Linux/C2/File-System/Punjabi

Time	Narration
00:00	linux ਫਾਇਲ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਇਸ ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ ।
00:04	ਮੈਂ ubuntu 10.04 ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ।
00:07	ਅਸੀ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਦੇ ਹਾਂ ਕਿ linux ਆਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਹੈ ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਮਾਂਡਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਹੈ ।
00:13	ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹਵਾਨ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਜੋ http://spoken-tutorial.org ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ ।
00:25	ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਕਿ linux ਕੇਸ ਸੇਂਸਿਟਿਵ ਹੈ ।
00:28	ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਮਾਂਡਸ ਲੋਵਰ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਹਨ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕੋਈ ਜਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ।
00:36	linux ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਇੱਕ ਫਾਇਲ ਹੈ ।
00:39	ਤਾਂ ਫਾਇਲ ਕੀ ਹੈ ? ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਅਸੀ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਫਾਇਲ ਉਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀ ਡਾਕਿਊਮੇਂਟਸ ਅਤੇ ਪੇਪਰਸ ਸਟੋਰ ਕਰਕੇ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ।
00:47	ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ linux ਵਿੱਚ ਫਾਇਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
00:53	ਹੁਣ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਕੀ ਹੈ  ?
00:56	ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਇਲਸ ਅਤੇ ਉਪ- ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
01:02	ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਸਾਨੂੰ ਫਾਇਲਸ ਨੂੰ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
01:08	ਇਹ ਉਹੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀ ਵਿੰਡੋਜ ਵਿੱਚ ਫੋਲਡਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ।
01:12	linux ਵਿੱਚ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਯੂਜਰਸ ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਦੇ ਨਾਲ ਫਾਇਲਸ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂੱਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵੇਖ ਜਾਂ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।
01:20	ਉਂਜ ਵੀ ਜੇਕਰ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤਾਂ ਸਿਸਟਮ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਇਲਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਮ ਹੁੰਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ।
01:31	ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਾਇਲਸ ਅਤੇ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਦੀ ਇਹ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
01:42	ਫਾਇਲ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਉਸਦੇ ਕੰਟੇਂਟਸ ਦੇ ਨਾਲ - ਨਾਲ ਕੁੱਝ administrative ਜਾਣਕਾਰੀ ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਫਾਇਲ ਦੀ ਰਚਨਾ ਜਾਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬਦਲਾਵ ਦੀ ਤਾਰੀਖ਼ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹਨ ।
01:55	ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫਾਇਲ ਦੀ inode ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਫਾਇਲ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡੇਟਾ ਬਲਾਕ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਫਾਇਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਵੀ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
02:08	ਸਿਸਟਮ ਫਾਇਲ ਦੀ inode ਨੰਬਰ ਨੂੰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਸਿਰਫ ਸਾਡੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਫਾਇਲ ਨੂੰ ਨਾਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ , ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਲਈ ਨੰਬਰ ਨਾਲੋਂ ਨਾਮ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੌਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
02:23	ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਦੀ ਅਤੀਸਰਲ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਫਾਇਲ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ , ਸਗੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਇੱਕ ਫਾਇਲ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਦੂਸਰੀਆਂ ਫਾਇਲਸ ਦੇ inod ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ।
02:37	ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ linux ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫਾਇਲਸ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
02:41	1 ਰੇਗੁਲਰ ਜਾਂ ਆਰਡਿਨਰੀ ਫਾਇਲਸ – ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਸਟਰੀਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਡੇਟਾ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
02:48	2 ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ - ਜੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਿੱਛਲੀ ਸਲਾਇਡ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ।
02:52	3 ਡਿਵਾਇਸ ਫਾਇਲਸ – ਸਾਰੇ ਹਾਰਡਵੇਯਰ ਯੰਤਰਾਂ ਅਤੇ peripherals ਨੂੰ linux ਵਿੱਚ ਫਾਇਲਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
02:59	linux ਵਿੱਚ ਸੀਡੀ , ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਇੱਕ USB ਸਟਿਕ ਸਭ ਕੁੱਝ ਇੱਕ ਫਾਇਲ ਹੈ । ਲੇਕਿਨ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ  ? ਇਹ ਇਹਨਾ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸਧਾਰਣ ਫਾਇਲ ਦੀ ਤਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
03:15	linux ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਇਲਸ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ , ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਵੀ ਸਾਡੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਪਰਵਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹੈ ।
03:22	ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਫਾਇਲਸ ਅਤੇ ਉਪ - ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਉਹਨਾ ਦਾ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਨਾਲ ਮਾਂ ਅਤੇ ਬਚਿਆਂ ਵਰਗਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਇਹੀ linux ਵਿੱਚ ਫਾਇਲ ਸਿਸਟਮ tree ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
03:34	ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਰੂਟ ਹੈ ਜਿਨੂੰ ਫਰੰਟ ਸਲੈਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਇਲਸ ਅਤੇ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ।
03:42	ਜੇਕਰ ਸਾਨੂੰ ਠੀਕ ਪਾਥ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਫਾਇਲ ਜਾਂ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਤੋਂ ਦੂੱਜੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
03:51	ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀ linux ਫਾਇਲ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀ ਇਸ ਟਰੀ (tree) ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਾਂ ।
03:56	ਇੱਕ ਕਮਾਂਡ ਅਤੇ ਤੁਸੀ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂੱਜੀ ਵਿੱਚ ਟੇਲੀਪੋਰਟ ਹੋ ਜਾਓਗੇ ।
04:01	ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ ਨਾ  ! ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀ ਹੁਣ ਵੇਖਾਂਗੇ ।
04:05	ਜਦੋਂ ਅਸੀ linux ਫਾਇਲ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਲਾਗਿਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਡਿਫਾਲਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਮ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ।
04:11	ਹੁਣ ਟਰਮਿਨਲ ਉੱਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹਾਂ ।
04:13	ubuntu ਵਿੱਚ ctrl+alt+t ਟਰਮਿਨਲ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
04:17	ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਹ ਕਮਾਂਡ ਸਾਰੇ ਯੂਨਿਕਸ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਨਾ ਚਲੇ , ਟਰਮਿਨਲ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਇੱਕ ਆਮ ਪਰਿਕ੍ਰੀਆ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਦੂੱਜੇ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਈ ਗਈ ਹੈ ।
04:27	ਹੋਮ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਪਟ ਉੱਤੇ echo space dollar H - O - M - E in capital ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
04:40	ਇਹ ਸਾਡੀ ਹੋਮ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਦਾ ਪਾਥਨੇਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
04:44	ਅਸੀ ਇੱਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
04:47	ਲੇਕਿਨ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਅਸੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਹੀ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਮੌਜੂਦਾ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਜਾਂ ਵਰਕਿੰਗ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਹੁਣ ਸਲਾਇਡਸ ਉੱਤੇ ਵਾਪਸ ਚਲਦੇ ਹਾਂ ।
04:56	pwd ਕਮਾਂਡ ਸਾਨੂੰ ਮੌਜੂਦਾ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ । Pwd ਮਤਲੱਬ ਪ੍ਰੈਸੇੰਟ ਵਰਕਿੰਗ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ।
05:03	ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ pwd ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ । ਹੁਣ ਇਹ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰੈਸੇੰਟ ਵਰਕਿੰਗ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਹੈ ।
05:13	ਅਸੀਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀ ਇੱਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਤੋਂ ਦੂੱਜੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
05:17	ਲੇਕਿਨ ਕਿਵੇਂ ? ਇਸਦੇ ਲਈ ਸਾਡੇ ਕੋਲ cd ਕਮਾਂਡ ਹੈ ।
05:22	ਜਿਸ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਉਸਦਾ ਪਾਥਨੇਮ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ cd ਕਮਾਂਡ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
05:28	ਚੱਲੋ ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ pwd ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਅਸੀ ਆਪਣੀ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ । ਅਤੇ enter ਦਬਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।
05:37	ਤਾਂ ਹੁਣ ਅਸੀ ਇਸ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਹਾਂ ।
05:41	ਹੁਣ ਮੰਨ ਲੋ ਅਸੀਂ / usr ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ । cd space slash usr ਟਾਈਪ ਕਰੋ , ਯਾਦ ਰੱਖੋ linux ਵਿੱਚ ਸਲੈਸ਼ ਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹੈ ਫਰੰਟ ਸਲੈਸ਼ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
05:56	ਚੱਲੋ ਹੁਣ ਅਸੀ ਆਪਣੀ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ । pwd ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
06:03	ਹਾਂ ਅਸੀ / usr ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਹਾਂ ।
06:08	ਇੱਥੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਥਨੇਮਸ ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ , ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਐਬਸਲਿਊਟ ਪਾਥਨੇਮਸ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਰੂਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਪੂਰੇ ਪਾਥ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
06:18	ਇਸਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀ ਰਿਲੇਟਿਵ ਪਾਥਨੇਮਸ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
06:23	ਇੱਥੇ ਸਾਨੂੰ ਦੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੈਰੇਕਟਰਸ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ । ( . ) ਡਾਟ ਜੋ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ( . . ) ਡਾਟ ਡਾਟ ਜੋ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਦੀ ਪੇਰੈਂਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਾਂਦਾ ਹੈ ।
06:36	ਚੱਲੋ ਹੁਣ ਅਸੀ cd ਕਮਾਂਡ ਉੱਤੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
06:40	ਕਿਸੇ ਵੀ argument ਦੇ ਬਿਨਾਂ cd ਕਮਾਂਡ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੋਮ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਿਸ ਜਾਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
06:46	ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ cd ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
06:51	ਹੁਣ pwd ਕਮਾਂਡ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ।
06:55	ਤਾਂ ਹੁਣ ਅਸੀ ਵਾਪਸ ਆਪਣੀ ਹੋਮ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ / home / gnuhata [ narration - slash home slash gnuhata ] ਵਿੱਚ ਹਾਂ ।
07:01	ਚੱਲੋ ਹੁਣ ਅਸੀ ਮਿਊਜਿਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਚਲਦੇ ਹਾਂ । ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ cd space Music ( M in capital ) slash ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
07:13	ਹੁਣ pwd ਕਮਾਂਡ ਨਾਲ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਚੈਕ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । pwd ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ । ਅਸੀ / home / gnuhata / Music ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
07:26	ਹੁਣ ਮਿਊਜਿਕ ਵਿਚੋਂ ਪੈਰੇੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਚਲਦੇ ਹਾਂ । ਉਸਦੇ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ cd ਕਮਾਂਡ ਦੇ ਨਾਲ ਡਾਟ ਡਾਟ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ।
07:33	ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ cd space dot dot ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
07:40	ਹੁਣ pwd ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਚੈਕ ਕਰੋ । ਅਸੀ ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ / home / gnuhata ਵਿੱਚ ਹਾਂ ।
07:51	ਹੁਣ ਡਾਟ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਦੀ ਉਪ- ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
07:58	ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ cd space dot slash Documents ( D in capital ) slash ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
08:09	pwd ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਚੈਕ ਕਰੋ । ਅਸੀ / home / gnuhata / Documents ਵਿੱਚ ਹਾਂ ।
08:19	ਮੈਂ ctrl+l ਦਬਾ ਕੇ ਸਕਰੀਨ ਨੂੰ ਕਲਿਅਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਵੇਖ ਸਕੋ ।
08:23	Cd ਕਮਾਂਡ ਨਾਲ ਹੋਮ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਓ । cd ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
08:32	ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ pwd ਕਮਾਂਡ ਨਾਲ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਚੈਕ ਕਰੋ । ਅਸੀ / home / gnuhata ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਹਾਂ ।
08:41	ਅਸੀ ਇੱਕ ਰਿਲੇਟਿਵ ਪਾਥ ਵਿੱਚ / ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ ਕਰਕੇ ਕਈ ਡਾਟ ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
08:47	ਇਸ ਸਲਾਇਡ ਵਿੱਚ ਅਸੀ ਫਾਇਲ ਸਿਸਟਮ ਦੀ hierarchy ਨੂੰ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਰੂਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਜਾਂ / ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਹੈ । ਰੂਟ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦੋ ਸਭ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਹਨ - ਹੋਮ ਅਤੇ ਬਿਨ ( bin ) । ਯੂਜਰਨੇਮ ਇੱਥੇ gnuhata ਨਾਮਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ , ਹੋਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਇੱਕ ਉਪ- ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਹੈ ।
09:05	ਤਾਂ ਅਸੀ ਹੁਣ / home / gnuhata ਵਿੱਚ ਹਾਂ । ਅਸੀ bin ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
09:12	ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ cd space dot dot slash dot dot slash bin ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
09:23	pwd ਕਮਾਂਡ ਨਾਲ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਚੈਕ ਕਰੋ । ਅਸੀ / bin ਉੱਤੇ ਹਾਂ ।
09:30	ਪਹਿਲਾ ਡਾਟ ਸਾਨੂੰ / home / gnuhata ਤੋਂ / home ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
09:37	ਅਗਲਾ ਸਾਨੂੰ / home ਤੋਂ ਰੂਟ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
09:43	ਹੁਣ ਸਲੈਸ਼ ਜਾਂ ਰੂਟ ਤੋਂ ਅਸੀ / bin ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਾਂ ।
09:48	ਹੁਣ ਕਮਾਂਡ cd ਨਾਲ ਹੋਮ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਓ ।
09:52	ਇੱਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀ mkdir ਕਮਾਂਡ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
09:56	ਤੁਸੀਂ ਕਮਾਂਡ ਅਤੇ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਜੋ ਬਣਾਉਣੀ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਟਾਈਪ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇਗੀ ।
10:04	testdir ਨਾਮਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ mkdir space testdir ਇਹ ਕਮਾਂਡ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
10:15	ਇਹ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ testdir ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਬਣਾਵੇਗਾ ।
10:19	ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਕਿ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਬਣੀ ਹੈ ਜਾਂ ਹਟੀ ਹੈ ਇਸਦੀ ਕੋਈ ਖਾਸ ਸੂਚਨਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
10:25	ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਏਰਰ ਮੈਸੇਜ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹੈ ਕਿ execution ਠੀਕ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
10:30	ਟਰੀ (tree) ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀ ਰਿਲੇਟਿਵ ਜਾਂ ਐਬਸਲਿਊਟ ਪਾਥਨੇਮ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸੀ ਨਾਮ ਦੀ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ।
10:43	ਇਸ ਪਰਿਕ੍ਰੀਆ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਸਾਰੀਆਂ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਜਾਂ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਦੀ ਲੜੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
10:49	mkdir space test1 space test2 ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ । ਇਹ ਮੌਜੂਦਾ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ test1 ਅਤੇ test2 ਨਾਮ ਦੀਆਂ ਦੋ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਬਣਾਵੇਗਾ ।
11:06	mkdir space testtree space testtree slash test3 ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
11:20	ਇਹ testtree ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਬਣਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ test3 ਜੋ ਕਿ testtree ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਪ-ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਹੈ ।
11:28	ਤਾਂ ਅਸੀਂ testdir , test1 , test2 , testtree ਨਾਮਕ ਚਾਰ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ । ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਖਾਲੀ ਹਨ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ test3 ਨਾਮਕ ਉਪ-ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਹੈ ।
11:47	Mkdir ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ rmdir ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਮਾਂਡ ਹੈ ਜੋ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਜਾਂ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
11:56	rmdir space test1 ਕਮਾਂਡ test1 ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਹਟਾ ਦੇਵੇਗਾ ।
12:09	ਤੁਸੀ ਇੱਕ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਤੱਦ ਹੀ ਹਟਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਉਸਦੇ ਓਨਰ ਯਾਨੀ ਮਾਲਕ ਹੋ ਤਾਂ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਲੜੀ ਵਿਚ ਉਸ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਹਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਜਾਂ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਖਾਲੀ ਹੈ ।
12:23	ਹੁਣ ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ cd space testtree slash test3 ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
12:35	ਸੋ ਅਸੀ ਹੁਣੇ test3 ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਹਾਂ । ਜੋ ਕਿ testtree ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਪ-ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਹੈ ।
12:42	ਚੱਲੋ ਅਸੀ rmdir space testdir ਕਮਾਂਡ ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ testdir ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । enter ਦਬਾਓ ।
12:55	ਅਸੀ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ , ਕਿਉਂਕਿ ਕਰੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਲੜੀ ਵਿਚ ਉਸ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਅਸੀ ਹਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ।
13:02	ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਉੱਤੇ ਜਾਣਾ ਹੈ ਜੋ ਅਹੁਦੇ ਵੱਜੋਂ testdir ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਹੈ ।
13:08	cd space dot dot ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
13:14	ਹੁਣ cd space dot dot ਕਮਾਂਡ ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਪੈਰੇੰਟ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਉੱਤੇ ਵਾਪਸ ਜਾਓ ।
13:20	ਹੁਣ ਦੁਬਾਰਾ ਤੋਂ ਪਿੱਛਲੀ ਕਮਾਂਡ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
13:24	rmdir space testdir ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
13:30	testdir ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਡਿਲੀਟ ਹੋ ਗਈ ਹੈ । ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਕਿ testdir ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਖਾਲੀ ਵੀ ਸੀ ।
13:38	ਮਲਟੀਪਲ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਜਾਂ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਦੀ ਲੜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਸੋ testtree ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਉਪ-ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ test3 ਦੇ ਨਾਲ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ।
13:48	ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ rmdir space testtree space testtree slash test3 ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
14:02	ਵੇਖੋ ਇਹ ਇੱਕ ਏਰਰ ਮੇਸੇਜ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ testtree ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
14:11	ਲੇਕਿਨ ਤੁਸੀ ਇੱਕ ਚੀਜ ਜੋ ਭੁੱਲ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ testtree / test3 ਡਿਲੀਟ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਖਾਲੀ ਸੀ ।
14:19	ਉਸਨੂੰ ਚੈਕ ਕਰਨ ਲਈ ਕਮਾਂਡ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ਉੱਤੇ cd space testtree ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ ।
14:27	ਹੁਣ ls ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ enter ਦਬਾਓ । ਵੇਖੋ ਹੁਣ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੈ , ਸੋ test3 ਡਿਲੀਟ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ।
14:36	ਸੋ ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ linux ਫਾਇਲਸ ਅਤੇ ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਅਤੇ linux ਡਾਇਰੇਕਟਰੀਜ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਵੀ ਜਾਣਿਆ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲਣਾ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਹਟਾਉਣਾ ।
14:49	ਹੁਣ ਅਸੀ ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ । ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਪ੍ਰੋਜੇਕਟ ਟਾਕ - ਟੂ - ਅ ਟੀਚਰ ਪ੍ਰੋਜੇਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ MHRD ਦੇ "ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਖਰਤਾ ਮਿਸ਼ਨ ਥ੍ਰੋ ICT " ਰਾਹੀਂ ਸੁਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ।
15:03	ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਜਿਆਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਲਿੰਕ ਉੱਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ http://spoken-tutorial.org/NMEICT-Intro .
15:08	ਇਹ ਸਕਰਿਪਟ ਹਰਮੀਤ ਸੰਧੂ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਹੈ । ਆਈ ਆਈ ਟੀ ਬੌਮਬੇ ਵਲੋਂ ਮੈਂ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਵਿਦਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ।

Contributors and Content Editors

Harmeet, PoojaMoolya