PhET/C3/Rutherford-Scattering/Marathi

Time	Narration
00:01	Rutherford Scattering simulation वरील पाठात आपले स्वागत.
00:06	या पाठात आपण, Rutherford Scattering या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.
00:13	या पाठासाठी मी: उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04,
00:20	जावा वर्जन 1.7,
00:25	फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 53.02.2 वापरत आहे.
00:31	हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील विज्ञानाचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:39	हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकणार आहोत, Plum pudding आणि Rutherford ही अणूंची मॉडेल्स,
00:48	Rutherford gold foil प्रयोगाचे चित्र उभे करणे,
00:52	alpha कणांच्या वर्तनाची माहिती,
00:56	आणि अल्फा कणांच्या विचलनावर परिणाम करणारे घटक ओळखणे.
01:02	आता प्रात्यक्षिक सुरू करू.
01:06	दिलेली लिंक वापरून सिम्युलेशन डाऊनलोड करू.
01:11	मी डाऊनलोड्स फोल्डरमधे Rutherford Scattering simulation आधीच डाऊनलोड केले आहे.
01:18	सिम्युलेशन उघडण्यासाठी, Rutherford Scattering html file वर राईट क्लिक करा.
01:26	Open with Firefox Web Browser पर्याय निवडा.
01:30	फाईल ब्राऊजरमधे उघडेल.
01:33	हा Rutherford Scattering simulation चा इंटरफेस आहे.
01:38	इंटरफेसमधे दोन स्क्रीन्स आहेत: Rutherford Atom, Plum Pudding Atom.
01:45	Plum Pudding Atom स्क्रीनने सुरूवात करूया.
01:49	J. J. Thomson यांनी अणूचे Plum Pudding मॉडेल सुचवले.
01:53	हे मॉडेल रुदरफोर्ड यांच्या अणूच्या मॉडेलपूर्वी सुचवले गेले होते.
01:58	Plum Pudding Atom स्क्रीन उघडण्यासाठी त्यावर क्लिक करा.
02:02	Plum Pudding अणूचे मॉडेल दाखवणारा प्रायोगिक संच स्क्रीनवर डावीकडे आहे.
02:09	यामधे अल्फा कणांच्या स्त्रोताच्यावर धातूचा पातळ पत्रा आहे.
02:15	स्क्रीनच्या मध्यावर view box आहे.
02:19	यात 3 गुणिले 10 चा वजा 10 वा घात मीटर मापाचा एक अणू दाखवला आहे.
02:26	अणूमधील लाल भाग हा धनभार असून तो सर्वत्र एकसारखा पसरलेला आहे.
02:33	निळे छोटे गोल अणूत अंतर्भूत असलेले इलेक्ट्रॉन्स दर्शवतात.
02:39	अणूमधील धनभार आणि त्यातील इलेक्ट्रॉन्स यामधे काही अंतर नाही.
02:44	स्क्रीनच्या उजवीकडे 2 बॉक्सेस दिसत आहेत, Legend आणि Alpha particle.
02:53	Legend बॉक्स अणूचे मुख्य घटक दाखवेल.
02:58	Alpha Particle बॉक्समधे Energy स्लायडर आहे ज्याद्वारे आपण येणाऱ्या अल्फा कणांची उर्जा बदलू शकतो.
03:06	Traces चेकबॉक्स द्वारे आपण अल्फा कणांचा गतीमार्ग बघू शकतो.
03:11	Traces चेकबॉक्स चेक करा.
03:14	स्क्रीनच्या तळाशी आपल्याकडे Play/Pause,
03:19	Step आणि Reset ही बटणे आहेत.
03:23	Alpha Particles स्त्रोत सुरू करण्यासाठी निळे बटण क्लिक करा.
03:28	अल्फा कणांचा झोत धातूच्या पातळ पत्र्यावर आपटत आहे असे दिसेल.
03:33	अणूच्या अंतर्भागात अल्फा कणांच्या मार्गाकडे लक्ष द्या.
03:37	सर्व अल्फा कण अणूतून विचलन न होता बाहेर पडतील.
03:42	याचे कारण इलेक्ट्रॉन्स सर्व अणूत समप्रमाणात पसरले आहेत.
03:47	अणूतील धन व ऋणभाराचे परिमाण सारखेच आहे.
03:53	हे आपल्याला अतिशय स्थिर electrostatic रचना देते.
03:57	त्यामुळे आपल्या अणूवरील विद्युतभार न्युट्रल आहे.
04:01	Plum Pudding मॉडेलमुळे अणूवरील विद्युतभार शून्य का आहे हे सांगता येते.
04:07	अणूचे Plum Pudding मॉडेल काही गोष्टी स्पष्ट करण्यात अयशस्वी ठरते- अणूची स्थिरता,
04:15	केंद्रकाचे अणूतील स्थान.
04:19	Plum Pudding मॉडेल अणूची रचना सांगू शकत नव्हते.
04:24	परंतु त्यानी अणूची इतर मॉडेल्स विकसित करण्याचा पाया घालून दिला.
04:31	आता Rutherford Atom स्क्रीनवर जाऊ.
04:35	स्क्रीन उघडण्यासाठी Rutherford Atom वर क्लिक करा.
04:39	Rutherford Atom चा स्क्रीन रुदरफोर्डच्या गोल्ड फॉईल प्रयोगाची कल्पना देईल.
04:45	Rutherford Atom स्क्रीनवर Plum Pudding ऍटम स्क्रीनवर असलेलीच टूल्स आहेत.
04:51	याशिवाय Alpha Particle बॉक्सच्या खाली Atom बॉक्स आहे.
04:56	Atom बॉक्समधे केंद्रकाचे घटक बदलण्यासाठी प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्स स्लायडर्स आहेत.
05:04	येथे प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्सची संख्या सोन्याच्या अणूप्रमाणे आहे.
05:09	स्क्रीनच्या मध्यभागी तुम्हाला एक बॉक्स दिसेल.
05:13	हे सोन्याच्या पत्र्यामधील भिन्न अणूंचे झूम इन चित्र दाखवत आहे.
05:19	स्क्रीनच्या डाव्या बाजूला,
05:23	atomic view आणि nuclear view अशी 2 मॉडेल दिसत आहेत.
05:27	डीफॉल्ट रूपात atomic view निवडलेले आहे.
05:31	अणूमधून अल्फा कण जात असताना त्यांच्या वर्तनाबद्दल Atomic view कल्पना देते.
05:38	अल्फा कण स्त्रोत चालू करण्यासाठी निळ्या बटणावर क्लिक करा.
05:43	अल्फा कणांचा झोत धातूच्या पातळ पत्र्यावर आपटत असल्याचे दिसेल.
05:48	अल्फा कणांचे गतीमार्ग बघण्यासाठी Traces चेक बॉक्स चेक करा.
05:54	अणूंच्या केंद्रकाच्या दिशेने अल्फा कण जात असताना निरीक्षण करा.
06:00	सिम्युलेशन पॉज करून Step बटणावर क्लिक करा.
06:06	येथे, बहुतांश अल्फा कणांचे विचलन झालेले नाही.
06:11	थोड्या अल्फा कणांचे थोडेसेच विचलन झालेले आहे.
06:15	फारच थोडे अल्फा कण उलट्या दिशेने फेकले जातात, म्हणजे सुमारे 180 ° ने त्यांचे विचलन होते.
06:22	nuclear view वापरून अल्फा कणांचे वर्तन पाहू.
06:27	nuclear view वर क्लिक करा.
06:29	zoom in view, मधे अणूची जागा त्यांच्या अणूकेंद्रकाने घेतली आहे याकडे लक्ष द्या.
06:35	आता सिम्युलेशन सुरू करा.
06:38	अल्फा कण केंद्रकाच्या जवळ येत असता त्यांच्यातील विचलन पहा.
06:44	येथे सोन्याच्या अणूचा n/p रेशो 1.5 आहे. म्हणून अल्फा कणांचे विचलन मोठ्या प्रमाणावर होते.
06:53	अल्फा कणांच्या विकिरणावर (स्कॅटरिंग) परिणाम करणारे घटक पाहू.
06:59	Energy स्लायडर minimum कडे ड्रॅग करा.
07:03	कणांची उर्जा कमी झाल्यास विचलनाचा कोन वाढतो याकडे लक्ष द्या.
07:09	अणू केंद्रकाचे घटक बदलल्यावर अल्फा कणांच्या विचलनावर होणारा परिणाम पाहू.
07:16	छोट्या आकाराच्या अणू केंद्रकाने सुरूवात करू ज्यात प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्सची संख्या कमी आहे.
07:22	Energy स्लायडर त्याच्या डीफॉल्ट स्थितीत नेऊन ठेवू.
07:27	नंतर प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्स स्लायडर 20 कडे ड्रॅग करा.
07:32	अणू केंद्रकाचा आकार छोटा झालेला दिसेल.
07:35	अल्फा कणांच्या विचलन कोनांकडे लक्ष द्या.
07:39	प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्सची संख्या कमी झाल्यावर विचलन कोन कमी होतो.
07:45	येथे n /p रेशो 1 असल्यामुळे अणू स्थिर आहे.
07:50	केंद्रकापासून दूर असणाऱ्या अल्फा कणांमधे विचलन जवळजवळ झालेले नाही हे लक्षात घ्या.
07:57	केंद्रकाच्या जवळ असलेले अल्फा कण मात्र विचलित झालेले आहेत.
08:02	असाईनमेंट म्हणून: केंद्रकात प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्स विविध संख्येने घेऊन अल्फा कणांचे विचलन पहा.
08:10	अल्फा कणांच्या वर्तनातील बदलाचे स्पष्टीकरण द्या.
08:16	थोडक्यात,
08:19	या पाठात आपण, Rutherford Scattering या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघितले.
08:28	हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकलो: Plum pudding आणि Rutherford या अणू मॉडेल्सची माहिती,
08:37	Rutherford gold foil प्रयोगाचे चित्र उभे करणे,
08:41	अल्फा कणांचे वर्तन,
08:45	अल्फा कणांच्या विचलनावर परिणाम करणारे घटक शोधणे.
08:51	दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल. हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
09:00	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते.
09:09	अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.
09:13	कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
09:17	या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
09:25	या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे. अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
09:38	ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे. सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali