PhET/C2/Build-an-Atom/Marathi

From Script | Spoken-Tutorial
Revision as of 18:28, 2 December 2019 by Manali (Talk | contribs)

Jump to: navigation, search
Time Narration
00:01 Build an Atom simulation वरील पाठात आपले स्वागत.
00:06 येथे आपण Build an Atom हे इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन वापरून प्रात्यक्षिक दाखवणार आहोत.


00:14 हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील विज्ञानाचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:21 या पाठासाठी मी:

उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04,

00:28

जावा वर्जन 1.7.0,

00:33

फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 53.02.2 वापरत आहे.

00:39 हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकणार आहोत: प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स आणि इलेक्ट्रॉन्स वापरून अणू तयार करणे.
00:49 मूलद्रव्य आणि त्याचे आवर्त सारणीतील स्थान ओळखणे.
00:55 अणू न्यूट्रल आहे किंवा आयन आहे हे ओळखणे.

त्यावरील प्रभार ओळखणे.

01:03 अणू किंवा आयनचे वस्तुमान काढणे.


01:07

तयार केलेल्या अणू किंवा आयनची स्थिरता ठरवणे.


01:12 अणूला चिन्हांकित करणे, संज्ञा देणे
01:15

मूलद्रव्याचे आयसोटोप्स बनवणे.

01:19 अणू हे पदार्थाचे मूलभूत घटक आहेत.
01:23 प्रत्येक अणूत एक सूक्ष्म धनभारित घन केंद्रक असते.
01:30 हे अणूकेंद्रक ऋणभारित हलक्या इलेक्ट्रॉन्सनी वेढलेले असते.
01:37 अणूकेंद्रकात न्युट्रॉन्सही असू शकतात.


01:41

न्युट्रॉनचे वस्तुमान प्रोटॉन एवढेच असते परंतु त्यावर प्रभार नसतो.

01:47 अणूकेंद्रकातील प्रोटॉन्सच्या संख्येमुळे अणूचे रासायनिक मूलद्रव्य ठरते.
01:53 मूलद्रव्याचे रासायनिक गुणधर्म त्यांतील इलेक्ट्रॉन्सच्या संख्येमुळे व रचनेमुळे ठरतात.
02:02 आता सुरूवात करूया.
01:57 दिलेली लिंक वापरून सिम्युलेशन डाऊनलोड करू.

http://phet.colorado.edu

02:01 मी Downloads फोल्डरमधे Build an Atom हे PhET सिम्युलेशन आधीच डाऊनलोड केले आहे.


02:07 सिम्युलेशन उघडण्यासाठी build-an-atom_en.html या फाईलवर राईट क्लिक करा.
02:13 Open With Firefox Web Browser हा पर्याय निवडा. फाईल ब्राऊजरमधे उघडेल.


02:21 Build-an-Atom या सिम्युलेशनचा हा इंटरफेस आहे.


02:26 या इंटरफेसवर 3 स्क्रीन्स आहेत-


Atom, Symbol आणि Game.

02:33 Atom स्क्रीन वापरून सिम्युलेशन सुरू करू.
02:37 त्यासाठी Atom स्क्रीनवर क्लिक करा.
02:40 हा स्क्रीन वापरून विद्यार्थी अणू बनवू शकतात, त्यांची ओळख, एकूण प्रभार आणि वस्तुमान निश्चित करू शकतात.
02:51 Atom स्क्रीन Bohr च्या अणूची प्रतिकृती दाखवेल.
02:56 हे अणुकेंद्रक आणि दोन कक्षांची जागा दर्शवतात.
03:01 स्क्रीनच्या खालील भागात प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स, आणि इलेक्ट्रॉन्स असलेली तीन भांडी आहेत.
03:09 उजवीकडे Element, Net charge आणि Mass Number अशी तीन पॅनेल्स आहेत.
03:18 पॅनेल उघडण्यासाठी प्रत्येक पॅनेलच्या उजवीकडील कोपऱ्यात वरती अधिकचे चिन्ह असलेल्या हिरव्या बटणावर क्लिक करा.
03:26 कणांची संख्या बदलल्यावर त्यात होणारे बदल तुम्ही येथे बघू शकता.
03:33 स्क्रीनच्या खालील भागात Show बॉक्स दिसेल.

या बॉक्समधे Stable/Unstable या चेकबॉक्सवर क्लिक करा.

03:42 स्क्रीनच्या डावीकडील कोपऱ्यात वरती एक बॉक्स दिसेल.
03:47 त्यामधे अणू तयार करण्यासाठी वापरलेल्या प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स, आणि इलेक्ट्रॉन्सची संख्या दाखवली आहे.
03:56 आपण प्रथम हायड्रोजन अणू बनवू.

प्रोटॉनच्या भांड्यातील प्रोटॉनवर क्लिक करून,

04:04 X हे चिन्ह असलेल्या जागी ड्रॅग करून ड्रॉप करा. हे अणूचे केंद्रस्थान आहे.
04:10 त्याचवेळी प्रत्येक पॅनेलमधे होणाऱ्या बदलांकडे लक्ष द्या.
04:16 हायड्रोजनचा अणू हा सगळ्या मूलद्रव्यांमधील सर्वात सोपे मूलद्रव्य आहे.

यामधे पहिल्या कक्षेत एक इलेक्ट्रॉन आणि अणूच्या केंद्रस्थानी एक प्रोटॉन आहे.

04:27 एक इलेक्ट्रॉन ड्रॅग करून तो पहिल्या कक्षेत ठेवा.

डीफॉल्ट रूपात वर्तुळाकार तुटक रेषांनी कक्षा दर्शविल्या आहेत.

04:36 Model या शीर्षकाखालील Cloud या पर्यायांच्या रेडिओ बटणावर क्लिक करा.

हे कक्षा म्हणून इलेक्ट्रॉन क्लाऊड दर्शवेल.

04:44 डीफॉल्ट रूपातील कक्षा दर्शवण्यासाठी Orbits या रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
04:49 स्क्रीनवरील सर्व पॅनेल्सचे निरीक्षण करा.
04:53 Element या बॉक्समधे मूलद्रव्य म्हणून हायड्रोजन दाखवला जात आहे.
04:57 एकूण प्रभार शून्य आहे आणि याला न्यूट्रल अणू असे नाव दिले गेले आहे. याचा वस्तुमानांक 1 आहे.
05:06 हा अणू स्थिर असल्याचे दर्शवत आहे.
05:10 आता केंद्रस्थानी आणखी एक प्रोटॉन समाविष्ट करा. हा अणू अस्थिर हेलियम आयन असल्याचे दाखवेल.
05:18 पहिल्या कक्षेत आणखी एक इलेक्ट्रॉन समाविष्ट करा. आता तो न्यूट्रल अणू आहे परंतु अणू अजूनही अस्थिर म्हणून दाखवत आहे.
05:28 केंद्रस्थानी न्युट्रॉन समाविष्ट करा. आता अणू स्थिर झाला आहे.
05:34 येथे वस्तुमानांक 3 दर्शवत आहे परंतु आपल्याला माहित आहे की हेलियमचे वस्तुमान 4 आहे. म्हणून केंद्रस्थानी आणखी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा.
05:44 अशाप्रकारे हेलियम अणूची संरचना पूर्ण झाली आहे.
05:49 हेलियम अणूमधे 2 प्रोटॉन्स, 2 न्युट्रॉन्स आणि 2 इलेक्ट्रॉन्स आहेत.
05:55 आपण त्याच मूलद्रव्याचे आयसोटोप्स तयार करण्यासाठी केंद्रस्थानी न्युट्रॉन्स समाविष्ट करू शकतो.
06:01 आयसोटोप्स म्हणजे एकाच मूलद्रव्याचे अणू ज्यांच्या केंद्रकात न्युट्रॉन्सची संख्या भिन्न असते.
06:07 एकाच मूलद्रव्याच्या आयसोटोप्सचे रासायनिक गुणधर्म समान असतात.
06:12 हेलियम अणूमधून एक प्रोटॉन, एक इलेक्ट्रॉन आणि 2 न्युट्रॉन्स काढून टाका.

आता आपल्याकडे हायड्रोजन अणू आहे ज्याला Protium म्हणतात.

06:25 आता हायड्रोजनचे आयसोटोप्स बनवूया.
06:29 हायड्रोजनचे तीन आयसोटोप्स आहेत. प्रोटीयम, ड्युटेरियम आणि ट्रिटीयम.
06:36 प्रोटीयमच्या केंद्रस्थानी केवळ एक प्रोटॉन असतो.
06:39 ड्युटेरियममधे एक प्रोटॉन आणि एक न्युट्रॉन असतो. तर ट्रिटीयममधे एक प्रोटॉन आणि 2 न्युट्रॉन्स असतात.
06:48 केंद्रस्थानी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा. ड्युटेरियम अणू तयार झाला आहे.
06:55 हा अणू स्थिर आहे. ट्रिटीयम अणू तयार करण्यासाठी केंद्रस्थानी आणखी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा. येथे दाखवल्याप्रमाणे ट्रिटीयम अस्थिर आहे.
07:06 असाईनमेंट म्हणून:

न्यूट्रल कार्बन अणू तयार करा. कार्बनचे आयसोटोप्स दाखवा.

07:14 उजवीकडील कोपऱ्यात खाली reset बटणावर क्लिक करा.

ह्यामुळे स्क्रीन डीफॉल्ट सेटिंग्जवर रिसेट होईल.

07:24 इंटरफेसच्या खालील भागात असणाऱ्या Symbol स्क्रीनवर क्लिक करा.

या स्क्रीनचा वापर करून विद्यार्थी अणू चिन्हांचे अर्थ लावू शकतात.

07:34 Symbol पॅनेल स्क्रीनवर समाविष्ट झालेला दिसेल.
07:39 प्रत्येक मूलद्रव्याचा अणू एका चिन्हाद्वारे दर्शवला जातो.

हे, अणूक्रमांक, वस्तुमानांक आणि प्रभार यांची माहिती देतात.

07:52 सबस्क्रिप्ट मधील क्रमांकाला अणूक्रमांक म्हणतात.

सुपरस्क्रिप्टमधील क्रमांकाला वस्तुमानांक म्हणतात.

उजवीकडील कोपऱ्यात वरती अणूवरील प्रभार दाखवला जाईल.

08:06 अणूतील प्रोटॉन्सच्या संख्या म्हणजेच त्याचा अणूक्रमांक.
08:11 अणूतील प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्सची एकत्रित संख्या म्हणजे त्याचा वस्तुमानांक.
08:18 अणूमधे प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स आणि इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करा.
08:24 Symbol पॅनेलचे निरीक्षण करा.
08:26 मूलद्रव्याचे नाव, अणूक्रमांक, वस्तुमानांक आणि प्रभार यातील बदल बघा.
08:34 आता Game स्क्रीनवर जाऊ.
08:36 इंटरफेसच्या खालील भागात असलेल्या Game स्क्रीनवर क्लिक करा.

चार वेगळे खेळ उपलब्ध आहेत.

08:45 या सिम्युलेशनच्या सहाय्याने तुम्ही मिळवलेल्या ज्ञानाची चाचणी हे गेम्स घेतील.
08:50 स्क्रीनच्या डाव्या कोपऱ्यात खाली टायमर आणि साऊंड बटण दिले आहे.

खेळ सुरू करण्यापूर्वी टायमर बटणावर क्लिक करून टायमर सुरू करा.

09:02 साऊंडच्या चिन्हावर क्लिक करून आपण आवाजावर देखील नियंत्रण ठेवू शकतो.
09:08 गेमच्या प्रत्येक स्क्रीनवर क्लिक करून ते जाणून घेण्याचा प्रयत्न करा.
09:17 या पाठात आपण Build an Atom हे इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन कसे वापरायचे याबद्दल शिकलो.


09:24 हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकलो-

1. हायड्रोजन आणि हेलियम अणूंचे मॉडेल तयार करणे.

2. आयन्स तयार करण्यासाठी इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करणे किंवा काढून टाकणे.

3. आयसोटोप्स तयार करण्यासाठी न्युट्रॉन्स समाविष्ट करणे किंवा काढून टाकणे.

09:38 असाईनमेंट म्हणून:

न्यूट्रल ऑक्सिजन अणू बनवा.

09:43 या न्यूट्रल अणूत दोन इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करा.

विविध पॅनेल्समधील पॅरॅमीटर्समधे होणाऱ्या बदलाचे निरीक्षण करा.

अंतर्गत शेल्समधून इलेक्ट्रॉन्स काढून टाकण्याचा प्रयत्न करा आणि परिणामांचे निरीक्षण करा.

09:56 दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल. हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.


10:04 स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते. अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.


10:18 कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.


10:22 या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.


10:30 या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे. अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.


10:41 ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे.

सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali