधून इलेक्ट्रॉन्स काढून टाकण्याचा प्रयत्न करा आणि परिणामांचे निरीक्षण करा.
10:37	दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल. हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
10:46	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उत्तीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते. अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.
11:00	कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
11:04	या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
11:12	या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे. अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
11:24	ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे. सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali