PhET/C3/Neuron/Marathi

Time	Narration
00:01	स्पोकन ट्युटोरियलच्या Neuron PhET सिम्युलेशन या पाठात आपले स्वागत.
00:07	या पाठात, Neuron या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.
00:14	या पाठासाठी मी: उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04
00:20	जावा वर्जन 1.7.0
00:25	फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 53.02.2 वापरत आहे.
00:31	हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील जीवशास्त्राचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:39	सिम्युलेशनच्या सहाय्याने आपण शिकू, न्यूरॉन उत्तेजित होताना किंवा विश्रांत अवस्थेत असताना पटलाच्या विरूध्द बाजूंना होणारी आयनांची हालचाल.
00:51	लीक आणि गेटेड चॅनेल्सचे(मार्गिका) कार्य.
00:54	पटलाची प्रवेशक्षमता (Membrane permeability)
00:58	ऍक्शन पोटोन्शियलच्या निर्मितीसाठी घडणारा घटनाक्रम
01:03	सिम्युलेशन डाउनलोड करण्यासाठी दिलेली लिंक वापरा.
01:08	मी डाउनलोड्स फोल्डरमधे Neuron सिम्युलेशन आधीच डाउनलोड केले आहे.
01:14	सिम्युलेशन उघडण्यासाठी Neuron_en.html फाईलवर राईट क्लिक करा.
01:19	Open With Firefox Web Browser पर्याय निवडा.
01:24	ब्राउजरमधे सिम्युलेशन उघडेल.
01:27	simulation विंडो ऍक्झॉनचा (अक्षतंतु) छेद दर्शवत आहे.
01:32	अक्षतंतु किंवा ऍक्झॉन दंडगोलाकृती असतो.
01:36	ऍक्झॉनचा आतील भाग हा अक्षतंतुद्रव्याने (axoplasm) भरलेला असतो.
01:41	बाहेरील भाग पातळ ऍक्झॉन पटलाने आच्छादलेला असतो.
01:45	ऍक्झॉन पटलावर विविध प्रकारचे आयन चॅनेल असतात.
01:50	स्क्रीनच्या वरील डाव्या कोपर्‍यात आपल्याकडे झूम स्लायडर आहे.
01:55	हा पटलाचे दृश्य जवळून पाहण्यास मदत करतो.
02:00	इंटरफेसच्या उजव्या बाजूला, Legend बॉक्स आणि Show बॉक्स दिसेल.
02:06	Legend बॉक्स आयन्स आणि channels दर्शवितो.
02:12	Show बॉक्समध्ये, All Ions ,Charges ,Concentrations Potential chart चेक बॉक्स दिसत आहेत.
02:23	स्क्रीनच्या तळाशी Fast Forward, Normal आणि Slow Motion ही रेडिओ बटणे असलेला बॉक्स आहे.
02:33	तसेच Rewind, Play/Pause आणि Step बटणे,
02:39	Stimulate Neuron आणि Reset बटणे आहेत.
02:45	या सिम्युलेशनमधे पाहणार आहोत सोडियम आणि पोटॅशियम आयनांची ऍक्झॉन पटलातून होणारी हालचाल.
02:55	न्युरॉन म्हणजे मज्जासंस्थेतील अत्यंत वैशिष्ट्यपूर्ण पेशी होत.
03:02	ते विविध प्रकारच्या उत्तेजना शोधू शकतात, प्राप्त आणि प्रसारित करू शकतात.
03:09	अ‍ॅक्सॉन पटल मोठे करण्यासाठी दिसण्यासाठी झूम स्लायडर ड्रॅग करा.
03:14	आयन चॅनेल्स विविध आयन्सना निवडकपणे प्रवेश करू देतात.
03:20	येथे दोन भिन्न प्रकारचे आयन चॅनेल्स दाखवले आहेत.
03:25	Leak Channel आणि Gated Channel.
03:29	संदर्भासाठी कृपया स्क्रीनच्या उजवीकडील Legend पॅनेल बघा.
03:35	Legend पॅनेलमधे sodium आणि potassium, Gated आणि Leak channels आहेत.
03:42	लीक आयन चॅनेल्स नेहमीच उघडे असतात.
03:46	पटलाचा पोटेन्शियल विश्रांत करण्यासाठी हे जबाबदार असतात.
03:50	उत्तेजनास प्रतिसाद म्हणून Gated Channels ची उघडझाप होते.
03:57	आयनची देवाणघेवाण नीट दिसण्यासाठी, सिम्युलेशनचा वेग कमी ठेवा.
04:03	स्क्रीनच्या तळाशी असलेल्या Slow Motion रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
04:08	सोडियम आणि पोटॅशियम आयन हे सतत पटलाच्या आत आणि बाहेर फिरताना दिसत आहेत.
04:15	ते संबंधित लीक चॅनेलमधून हालचाल करत आहेत.
04:19	Show बॉक्समधल्या Charges आणि Concentrations चेकबॉक्सेस निवडा.
04:28	पटलाच्या आतील आणि बाहेरील पोटॅशियम आणि सोडियमच्या आयन्सची सांद्रता (concentration) लक्षात घ्या.
04:36	अक्षतंतुद्रव्यात(Axoplasm) पोटॅशियम आयनांची सांद्रता जास्त आणि सोडियम आयनाची सांद्रता कमी असेल.
04:45	अक्षतंतुच्या(axon) बाहेरील द्रव पदार्थात पोटेशियम आयनांची सांद्रता कमी आणि सोडियम आयनांची सांद्रता जास्त असते.
04:55	यामुळे पटलाच्या दोन्ही बाजूंमधे सांद्रता ग्रॅडियंट तयार होते.
05:00	परिणामी, पटलाच्या बाह्य पृष्ठभागावर धन विद्युतभार निर्माण होतो.
05:06	त्याच्या अंतर्गत पृष्ठभागावर ऋण विद्युतभार निर्माण होतो.
05:11	म्हणून पटलाचे ध्रुवीकरण होते.
05:16	रेस्टिंग (विश्रांत) पोटेन्शियल
05:19	ऍक्झॉन पटलाच्या दोन्ही बाजूंमधे असलेल्या विद्युत विभवांतराला रेस्टिंग पोटेन्शियल म्हणतात.
05:28	Show बॉक्समध्ये Potential Chart साठी चेक बॉक्स निवडा.
05:33	न्युरॉनला उत्तेजन देण्यासाठी Stimulate Neuron बटणावर क्लिक करा.
05:40	लक्षात घ्या सोडियम आयन आत जात आहेत आणि पोटॅशियम आयन बाहेर येत आहेत.
05:46	आयनांच्या आदान प्रदानाच्या वेळी प्रभाराची देवाणघेवाण होते.
05:51	ऍक्झॉन पटलाच्या पोलॅरिटीमधे झालेला बदल लक्षात घ्या.
05:56	या अवस्थेत मज्जातंतु action potential किंवा depolarized असतात.
06:03	आयनांची ही हालचाल गेटेड चॅनेल्सच्या माध्यमातून होते.
06:09	सिम्युलेशन थोडा वेळ थांबवा.
06:13	पोटेन्शियशियल चार्टमधील membrane potential मधे होणारी वाढ पहा.
06:18	न्युरॉनमधील ऍक्शन पोटेन्शियल्सना चेता आवेग(nerve impulses) म्हणतात.
06:23	सिम्युलेशन सुरू करण्यासाठी Play बटणावर क्लिक करा.
06:27	ऍक्शन पोटेन्शियलच्या काही काळानंतर उलट क्रिया घडू लागते.
06:34	या प्रक्रियेत सोडियम आणि पोटॅशियम आयन आत आणि बाहेर जातात.
06:41	यामुळे पटलाची विश्रांत पोटेन्शियल अवस्था पुन्हा तयार होते.
06:45	या प्रक्रियेला रिपोलरायझेशन म्हणतात.
06:49	आता तंतु प्रतिसादात्मक उत्तेजन प्राप्त करण्यास तयार झाला आहे.
06:58	थोडक्यात,
07:01	या पाठात, Neuron या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघितले.
07:09	सिम्युलेशनच्या सहाय्याने आपण शिकलो, न्युरॉन उत्तेजित होताना किंवा विश्रांत अवस्थेत असताना पटलाच्या विरूध्द बाजूंना होणारी आयनांची हालचाल.
07:20	लीक आणि गेटेड चॅनेल्सचे कार्य.
07:24	पटलाची प्रवेशक्षमता.
07:27	ऍक्शन पोटोन्शियलच्या निर्मितीसाठी घडणारा घटनाक्रम
07:32	असाईनमेंट म्हणून : गेटेड चॅनेल आणि लीक चॅनेलमधील फरक पहा.
07:41	ऍक्शन पोटेन्शियल पुढे पाठवण्यासाठी आयन चॅनेल उघडझाप करण्याचा क्रम पहा.
07:50	दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल.
07:56	हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
07:59	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते.
08:09	अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.
08:13	कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
08:17	या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
08:26	या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे.
08:34	अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
08:39	ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे.
08:46	सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali