PhET/C3/Pendulum-Lab/Marathi

Time	Narration
00:01	स्पोकन ट्युटोरियलच्या Pendulum Lab सिम्युलेशन या पाठात आपले स्वागत.
00:06	या पाठात, Pendulum Lab , या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.
00:13	या पाठासाठी मी: उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 16.04
00:20	जावा वर्जन 1.8.0
00:25	फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 62.0.3 वापरत आहे.
00:31	हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील भौतिकशास्त्राचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:38	हे सिम्युलेशन वापरून, आपण सिंपल हार्मोनिक मोशनचे(सरल आवर्त गती) वर्णन करणार आहोत.
00:44	लंबकाच्या आंदोलनाचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.
00:48	लंबकाच्या आंदोलनावर परिणाम करणारे घटक शोधणार आहोत.
00:54	लंबकाच्या गतीच्या संदर्भात ऊर्जा अक्षय्यतेचे स्पष्टीकरण करणार आहोत.
01:00	लंबकांच्या जोडीच्या आंदोलनांचे प्रात्यक्षिक बघु.
01:05	इतर खगोलीय वस्तूंवर लंबकाच्या दोलनांचे प्रात्यक्षिक बघु.
01:11	साध्या पेंडुलममध्ये जड गोळ्याला एक दोरी बध्द केलेली असते.
01:17	आता सरल आवर्त गतीची व्याख्या पाहू.
01:21	आंदोलक पदार्थावरील बल हे त्याच्या माध्य स्थितिपासूनच्या विस्थापनाशी समानुपाती असते तेव्हा सिंपल हार्मोनिक मोशन निर्माण होते.
01:33	म्हणजेच F α -x.
01:38	SHM मधे गतिज आणि स्थितिज उर्जेची सतत अदलाबदल होत असते.
01:45	येथे यांत्रिक ऊर्जा अक्षय्य राहते.
01:49	सिम्युलेशन डाउनलोड करण्यासाठी दिलेली लिंक वापरा.
01:53	मी डाउनलोड्स फोल्डरमधे सिम्युलेशन आधीच डाउनलोड केले आहे.
01:58	pendulum-lab_en.html फाईलवर राईट क्लिक करा.
02:02	Open with Firefox Web Browser हा पर्याय निवडा.
02:07	Pendulum Lab सिम्युलेशन उघडेल.
02:11	Pendulum lab सिम्युलेशनमधे, Intro ,Energy ,Lab हे तीन स्क्रीन आहेत.
02:21	Intro स्क्रीन उघडण्यासाठी त्यावर क्लिक करा.
02:25	या स्क्रीनमधे निळ्या रंगाचा लंबक आहे.
02:30	लंबकाच्या कोनातील बदल दर्शवण्यासाठी कोनमापक आणि,
02:35	दोरीच्या बध्द बिंदूपासून वस्तुमान केंद्रापर्यंतचे अंतर मोजण्यासाठी मोजपट्टी आहे .
02:41	लंबकाची लांबी आणि वस्तुमान बदलण्यासाठी Length आणि Mass हे स्लायडर्स आहेत.
02:47	गुरुत्वाकर्षण आणि घर्षण यात बदल करण्यासाठी Gravity आणि Friction हे स्लायडर्स आहेत.
02:53	स्क्रीनच्या डावीकडील कोपऱ्यात खाली राखाडी रंगाचा बॉक्स आहे.
02:58	यामधे पुढील चेकबॉक्स आहेत.
03:02	Ruler , Stopwatch आणि Period Trace.
03:09	स्क्रीनच्या खालील भागात Pendulum आणि Pair of pendulum ही बटणे आहेत.
03:16	लंबकाचे दोलन थांबवण्यासाठी Stop बटण आहे.
03:21	Play/Pause आणि Step ही बटणे आहेत.
03:25	ऍनिमेशनचा वेग बदलण्यासाठी Normal किंवा Slow ही रेडिओ बटणे आहेत.
03:30	सिम्युलेशन रिसेट करण्यासाठी Reset बटण आहे.
03:35	लंबकासाठी बॉबवरील संदर्भ रेषा वस्तुमानाचे केंद्र आहे.
03:41	लंबकाचा कोन 180 ते वजा 180 अंशापर्यंत बदलता येऊ शकतो.
03:47	लंबक एका विशिष्ट कोनावर जसे की, 30 अंशावर ड्रॅग करा आणि दोलन सुरू करा.
03:55	डिफॉल्ट रूपात लंबकाची लांबी 0.70 m आहे.
04:01	आता Length स्लायडरवर क्लिक करून तो डावीकडे 0.30 m पर्यंत ड्रॅग करा.
04:08	लक्षात घ्या की, लंबकाची लांबी कमी केल्यावर तो अधिक वेगाने दोलित होतो.
04:14	स्लायडर पुन्हा 0.70 m वर ड्रॅग करा.
04:19	डिफॉल्ट रूपात लंबकाचे वस्तुमान 1 किलोग्रॅम आहे.
04:24	मास स्लायडरवर क्लिक करून तो डावीकडे 0.50 किलोग्रॅमपर्यंत ड्रॅग करा.
04:32	वस्तुमानात बदल केल्यावर त्याचा लंबकाच्या दोलनावर कोणताही परिणाम झालेला नाही.
04:39	Friction स्लायडर None वर आहे.
04:43	आता Friction स्लायडरवर क्लिक करून तो Lots वर ड्रॅग करा.
04:48	लंबकाच्या दोलनांचा वेग कमी झाल्याचे निरीक्षण करा.
04:53	थोड्या वेळाने लंबकाचे दोलन थांबेल.
04:57	घर्षणात झालेल्या वाढीमुळे लंबकाच्या दोलनावर विपरीत परिणाम होतो.
05:04	सिम्युलेशन रिसेट करण्यासाठी Reset बटणावर क्लिक करा.
05:09	आता वेगवेगळ्या लांबीच्या लंबकांच्या 10 दोलनांसाठी लागणारा वेळ मोजू या.
05:16	लंबकाची लांबी आणि 10 दोलनांसाठी लागणारा वेळ दाखवण्यासाठी एक सारणी बनवू.
05:24	पुढे 10 दोलनांसाठी लागणारा वेळ नोंदवण्यासाठी Stop watch निवडा.
05:31	आपण 0.70 m लांबीसाठी 10 दोलने मोजूया.
05:37	दोलनांची संख्या मोजण्यासाठी लंबकावर क्लिक करून तो 30 अंशाच्या कोनापर्यंत ड्रॅग करा.
05:44	आता 10 दोलने मोजूया.
05:47	एक, दोन, तीन, चार, पाच, सहा, सात, आठ, नऊ, दहा.
06:05	आलेली व्हॅल्यू टेबलमधे नमूद करा.
06:09	10 दोलनांसाठी लागणारा सरासरी वेळ काढण्यासाठी पुन्हा 0.70 m साठी वेळ मोजणे गरजेचे आहे.
06:19	पुढील 10 दोलने मोजण्यासाठी Stop watch च्या Reset बटणावर क्लिक करा.
06:26	दोलने थांबवण्यासाठी Stop बटणावर क्लिक करा.
06:31	लांबी बदलून 0.60 m करा.
06:35	0.60 m लांबीसाठी 10 दोलने मोजण्यासाठी त्याच स्टेप्स पुन्हा करा.
06:43	येथे मी दोन वेगळ्या लांबींसाठीची निरीक्षणे आधीच घेतली आहेत.
06:49	असाईनमेंट म्हणून, लंबकाची लांबी बदलून 0.50 m, 0.40 m आणि 0.30 m करा.
07:01	10 दोलने मोजा.
07:05	लागलेल्या वेळांच्या नोंदी करा.
07:08	पुढे आपण Energy स्क्रीनवर जाऊ.
07:12	इंटरफेसच्या खालील भागात असलेल्या Energy स्क्रीन बटणावर क्लिक करा.
07:18	या स्क्रीनवर लंबकाच्या दोलनांच्या दरम्यान उर्जा कशी अक्षय्य राहते हे समजून घेऊ.
07:25	Energy Graph व्यतिरिक्त Intro स्क्रीन व Energy स्क्रीनमधील टुल्स जवळजवळ सारखीच आहेत.
07:34	लंबकावर क्लिक करून तो 60 अंशापर्यंत ड्रॅग करा आणि दोलन सुरू करा.
07:40	आलेखाचे निरीक्षण करा.
07:42	Gravity खालील ड्रॉपडाउनमधून Jupiter पर्याय निवडा.
07:47	आलेखातील बदलाचे निरीक्षण करा.
07:50	लंबकाच्या दोलनांच्या दरम्यान आलेखात होणारे बदल बघण्यासाठी Slow या रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
07:58	येथे दिसेल की कडेच्या स्थानांवर स्थितिज उर्जा सर्वात जास्त आहे.
08:05	आणि माध्य स्थानी गतिज उर्जा सर्वात अधिक आहे.
08:10	म्हणून गती दरम्यान एकूण यांत्रिक उर्जा अक्षय्य राखली जाते.
08:16	Normal या रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
08:19	आता आलेखात घर्षणाचा परिणाम बघणार आहोत.
08:23	Friction स्लाइडर Lots च्या दिशेने ड्रॅग करा.
08:28	लक्षात घ्या की घर्षण वाढल्यामुळे औष्णिक उर्जेत अचानक वाढ झालेली आहे.
08:35	काही काळाने एकूण यांत्रिक उर्जा आणि औष्णिक उर्जा समान होतील.
08:41	कारण की घर्षणामुळे लंबकाच्या दोलनांवर विपरीत परिणाम होतो.
08:47	आता आपण Lab स्क्रीनवर जाऊ.
08:50	मागील स्क्रीन्समधे असलेली टुल्स या स्क्रीनमधेही समाविष्ट आहेत.
08:57	तसेच डावीकडील कोपऱ्यात वरती velocity आणि Acceleration चे अतिरिक्त चेकबॉक्स आहेत.
09:04	आणि Period Trace च्या जागी Period Timer आहे.
09:08	लंबकांची जोडी निवडा.
09:11	येथे उजव्या कोपऱ्यात वरती दोन length आणि दोन mass स्लाइडर्स आहेत.
09:19	डिफॉल्ट रूपात दुसऱ्या लंबकाची लांबी 1 m आहे.
09:24	डिफॉल्ट रूपात वस्तुमान 0.50 kg आहे.
09:29	निळ्या रंगाचा लंबक 60 अंशापर्यंत ड्रॅग करून तो दोलित करा.
09:35	अशाचप्रकारे लाल लंबक ड्रॅग करा.
09:40	लक्षात घ्या की हिरवा रंग Velocity व्हेक्टरसाठी,
09:44	आणि पिवळा Acceleration साठी आहे.
09:47	Velocity चा चेकबॉक्स निवडा.
09:50	व्हेक्टरचे काळजीपूर्वक निरीक्षण करण्यासाठी Slow हे रेडिओ बटण सिलेक्ट करा.
09:56	येथे दिसेल की माध्यस्थानी वेग सर्वाधिक आहे.
10:01	तो कडेच्या स्थानांवर कमी होत जातो.
10:06	कारण माध्यस्थानी गतिज उर्जा सर्वाधिक आहे.
10:12	अशाचप्रकारे Acceleration व्हेक्टर निवडून त्वरणात होणाऱ्या बदलाचे निरीक्षण करा.
10:20	असाईनमेंट म्हणून, कडेच्या स्थानांवर त्वरण सर्वाधिक का असते हे सांगा.
10:29	सिम्युलेशन रिसेट करण्यासाठी Reset बटणावर क्लिक करा.
10:34	लंबक वापरुन, वेगवेगळ्या लांबीसाठी गणना केलेल्या आणि मोजलेल्या कालावधींची तुलना करू.
10:42	लांबी L, कालावधी T (गणना) आणि कालावधी T (मापन) अशाप्रकारे कॉलम असलेला तक्ता तयार करू.
10:51	T=2π√(l/g) हे सूत्र वापरून आपण कालावधी (Time period) मिळवू शकतो.
11:00	येथे ‘l’ म्हणजे लांबी आणि ‘g’ म्हणजे गुरुत्वीय त्वरण.
11:06	g ची किंमत = 9.81 m/s^2 आहे.
11:13	Period Timer पर्याय निवडा.
11:16	स्क्रीनच्या उजवीकडे Period Timer उघडेल.
11:21	कॉलममधे 0.70 m या लांबीची नोंद करा.
11:26	येथे मी आधीच सूत्र वापरून कालावधी मिळवला आहे.
11:32	आपण सिम्युलेशनमधून कालावधीचे मापन करणार आहोत.
11:38	आता लंबकावर क्लिक करून तो 40 अंशापर्यंत ड्रॅग करा.
11:43	Period Timer च्या स्टार्ट बटणावर क्लिक करा.
11:47	कालावधीची व्हॅल्यू स्क्रीनवर दिसेल.
11:51	मोजलेल्या कालावधीची कॉलममधे नोंद करा.
11:55	आता लांबी बदलून 0.60 m करा.
12:00	पुन्हा Period Timer वर क्लिक करा.
12:06	टेबलमधे व्हॅल्यूजची नोंद करा.
12:09	असाईनमेंट म्हणून, लंबकाची लांबी बदलून ती 0.50 m, 0.40 m, आणि 0.30 m करा.
12:21	मोजलेल्या कालावधींची नोंद करा.
12:24	सूत्राचा वापर करून कालावधी काढा.
12:27	सूत्राच्या सहाय्याने काढलेल्या आणि मोजलेल्या कालावधीच्या व्हॅल्यूजची तुलना करा.
12:34	पुढे सिम्युलेशन रिसेट करा.
12:37	लंबक 30 अंशावर नेऊन तो दोलित करा.
12:41	लक्षात घ्या की पृथ्वीवरील गुरुत्वीय त्वरण 9.81 मीटर प्रती सेकंद वर्ग आहे.
12:49	आता ड्रॉपडाउन सूचीतून ज्युपिटर पर्याय निवडा.
12:53	लंबकाच्या दोलनांमधील बदलाचे निरीक्षण करा.
12:58	गुरूवरील गुरुत्वीय त्वरण पृथ्वीपेक्षा अधिक आहे.
13:07	असाईनमेंट म्हणून, इतर खगोलीय वस्तूंवरील दोलनांचे निरीक्षण करा.
13:14	थोडक्यात,
13:16	या पाठात Pendulum lab PhET सिम्युलेशन कसे वापरायचे हे पाहिले.
13:24	सिम्युलेशनच्या मदतीने आपण सरल आवर्त गतीबद्दल जाणून घेतले.
13:30	लंबकाच्या दोलनांचे प्रात्यक्षिक बघितले.
13:34	लंबकाच्या दोलनांवर परिणाम करणारे घटक शोधले.
13:40	दोलनांच्या दरम्यान उर्जा कशी अक्षय्य राहते याचे प्रात्यक्षिक पाहिले.
13:45	लंबकांच्या जोडीच्या दोलनांचे प्रात्यक्षिक पाहिले.
13:50	इतर खगोलीय वस्तूंवर दोलनांचे निरीक्षण केले.
13:55	दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल.
14:01	हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
14:04	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते.
14:14	अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.
14:18	कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
14:22	या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
14:30	या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे.
14:37	अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
14:42	ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे.
14:46	सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali