Linux/C2/The-Linux-Environment/Gujarati

Time	Narration
00:00	લિનક્સ એન્વાર્નમેન્ટ અને તેના કુશળતાપૂર્વક ઉપયોગના માર્ગો દર્શાવતા આ મૌખિક ટ્યુ્ટોરીઅલમાં સ્વાગત છે.
00:07	આ ટ્યુ્ટોરીઅલમાં રહેલ ઉદાહરણોને પ્રદર્શિત કરવા એક લિનક્સ સિસ્ટમ,જે અહીં ઉબુન્ટુ પસંદ કરેલ છે તેની જરૂર પડશે.
00:13	અમે ધારીએ છીએ કે તમને લિનક્સ ઓપરેટીંગ સિસ્ટમ ઉપર કાર્ય કરવાનો અનુભવ હશે અને આદેશો,ફાઈલ સિસ્ટમ અને શેલ વિશે થોડું જ્ઞાન ધરાવતા હશો.
00:22	જો તમને રસ હોય અથવા આ વિભાવનાઓને વધારે સમજવા માંગતા હોવ તો આ તમે અમારી વેબસાઈટ પરના અન્ય મૌખિક ટ્યુ્ટોરીઅલ ઉપરથી મેળવી શકો છો.
00:32	નોંધ લો કે આ ટ્યુ્ટોરીઅલના ધ્વન્યાલેખન(રેકોર્ડીંગ) માટે ઉબુન્ટુ ૧૦.૧૦નો ઉપયોગ થયેલ છે.
00:36	વળી લિનક્સ અક્ષર-પ્રકાર(સાદા કે કેપિટલ)ને સંવેદનશીલ છે.જ્યાં સુધી કઈ ઉલ્લેખેલ ન હોય ત્યાં સુધી બધા આદેશો સાદા અક્ષરમાં જ લેવાય છે .
00:46	ઓપરેટીંગ સિસ્ટમનો તમારા સાથેનો વર્તાવ,તમારા આદેશોનો જવાબ,તમારી ક્રિયાઓનું અર્થ-ઘટન વગેરેનું નિરાકરણ લિનક્સ એન્વાર્નમેન્ટ લાવે છે.
00:55	શેલની સેટિંગમાં પરિવર્તન કરી લિનક્સને હજી વધુ વૈવિધ્યપૂર્ણ બનાવી શકીએ.
00:58	ચાલો આ બધું કેવી રીતે થાય છે તે સમજીએ.શેલની વર્તણુક શેલ વેરીએબલ દ્વારા મેળવી શકાય છે.
01:04	શેલ વેરીએબલો મુખ્ય બે પ્રકારના છે: અંદ એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ અને લોકલ વેરીએબલ
01:12	તેઓ ઉપયોગકર્તાના સંપૂર્ણ એન્વાર્નમેન્ટમાં ઉપલબ્ધ હોવાથી તેને એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ કહેવાય છે.
01:19	તેઓ શેલ,દાખલા તરીકે શેલ સ્ક્રિપ્ટો પ્રદર્શિત કરનાર શેલ દ્વારા બનાવેલ નિમ્ન-શેલોમાં પણ ઉપલબ્ધ હોય છે.
01:24	લોકલ વેરીએબલ,જેમ તેમનું નામ સૂચવે છે તેઓ વધુ પ્રતિબંધિત અથવા મર્યાદિત ઉપલબ્ધતા ધરાવે છે
01:31	તેઓ શેલ દ્વારા સર્જેલા નિમ્ન-શેલોમાં ઉપલબ્ધ નથી હોતા.
01:36	આ ટ્યુ્ટોરીઅલમાં આપણે મુખ્ય રીતે એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલોની વાત કરીશું,તો ચાલો પહેલા જોઈએ કે આ શેલ વેરીએબલોની કિંમત કેવી રીતે જોઈ શકાય.
01:48	વર્તમાન શેલમાં ઉપલબ્ધ બધા વેરીએબલો જોવા,આપણે આદેશ 'set' આપીશું.
01:53	ટર્મિનલ ઉપર "set ખાલી જગ્યા 'ઉભી લીટી' more" લખી એન્ટર દબાવીએ.
02:00	આપણે વર્તમાનના બધા શેલ વેરીએબલો જોઈ શકીએ છીએ.
