Linux/C2/Basics-of-System-Administration/Telugu

Time	Narration
00:02	నమస్కారం, లైనక్స్ లో బేసిక్స్ ఆఫ్ సిస్టం అడ్మినిస్ట్రేషన్ అనే స్పోకెన్ ట్యుటోరియల్ కు స్వాగతం.
00:09	ఈ ట్యుటోరియల్ లో మనం ఈ క్రింది విషయాలను నేర్చుకుంటాము.
00:13	add user
00:14	su
00:16	usermod
00:17	userdel
00:18	id
00:19	du
00:20	మరియు df
00:22	ఈ ట్యుటోరియల్ కోసం నేను ఉబంటు 10.10 ఉపయోగిస్తున్నాను.
00:27	దీనికి ముందుగా “General Purpose Utilities in Linux” అనే ట్యుటోరియల్ను చూడండి.
00:35	అది ఈ వెబ్ సైట్ లో ఉంది.
00:39	చూపించిన కమాండ్స్ ను అమలు పరుచుటకు ఎవరికైనా ఎడ్మిన్ అనుమతి ఉండాలి.
00:47	ముందుగా ఒక కొత్త యూజర్ ను ఎలా సృష్టించాలో నేర్చుకుందాము.
00:53	"Adduser" కమాండ్ ప్రమాణీకరణ తో పాటుగా ఒక కొత్త యూజర్ లాగిన్ సృష్టిస్తుంది.
01:01	"Sudo" కమాండ్ సహాయంతో మనం ఏ యూజర్ అకౌంట్నైనా జోడించవచ్చు.
01:06	“sudo” కమాండ్ గురించి సంక్షిప్తంగా వివరిస్తాను.
01:11	Sudo కమాండ్ ఎడ్మిన్స్ట్రేటీవ్ యూజర్ ఒక కమాండ్ ను సూపర్ యూజర్ లా అమలు పరుచుటకు అనుమతిస్తుంది.
01:19	Sudo కమాండ్ కి చాలా ఎంపికలు ఉన్నాయి. మనం ఈ ట్యుటోరియల్ లో ముందుకి వెళ్ళే కొద్దీ, ఈ ఎంపికల గురించి నేర్చుకుంటాము.
01:27	ఒక కొత్త యూజర్ ని ఎలా సృష్టించాలో నేర్చుకుందాము.
01:32	మీ కీబోర్డ్ పై “Ctrl, Alt మరియు T” కీలు ఏకకాలంలో నొక్కి “టర్మిల్” విండో తెరవండి.
01:45	నేను ఇంతకు ముందే టర్మినల్ ను తెరచి ఉంచాను.
01:49	“sudo space adduser” అనే కమాండ్ టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కండి.
01:58	మిమ్మల్ని పాస్వర్డ్ అడుగుతుంది.
02:01	నేను ఇక్కడ “ఎడ్మిన్” పాస్వర్డ్ ని ఇచ్చి ఎంటర్ నొక్కు తాను.
02:07	టెర్మినల్ పై టైప్ చేసిన పాస్వర్డ్ కనిపించటం లేదు.
02:11	కనుక, మనం పాస్వర్డ్ ని జాగ్రత్తగా టైప్ చేయాలి.
02:16	ఒకసారి అలా చేసిన తరువాత “adduser : Only one or two names allowed” అనే మెసేజ్ ప్రదర్శింప బడుతుంది.
02:27	కాబట్టి “duck” అనే పేరుతో కొత్త యూజర్ ఎకౌంట్ని సృష్టిద్దాం.
02:34	కమాండ్ ను టైప్ చేయండి,
02:36	sudo space adduser space duck, ఎంటర్ నొక్కండి.
02:45	మనం “duck” అనే కొత్త యూజర్ ని సృష్టించాము.
02:49	ఒక కొత్త యూజర్ని సృష్టించే సమయంలో, ఆ యూజర్ కోసం ఒక ప్రత్యేక “హోమ్” డైరెక్టరీ కూడా సృష్టించబడుతుంది.
02:58	“duck” అనే యూజర్ కోసం ఒక కొత్త పాస్వర్డ్ ఇమ్మని ప్రాంప్ట్ వద్ద కనిపిస్తుంది.
03:05	మీకు నచ్చిన పాస్వర్డ్ ను టైప్ చేయండి, నా విషయంలో నేను “duck” అనే పాస్వర్డ్ ని టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కుతాను.
03:17	కొత్త పాస్వర్డ్ ని మరలా టైప్ చేయండి.
03:20	భద్రతా కారణాలు మరియు ధ్రువీకరణ కోసం పాస్వర్డ్ ను రెండుసార్లు అడగబడింది.
03:26	ఇప్పుడు మన కొత్త యూజర్ కి కొత్త పాస్వర్డ్ నవీకరించబడింది.
03:31	మిమ్మల్ని ఇతర వివరాలు కూడా అడుగుతుంది.
03:35	ప్రస్తుతానికి, నేను కేవలం పూర్తీ పేరు ను “duck” అని ఎంటర్ చేస్తాను మరియు ఎంటర్ కీ నొక్కటం ద్వారా మిగతా వివరాలను ఖాళీగా వదిలేస్తాను.
03:46	ఎంటర్.
03:47	“y” ని ఎంటర్ చేసి నేను దీన్ని ద్రువీకరిస్తాను.
03:51	సమాచారం మొత్తం సరైనదే అని ద్రువీకరించటానికి ఇలా చేయాలి.
03:55	యూజర్ ఎకౌంట్ సృష్టించబడిందో లేదో చూద్దాం.
04:00	దీనికోసం, కమాండ్ ప్రాంప్ట్ వద్ద ఇలా టైప్ చేయండి.
04:04	“ls space /(slash) home”
04:09	మరియు ఎంటర్ నొక్కండి.
04:11	హోమ్ ఫోల్డర్ లో ఉన్న యూజర్స్ జాబితాని చూపించటానికి “ls” కమాండ్ ఉపయోగపడుతుంది.
04:17	ఇక్కడ మనం కొత్తగా సృష్టించిన “duck” అనే యూజర్ ఉంది.
04:23	స్లైడ్స్ వద్దకి వెళతాను.
04:26	ఇప్పుడు, తరువాత కమాండ్ “su”
04:30	“su” అనగా “స్విచ్ యూజర్”.
04:34	ఈ కమాండ్ ప్రస్తుతం ఉన్న యూజర్ నుండి వేరొక యూజర్కి మారుటకు సహాయపడుతుంది.
04:39	ఇప్పుడు టెర్మినల్ కు వెళదాం.
04:43	కమాండ్ ను ప్రవేశ పెట్టండి.
04:45	టెర్మినల్ పై “su space hyphen space duck” అని టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కండి.
04:53	మిమ్మల్ని పాస్వర్డ్ అడుగుతుంది.
04:56	నేను ఇక్కడ “duck” అనే యూజర్ యొక్క పాస్వర్డ్ టైప్ చేయాలి, అది కూడా “duck” అని గుర్తు తెచ్చుకోండి.
05:04	టర్మినల్ మునుపటి యూజర్ నుండి కొత్త యూజర్కి మారటాన్ని గుర్తించండి, మన విషయంలో ఇక్కడ అది “duck”.
05:14	ఈ యూజర్ ను లాగ్ అవుట్ చేయటానికి,
05:17	“logout” టైపు చేసి, ఎంటర్ నొక్కండి.
05:22	టెర్మినల్ ప్రస్తుత యూజర్ అయిన “duck” నుండి లాగ్ అవుట్ అయ్యి మునుపటి యూజర్ ఎకౌంట్ అయిన “vinhai”కు తిరిగి వస్తుంది.
05:31	“usermod” కమాండ్ గురించి నేర్చుకుందాము.
05:35	“usermod” కమాండ్,
05:37	సూపర్ యూజర్ లేదా రూట్ యూజర్ ఇతర యూజర్ ఎకౌంట్స్ యొక్క సెట్టింగ్లను మార్పుచేయటానికి అనుమతిస్తుంది. ఉదాహరణకు,
05:46	పాస్వర్డ్ ను నో పాస్వర్డ్ లేదా ఎమ్ప్టీ పాస్వర్డ్ కు మార్చటం.
05:50	యూజర్ ఎకౌంట్ డిసేబుల్ చెయ్యబడే తేదీని చూపించటం.
05:55	ఈ కమాండ్ ను ప్రయత్నించి చూద్దాం.
05:57	నేను టెర్మినల్ కి వెళతాను.
05:59	Duck (డక్ )అనే యూజర్ ఎకౌంటు తేది ఎప్పుడు ముగిస్తుందో ఎలా సెట్ చేయాలో నేను మీకు చూపిస్తాను.
06:05	కమాండ్ ప్రాంప్ట్ వద్ద టైప్ చేయండి,
06:09	sudo space usermod space -(hyphen)e space 2012-(hyphen)12-(hyphen)27 space duck.
06:33	ఎంటర్ నొక్కండి.
06:37	ఎంపిక “-e” సహాయంతో పై కమాండ్ లో సూచించిన విధంగా యూజర్ ఎకౌంట్ ముగింపు తేదీ సెట్ చేయబడింది.
06:46	ఇప్పుడు మీరు Duck అనే యూజర్ ఎకౌంట్ కు ముగింపు తేదీని సెట్ చేసారు.
06:52	“uid” మరియు “gid” కమాండ్స్ గురించి చూద్దాం.
06:57	“id” – కమాండ్ ను వినియోగదారుల మరియు సమూహాల గుర్తింపు తనిఖీకి ఉపయోగిస్తారు.
07:04	యూజర్ యొక్క గుర్తింపు ను తెలుసుకోవటానికి, మనం “id space -(hyphen)u” ను ఉపయోగిస్తాము.
07:12	గ్రూప్ యూజర్స్ యొక్క గుర్తింపు ను తెలుసుకోవటానికి, “id space -(hyphen)g” ను ఉపయోగిస్తాము.
07:20	ఇప్పుడు దీని పై పనిచేద్దాం.
07:22	టెర్మినల్ వద్ద,
07:25	“id” అని టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కండి.
07:29	మనం ఉపయోగిస్తున్న సిస్టం పై User IDలు మరియు Group Idలు చూడవచ్చు.
07:37	యూజర్ ఐడి మాత్రమే పొందటానికి, మనం “-(hyphen)u” ఎంపిక ఉపయోగిస్తాము.
07:43	“id space -(hyphen)u” కమాండ్ ను టైప్ చేద్దాం.
07:49	ఎంటర్ నొక్కండి.
07:50	ఇప్పుడు మనం కేవలం యూజర్స్ యొక్క ఐడిలు మాత్రమే చూడవచ్చు.
07:55	కానీ మనం యూజర్స్ యొక్క పేర్లు తెలుసుకోవడం ఎలా?
08:00	దీని కోసం,
08:02	టెర్మినల్ పై “id space -(hyphen)n space -(hyphen)u” అని టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కండి.
08:13	ఇప్పుడు మనం యూజర్ ఐడి లకు బదులుగా వారి పేర్లను చూడవచ్చు.
08:20	ఇప్పుడు మనం Group Idల కొరకు కమాండ్ లు నేర్చుకుందాం.
08:24	“ id space -(hyphen)g” అని టైప్ చేద్దాం.
08:29	ఇక్కడ మనం గ్రూప్ idలు చూడవచ్చు.
08:32	మనము ప్రస్తుత యూజర్ ల గ్రూప్ ID లు చూడాలనుకుంటే,
08:38	“id space -(hyphen) (capital)G” అని టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కండి.
08:46	నేను G ని క్యాపిటల్ లెటర్స్ లో టైప్ చేశాను అని గమనించండి.
08:50	మీరు ఫలితాన్నిగమనించండి.
08:53	ఒక యూజర్ ఎకౌంట్ ను ఎలా తొలగించాలో నేర్చుకుందాం.
08:57	దీని కోసం మనం “userdel” కమాండ్ ఉపయోగిస్తాం.
09:00	“userdel” కమాండ్ తో యూజర్ ఎకౌంట్ ను శాశ్వతంగా తొలిగించ వచ్చు.
09:07	ఈ కమాండ్ ను ప్రయత్నించి చూద్దాం.
09:09	“sudo space userdel space -(hyphen)r space duck” అని టైప్ చేయండి.
09:22	ఇక్కడ నేను -(hyphen)r ఎంపిక ఉపయోగించాను.
09:25	ఇది యూజర్ ని మరియు అతని హోం డైరెక్టరీ ని కూడా తొలగిస్తుంది.
09:30	ఎంటర్ నొక్కి ఏం జరుగుతుందో చూద్దాం.
09:34	ఇప్పుడు “duck” అనే యూజర్ తొలగించ బడినది.
09:38	ఇది తనిఖి చేయటానికి, కమాండ్ ప్రాంప్ట్ వద్ద,
09:41	“ls space /(slash)home” అని టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కండి.
09:47	“duck” అనే యూజర్ ఎకౌంట్ తొలగించ బడడాన్ని మనం చూడొచ్చు.
09:53	స్లైడ్స్ వద్దకి తిరిగి వెళదాం.
09:56	“df” మరియు “du” అనేవి లైనక్స్ అడ్మిన్స్త్రేషన్ లో ఉపయోగకరమైన కొన్ని కమాండ్ లు.
10:03	”df” కమాండ్ డిస్క్ లోని ఖాళీ స్థలం గురించి నివేదిక ఇస్తుంది.
10:08	మరియు “du” కమాండ్ ఒక ఫైల్ ఎంత స్పేస్ ఆక్రమించింది అనే దాని పై రిపోర్ట్ ఇస్తుంది.
10:13	ఈ రెండు కమాండ్ లను ఒక ఎసైన్మెంట్ గా ప్రయత్నించి, అవుట్ పుట్ ను కనుకోండి.
10:19	టెర్మినల్ కు వెళదాం, “df” కమాండ్ తో వినియోగించే కొన్ని ఉపయోగకరమైన ఎంపికలను నేను మీకు చూపిస్తాను.