02:04	ઉદાહરણ તરીકે,હોમ એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ જુઓ અને તેને સોંપાયેલ કિંમત જુઓ.
02:15	યાદીમાં જોવા એન્ટર દબાવીએ અને બહાર આવવા q દબાવીએ.
02:21	વેરીએબલોની યાદીને વિવિધ પૃષ્ઠોમાં વ્યવસ્થિત રીતે પ્રદર્શિત કરવા અહીં સેટના આઉટપુટને ક્રમમાં લીધેલ છે.
02:38	માત્ર એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલો જોવા આદેશ env આપીએ.
02:45	ટર્મિનલ ઉપર "env ખાલી જગ્યા 'ઉભી લીટી' more" લખીએ અને એન્ટર દબાવીએ.
02:52	ઉદાહરણ તરીકે,શેલ વેરીએબલને જુઓ જેની કિંમત /bin /bash છે.
03:00	ફરી,યાદીમાંથી બહાર આવવા તમારે q દબાવવું પડશે.
03:07	હવે ચાલો લિનક્સના થોડા મહત્વના એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ વિશે ચર્ચા કરીએ.
03:11	આપણે આપણા બધા પ્રદર્શન માટે બેશ શેલનો ઉપયોગ કરીશું.
03:15	વિવિધ શેલો સહેજ અલગ રીતે વૈવિધ્યપૂર્ણ છે.
03:19	વેરીએબલ હકીકતમાં શેનો સંગ્રહ કરે છે તે જોવા આપણને તે વેરીએબલના નામની આગળ '$' ચિહ્ન રાખી તેની સાથે echo આદેશનો ઉપયોગ કરવો પડશે.
03:30	પ્રથમ એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ આપણે જોઈશું તે શેલ વેરીએબલ છે.
03:35	તે વર્તમાન શેલનું નામ સંગ્રહ કરે છે.
03:37	શેલ વેરીએબલની કિંમત જાણવા,ટર્મિનલ ઉપર "echo ખાલી જગ્યા $(કેપિટલમાં)S-H-E-L-L" લખી એન્ટર દબાવીએ.
03:55	અહીં /bin /bash શેલ છે જ્યાં આપણે હમણાં કાર્ય કરી રહ્યા છીએ.
04:02	બીજો વેરીએબલ હવે હોમ છે.
04:05	જયારે આપણે લિનક્સમાં લોગઇન થઈએ,ત્યારે તે આપણને સામાન્ય રીતે આપણા ઉપયોગકર્તા નામ પછી આવતી ડિરેક્ટરીમાં સ્થાપિત કરે છે.
04:11	આ ડિરેક્ટરી હોમ ડિરેક્ટરી કહેવાય છે અને આ એ છે જે હોમ વેરીએબલમાં ઉપલબ્ધ છે.
04:17	કિંમત જોવા,ટર્મિનલ ઉપર "echo ખાલી જગ્યા $કેપિટલ માં H-O-M-E" લખી એન્ટર દબાવીએ.
04:29	બીજો એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ "પાથ" છે.
04:32	પાથ વેરીએબલ ડિરેક્ટરીઓના એબ્સોલ્યુટ પાથ ધરાવે છે જેને શેલ પ્રદર્શિત થતા આદેશને સ્થાનીત કરવા શોધે છે.
04:40	ચાલો પાથ વેરીએબલની કિંમત જોઈએ.
04:43	ફરી ટર્મિનલ ઉપર "echo ખાલી જગ્યા $ P-A-T-H"(કેપિટલમાં) લખી એન્ટર દબાવીએ.
04:51	મારા કમ્પ્યુટર ઉપર તે ડિરેક્ટરીઓ /user /local /sbin /user /local /bin /user /sbin /user /bin વગેરે બતાવે છે.
05:04	આ એક સિસ્ટમથી બીજામાં સહેજ બદલાય શકે છે.
05:07	તે હકીકતમાં ડિરેક્ટરીઓની યાદી છે જે વિરામચિહ્ન(:) દ્વારા અલગ કરેલ છે,જેમાંથી શેલ આ ક્રમમાં પ્રદર્શિત થતા આદેશને શોધે છે.
05:18	આપણે આપણી ડિરેક્ટરી પણ આ યાદીમાં ઉમેરી શકીએ જેથી આપણી ડિરેક્ટરી પણ શેલ દ્વારા શોધાય છે.
05:25	આપણી પોતાની ડિરેક્ટરી ઉમેરવા ટર્મિનલ ઉપર લખો.
5:29	'કેપિટલમાં'P-A-T-H '=' $'ફરી કેપિટલ માં'P-A-T-H  : /home/મારા હોમ ડિરેક્ટરીનું નામ" એન્ટર દબાવીએ.
05:54	હવે જો આપણે પાથની કિંમતને echo કરીએ તો
06:04	આપણી ઉમેરેલી ડિરેક્ટરી પણ પાથ વેરીએબલનો એક ભાગ થઇ જશે.
06:10	જુઓ હવે ડિરેક્ટરી અહીં હાજર છે.
06:16	અન્ય રસપ્રદ વેરીએબલ લોગનેમ છે.
06:20	તે હાલમાં સક્રિય રહેલા ઉપયોગકર્તાનું ઉપયોગકર્તા નામ સંગ્રહ કરે છે.
06:24	આની કિંમત જાણવા "echo ખાલી જગ્યા $LOGNAME" લખી એન્ટર દબાવીએ.
06:35	જયારે આપણે ટર્મિનલ ખોલીએ છીએ આપણે ડોલર ચિહ્ન જોઈએ છીએ,જે પ્રોમ્પ્ટ છે જ્યાં આપણે આપણા બધા આદેશો આપીશું.
06:42	આ પ્રાથમિક પ્રોમ્પ્ટ શબ્દમાળા છે જે એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ PS1 દ્વારા રજુ થયેલ છે.
06:47	વળી માધ્યમિક પ્રોમ્પ્ટ શબ્દમાળા પણ છે.
06:50	જો આપણો આદેશ લાંબો છે અને તે એકથી વધુ લીટી લે છે તો બીજી લીટીથી આપણે ">" ચિહ્નને પ્રોમ્પ્ટ રૂપે જોઈશું.
07:00	આ માધ્યમિક પ્રોમ્પ્ટ શબ્દમાળા છે જે એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ PS2 દ્વારા રજુ થયેલ છે.
07:05	માધ્યમિક કમાંડ પ્રોમ્પ્ટની કિંમત જોવા ટર્મિનલ ઉપર "echo ખાલી જગ્યા $PS2" લખી એન્ટર દબાવીએ.
07:20	આપણે આપણી પ્રાથમિક પ્રોમ્પ્ટ શબ્દમાળા બદલી શકીએ છીએ જેમકે "એટ ધી રેટ"<@> પ્રોમ્પ્ટ રીતે લઈએ.
07:28	આ કરવા "PS1 '=' હવે અવતરણની અંદર જ 'at the rate'" લખી એન્ટર દબાવીએ.
07:41	હવે ડોલર ચિહ્નની જગ્યાએ આપણે 'એટ ધી રેટ' ચિહ્ન પ્રોમ્પ્ટ સ્વરૂપે જોઈ શકીએ છીએ.
07:50	આપણે કઈ રસપ્રદ કરી શકીએ.જેમકે આપણે આપણું ઉપયોગકર્તા નામ પ્રોમ્પ્ટ ઉપર પ્રદર્શિત કરી શકીએ.
07:56	have "PS1 કેપિટલમાં '=' અવતરણની અંદર જ $LOGNAME " લખી એન્ટર દબાવીએ.
08:12	હવે મારુ ઉપયોગકર્તા નામ મારુ પ્રોમ્પ્ટ છે.
08:16	"આગલી સ્થિતિમાં પાછા ફરવા "PS1 '=' અવતરણોમાં $" લખી એન્ટર દબાવીએ.
08:28	આપણે ઘણા એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલોને કિંમતો સોપી.
08:32	પણ યાદ રાખો કે આ ફેરફાર માત્ર વર્તમાન સત્ર માટે જ લાગુ પડે છે.
08:37	જેમકે આપણે હમણાં જ આપણી ડિરેક્ટરીને પાથ વેરીએબલમાં ઉમેરી.
08:40	જો આપણે ટર્મિનલ બંધ કરી અને તેને ફરી ખોલીએ અથવા તેની સાથે એક નવું ટર્મિનલ ખોલીએ અને echo દ્વારા પાથ વેરીએબલની કિંમત ચકાસીએ
09:00	તો આપણે જોઈશું કે આપણે કરેલા ફેરફારો હવે અસ્તિત્વ ધરાવતા નથી.
09:05	આપણા ફેરફારોને સ્થાયી રાખવાના તરીકાઓનો બીજા અદ્યતન ટ્યુટોરીયલમાં સમાવેશ થયેલ છે.
09:13	ઘણીવાર આપણને,આપણે ભૂતકાળમાં અમલમાં મુકેલા આદેશોને ફરી અમલમાં મુકવાની જરૂર પડતી હોય છે.તો શું કરવું?શું આપણે આખો આદેશ ફરી લખીશું?
9:22	ના,તેના માટે ઘણા ઉકેલો છે.
09:26	પ્રથમ રીત,જો તમે કીબોર્ડની 'અપ કળ' દબાવો તો તમે ભૂતકાળમાં આપેલો છેલ્લો આદેશ જોઈ શકો છો.
09:33	અપ કળ દબાવતા રહો તો તમને ભૂતકાળના આદેશો મળતા રહેશે.
09:37	પાછા ફરવા 'ડાઉન કળ' દબાવીએ.
09:42	પણ જયારે તમને ઘણા આદેશો મારફતે સ્ક્રોલ કરવું પડે તો આ ઘણું કંટાળા જનક અને જટિલ થઇ જતું હોય છે.આનાથી સારો વિકલ્પ છે હિસ્ટરી આદેશનો ઉપયોગ કરવો.
09:52	પ્રોમ્પ્ટ ઉપર "history" લખો.
09:58	અને એન્ટર દબાવીએ,જુઓ પહેલા અમલમાં મુકેલા આદેશોની યાદી પ્રદર્શિત થાય છે.
10:04	જો વિશાળ યાદીને બદલે તમે છેલ્લા દસ આદેશો જોવા માંગતા હોવ તો
10:08	"history ખાલી જગ્યા 10" લખી એન્ટર દબાવીએ.
10:20	નોંધલો,આ યાદીમાં,ભૂતકાળમાં અમલમાં મુકાયેલ દરેક આદેશોને એક આંક સોંપાયેલ છે.
10:27	કોઈ ચોક્કસ આદેશને ફરી અમલમાં મુકવા
10:32	આશ્ચર્યચિહ્ન સાથે આદેશનો આંક લખો જેમકે હું 442 લઉં તો તે "echo ખાલી જગ્યા $path" આદેશ અમલમાં મુકે છે.
10:51	જો તમારે છેલ્લો આદેશ અમલમાં મુકવો હોય તો માત્ર બે વાર આશ્ચર્યચિહ્ન લખી એન્ટર દબાવો.
11:03	હવે આપણે જોઈશું તેને ટીલ્ડ સબસ્ટીટ્યુશન કહેવાય છે. ટીલ્ડ અક્ષર હોમ ડિરેક્ટરી માટે શોર્ટહેન્ડ છે.
11:12	તો તમારી પાસે હોમ ડિરેક્ટરીમાં ટેસ્ટટ્રી નામની ડિરેક્ટરી છે.તે ઉપર પહોંચવા "cd ખાલી જગ્યા 'ટીલ્ડ' /testtree" લખીએ.
11:25	વર્તમાનમાં વપરાય રહેલી ડિરેક્ટરી અને છેલ્લી વાપરેલી ડિરેક્ટરી વચ્ચે ટોગલ કરવા આદેશ "cd 'ટીલ્ડ' હાઈફન અથવા માત્ર cd હાઈફન"
11:35	હવે આપણે ટેસ્ટટ્રી ડિરેક્ટરીમાં છીએ,છેલ્લી ડિરેક્ટરી જે આપણે જોઈ એ હોમ ડિરેક્ટરી હતી.
11:41	જો આપણે "cd ખાલી જગ્યા બાદબાકીનું ચિહ્ન" આપીએ અને એન્ટર દબાવીએ તો તે હોમ ડિરેક્ટરીમાં જશે.
11:47	ફરી તે આદેશ આપવાથી તે પાછું ટેસ્ટટ્રી ડિરેક્ટરી ઉપર લઇ જશે.
11:55	છેલ્લો પણ ઘણો મહત્વનો આદેશ આપણે જોઈશું તે છે "એલીયાસ આદેશ".
11:59	એવું થઇ શકે છે તમારી પાસે લાંબો આદેશ છે જેને વારંવાર ઉપયોગમાં લેવાય છે.
12:04	આ સ્થિતિમાં આપણે તે આદેશને એક નાનું ઉપનામ એટલે કે એલીયાસ આપી શકીએ અને તેને અમલમાં મુકવા આ ઉપનામ નો ઉપયોગ કરી શકીએ.
12:11	ધારોકે તમારી પાસે એક લાંબુ ડિરેક્ટરીઓનું સ્તરીકરણ છે જેનો તમે સંગીત માટે વારંવાર ઉપયોગ કરો છો,તો તેના માટે તમે આ પ્રમાણે ઉપનામ બનાવી શકો.
12:20	"alias ખાલી જગ્યા cdMusic '=' બે અવતરણ ચિહ્નોમાં cd ખાલી જગ્યા સ્લેશ home સ્લેશ arc સ્લેશ files સ્લેશ entertainment સ્લેશ music" લખી અને એન્ટર દબાવીએ.
12:47	હવે દર વખતે જયારે તમારે આ ડિરેક્ટરી ઉપર જવું હોય માત્ર cdMusic લખી એન્ટર દબાવવાનું રહેશે.
12:55	જુઓ, હવે આપણે મ્યુઝીક ડિરેક્ટરીમાં છીએ.
12:58	આગલી વપરાય રહેલી ડિરેક્ટરીમાં પાછા ફરવા પ્રોમ્પ્ટ ઉપર "cd ખાલી જગ્યા minus" લખીએ.
13:08	આપેલા ઉપનામને રદ કરવા માત્ર "unalias ખાલી જગ્યા cdMusic" લખી એન્ટર દબાવીએ.
13:20	હવે જો તમે ટર્મિનલ ઉપર cdMusic આપો તો તમને "આદેશ અસ્તિત્વમાં નથી" એવો એરર સંદેશ મળે છે.
13:30	ધારોકે આપણી હમણાં વપરાતી ડિરેક્ટરીમાં બે ફાઈલો,test1 અને test2 છે.
13:38	અને જો આપણે "rm test1" આપીએ તો test1 રદ થઇ જાય છે.
13:45	આપણે જાણીએ છીએ કે rm આદેશનો "-i" વિકલ્પ રદ પ્રક્રિયાને ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરનાર બનાવે છે.
13:52	તો આપણે આ રીતે ઉપનામ સેટ કરી શકીએ,"alias rm="rm ખાલી જગ્યા -i"
14:03	હવે જયારે આપણે "rm" આપીશું,તે હકીકતમાં "rm -i" અમલમાં મુકશે.
14:13	તો આપણે જોયું કે જયારે test1 રદ થાય છે,સિસ્ટમ test2 રદ કરતા પહેલા પૂછે છે.
14:20	તો તમે આ ટ્યુ્ટોરીઅલમાં એન્વાર્નમેન્ટ વેરીએબલ,હિસ્ટરી અને એલીયાઝીંગ વિશે શીખ્યા.
14:25	અહીં આ ટ્યુ્ટોરીઅલ સમાપ્ત થાય છે.
14:28	મૌખિક ટ્યુ્ટોરીઅલ ટોક ટુ અ ટીચર યોજનાનો ભાગ છે.જેને રાષ્ટ્રીય સાક્ષરતા મિશને ICT ના માધ્યમથી સમર્થિત કરેલ છે.
14:36	મિશન વિષે વધુ જાણકારી આ લિંક ઉપર ઉપલબ્ધ છે.
14:39	આ ટ્યુ્ટોરીઅલની સ્ક્રીપ્ટ અનીરબન દ્વારા બનાવેલ છે.
14:42	IIT Bombay તરફથી હું શિવાની ગડા વિદાય લઉં છું.ટ્યુ્ટોરીઅલમાં ભાગ લેવા આભાર.

Contributors and Content Editors

Chandrika, PoojaMoolya, Pravin1389