10:26	df space -(hyphen)h అని టైప్ చేసి ఎంటర్ నొక్కండి.
1 0:33	ఇది ఫైల్ సిస్టం పరిమాణాన్ని మరియు ఉపయోగించిన స్థలాన్ని చూపిస్తుంది.
10:38	ఇది మౌంట్ అయ్యి ఉన్న స్థలమును ను మరియు మనుషులు చదవగలిగే ఫార్మాట్ లో చూపిస్తుంది.
10:46	“du” కమాండ్ తో కొన్ని ఎంపికలను ప్రయత్నిద్దాం.
10:50	ఈ సమయానికి మీరు మీ హోమ్ ఫోల్డర్ లో కొన్ని టెక్స్ట్ ఫైల్స్ సృష్టించారని నేను అనుకుంటాను.
10:57	ఒకవేళ చేయకపోతే దయచేసి “General Purpose Utilities in Linux” పై టుటోరియల్ ను చూడండి.
11:04	ఈ కమాండ్ లను అమలు చేయటానికి నేను ఇప్పటికే నా హోమ్ డైరెక్టరీలో కొన్ని టెక్స్ట్ ఫైల్స్ సృష్టించాను.
11:11	హోం ఫోల్డర్ కు వెళ్ళుటకు, టెర్మినల్ పైన,
11:15	cd space /(slash) home” టైపు చేసి ఎంటర్ నొక్కండి.
11:20	du space -(hyphen)s space *. (astrix dot) txt అని టైప్ చేసి, ఎంటర్ నొక్కండి.
11:33	ఈ కమాండ్ ఫైల్ పరిమాణాల తోపాటు డైరెక్టరీ లో అందుబాటులో ఉన్న టెక్స్ట్ ఫైల్ ల ఒక నివేదిక ఇస్తుంది.
11:43	ఒక అసైన్మెంట్ గా , కమాండ్ ప్రాంప్ట్ వద్ద ఇలా టైప్ చేయండి,
11:47	“du space -(hyphen)ch space *.(astrix dot)txt” మరియు ఏం జరుగుతుందో చూద్దాం.
11:59	స్లైడ్స్ వద్దక్కి తిరిగి వెళతాను.
12:01	మనం నేర్చుకున్నది, సంక్షిప్తంగా,
12:03	కొత్త యూజర్ ను సృష్టించుటకు “adduser” కమాండ్.
12:06	మరొక యూజర్ కు మారుటకు “su” కమాండ్.
12:09	యూజర్ ఎకౌంట్ సెట్టింగ్స్ మార్చదానికి “usermod” కమాండ్.
12:12	ఎకౌంట్ తొలగించ డానికి “userdel” కమాండ్.
12:15	యూజర్ ఐడిలు మరియు గ్రూప్ ఐడిల గురించి తెలుసుకోవటానికి id కమాండ్.
12:20	ఫైల్ సిస్టం పరిమాణం మరియు లభ్యతను తనిఖి చేయటానికి “df” కమాండ్.
12:24	ఫైల్ ఆక్రమించిన స్థలాని తనిఖి చేయటానికి “du” కమాండ్.
12:27	ఈ “Basics of system administration” అనే ట్యుటోరియల్ చివరికి వచ్చాము.
12.33	ఈ url వద్ద అందుబాటులో ఉన్న వీడియో ను చూడండి.
12:37	ఇది స్పోకెన్ ట్యుటోరియల్ ప్రాజెక్ట్ సారాంశం.
12:40	మీవద్ద మంచి బ్యాండ్ విడ్త్ లేనిచో, మీరు డౌన్లోడ్ చేసి చూడవచ్చు.
12:44	స్పోకెన్ ట్యుటోరియల్స్ ఉపయోగించి మేము వర్క్ షాప్స్ నిర్వహిస్తాము. ఆన్లైన్ టెస్ట్ పాసయిన వారికి సర్టిఫికేట్స్ కూడా ఇస్తాము. మరిన్ని వివరాల కోసం దయచేసి మమ్మలిని సంప్రదించండి.
12:53	స్పోకెన్ ట్యుటోరియల్ “టాక్ టు ఎ టీచర్” ప్రాజెక్ లో ఒక భాగం, దీనికి ICT (NMEICT), MHRD, భారత ప్రభుత్వం ద్వారా నేషనల్ మిషన్ ఆన్ ఎడ్జుకేషన్ సహకారం అందిస్తోంది.
13:03	ఈ url లో మరింత సమాచారం అందుబాటులో ఉంది.
13:08	ఈ రచనకి సహాయపడినది శ్రీహర్ష ఏ.ఎన్ మరియు మాధురి గణపతి.
13:12	మాతో పాల్గొన్నందుకు ధన్యవాదాలు.

Contributors and Content Editors

Madhurig, Sreeharsha, Udaya