BOSS-Linux/C2/Basics-of-System-Administration/Marathi

Title of script: Basics of System Administration

Author: Manali Ranade

Keywords: Linux

Time	Narration
00:02	Linux च्या Basics of System Administration वरील ट्युटोरियल मध्ये आपले स्वागत.
00:09	ह्या ट्युटोरियलमध्ये आपण शिकणार आहोत.
00:13	adduser
00:14	su
00:16	usermod
00:17	userdel
00:18	id
00:19	du
00:20	df
00:22	ह्या ट्युटोरियलमध्ये आपण लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम चा वापर करणार आहोत.
00:27	पूर्वतयारीसाठी कृपया General Purpose Utilities in Linux हे ट्युटोरियल समजून घ्या.जे ह्याच संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.
00:39	दाखविलेल्या कमांडस् कार्यान्वित करण्यासाठी तुम्हाला Admin access असणे आवश्यक आहे.
00:47	प्रथम आपण नवीन user कसा बनवायचा ते पाहू.
00:53	'adduser' ही कमांड नव्या user चे login, authentication सहित तयार करते.
01:01	आपण sudo ह्या कमांडच्या मदतीने कुठलेही user account समाविष्ट करू शकतो.
01:06	sudo कमांड बद्दल आपण अधिक माहिती करून घेऊ.
01:11	sudo कमांडमुळे Administrative user ला super user म्हणून कमांड कार्यान्वित करता येतात.
01:19	sudo ह्या कमांडमधे अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत. ह्या ट्युटोरियलमध्ये आपण हे पर्याय समजून घेणार आहोत.
01:27	आता आपण नवीन user कसा बनवायचा ते शिकू.
01:32	येथे मी टर्मिनल आधीपासूनच उघडून ठेवले आहे.
01:36	येथे “sudo space adduser” ही कमांड टाईप करून एंटर दाबा.
01:45	आपल्याला पासवर्ड विचारला जाईल.
01:48	येथे Admin हा पासवर्ड देऊन आपण एंटर की दाबा.
01:54	आपण टर्मिनलवर टाईप केलेला पासवर्ड आपल्याला दिसत नाही.
01:58	त्यामुळे आपण पासवर्ड काळजीपूर्वक टाईप करणे आवश्यक आहे.
02:03	हे करून झाले की adduser:only one or two names allowed हा संदेश दर्शवेल.
02:14	आता आपण duck नामक नवे युजर अकाउंट तयार करू.
02:21	कमांड टाईप करा.
02:23	sudo space adduser space duck आणि एंटर करा.
02:33	आपण duck नामक नवा user तयार केला आहे.
02:36	नवीन user बनवण्याच्या प्रक्रियेत त्या userसाठी वेगळी होम डिरेक्टरी तयार होते.
02:46	कृपया लक्ष द्या. duck ह्या userसाठी आपल्याकडे नव्या पासवर्डची मागणी होईल.
02:52	तुमच्या आवडीचा पासवर्ड टाईप करा. येथे मी duck हा पासवर्ड टाईप करून एंटर दाबत आहे.
03:04	कृपया तोच पासवर्ड पुन्हा टाईप करा.
03:07	सुरक्षिततेच्या कारणासाठी आणि खात्री करून घेण्यासाठी म्हणून पासवर्डची दोन वेळा विचारणा केली गेली.
03:13	आता नवीन user साठी आपला पासवर्ड अपडेट झाला आहे.
03:18	इथे आपल्याला इतरही माहिती विचारली जाते.
03:22	परंतु आत्तापुरते आपण Full name समोर duck एंटर करूया आणि इतर सर्व माहिती एंटर चे बटण दाबून रिकामी ठेवा.
03:33	एंटर दाबा.
03:34	आपण कीबोर्डवरील y हे बटण दाबून आपण ह्याची खात्री देऊया.
03:39	ह्यामुळे दिलेली माहिती योग्य असल्याची खात्री होते.
03:43	आता user अकाऊंट तयार झाले का हे तपासू.
03:48	त्यासाठी command prompt वर टाईप करा.
03:51	ls slash home
03:56	आणि एंटर दाबा.
03:58	home फोल्डरमधील user ची यादी दर्शविण्यासाठी ls कमांड वापरतात.
04:05	आणि येथे आपला नवा duck नामक user तयार झाला आहे.
04:10	आपण पुन्हा स्लाईडस् वर जाऊ या.
04:13	आता पुढील कमाड आहे su
04:18	su चा अर्थswitch user
04:21	चालू user वरून दुस-या user वर जाण्यासाठी ह्या कमांडचा उपयोग होतो.
04:26	आता आपण टर्मिनल वर जाऊ.
04:30	टर्मिनलवर ही कमांड टाईप करूया.su space hyphen space duck आणि एंटर दाबा.
04:41	आपल्याला पासवर्ड विचारला जाईल.
04:44	आपण user duck साठी पासवर्ड टाईप करूया. जो duck हाच आहे.
04:51	कृपया लक्षात घ्या, टर्मिनल आपल्या current user वरून दुस-या user वर गेला आहे. म्हणजे येथे आता आपण duck वर गेलो आहोत.
05:02	ह्या user मधून logout करण्यासाठी टाईप करा.logout आणि एंटर दाबा.
05:10	आता आपण duck ह्या current user च्या टर्मिनलवरून logout झालो आहोत आणि आपण आधीच्या userअकाऊंट वर म्हणजेच येथे vinhai वर गेलो आहोत.
05:18	आता आपण usermod ही कमांड शिकू.
05:23	usermod कमांडमुळे
05:24	super user किंवा root user ला इतर user अकाऊंटसच्या सेटींग मध्ये बदल करता येतात जसे की,
05:33	पासवर्ड बदलणे, पासवर्ड न ठेवणे.
05:37	user अकाऊंट कधी डिसेबल होणार ह्याची तारीख दर्शविणे.
05:42	आपण ह्या कमांडस वापरून बघू या.
05:44	त्यासाठी आपण पुन्हा टर्मिनलवर जाऊ .
05:46	duck user अकाऊंट बंद करण्याची तारीख कशी सेट करायची ते आपण बघू.
05:52	येथे command prompt वर टाईप करा.
05:56	sudo space usermod space hyphen e space 2012 hyphen 12 hyphen 27 space duck
06:21	आणि एंटर करा.
06:25	hyphen e ह्या पर्यायाच्या सहाय्याने आपण user अकाउंटची कमांड मध्ये दर्शवलेली Expiry date सेट केली आहे.
06:34	अशा प्रकारे आपण duck ह्या USER अकाऊंटची एक्सपायरी डेट सेट केली आहे.
06:39	आता आपण uid आणि gid ह्या कमांडस बद्दल चर्चा करू.
06:45	'id command' वापरून सर्व युजर आणि ग्रुपची ओळख तपासून बघता येते.
06:51	id space hyphen u ह्या कमांडच्या सहाय्याने आपल्याला युजरची ओळख करून घेता येते.
07:00	ग्रुप युजरची ओळख करून घेण्यासाठी id space hyphen g ह्या कमांडचा उपयोग होतो.
07:08	आता आपण हे करून पाहू.
07:10	टर्मिनलवर टाईप करा id आणि एंटर दाबा.
07:17	आता आपल्याला सिस्टीमवर आपण वापरत असलेले User IDs आणि Group IDs दिसत आहेत.
07:25	केवळ user id साठी hyphen u ह्या पर्यायाचा उपयोग होतो.
07:30	चला, कमांड टाईप करू या. id space hyphen u
07:36	आणि एंटर दाबा.
07:38	आता आपल्याला केवळ युजरच्या IDs दिसतील.
07:42	परंतु आपल्याला तर ह्या युजरची नावे जाणून घ्यायची असतील तर?
07:47	हे जाणून घेण्यासाठी टर्मिनलवर टाईप करा.
07:50	id space hyphen n space hyphen u आणि एंटर दाबा.
08:00	आता आपल्याला युजर IDs ऐवजी त्यांची नावे दिसतील.
08:08	आता आपण Group IDs च्या कमांडस् बद्दल जाणून घेऊ.
08:12	id space hyphen g टाईप करा.
08:17	येथे आपण Group IDs बघू शकतो.
08:20	जर आपल्याला चालू user चे सर्व ग्रुपIDs बघायचे असल्यास टाईप करा.
08:26	id space hyphen capital G आणि एंटर दाबा.
08:32	कृपया लक्ष द्या की आपण G हे कॅपिटल लेटर टाईप केले आहे.
08:38	तुम्ही स्वतः आलेले आऊटपुट बघू शकता.
08:40	आता आपण user अकाऊंट कसे डिलीट करायचे ते पाहू.
08:44	त्यासाठी userdel ह्या कमांडचा उपयोग करा.
08:48	आपण userdel ह्या कमांडच्या सहाय्याने एखादे user अकाऊंट कायमस्वरूपी डिलीट करू शकतो.
08:54	आपण हे टर्मिनलवर करून बघू.
08:56	इथे sudo space userdel space hyphen r space duck असे टाईप करा.
09:09	आपण येथे minus r हा पर्याय वापरला आहे.
09:12	ह्यामुळे ह्या user बरोबर त्याची होम डिरेक्टरी देखील काढून टाकली जाणार आहे.
09:17	एंटर दाबा आणि निरीक्षण करा.
09:21	आता duck हा user डिलीट झाला आहे.
09:25	हे टाईप करून तपासून बघा.
09:28	ls space slash home आणि एंटर दाबा.
09:35	आपल्याला दिसेल की duck नामक user अकाऊंट डिलीट झाला आहे.
09:40	आता आपण पुन्हा स्लाईडस् वर जाऊ या.
09:43	Linux System Adminstration मध्ये df आणि du सारख्या काही उपयोगी कमांडस आहेत.
09:50	df कमांड डिस्क वरील रिकाम्या जागेबद्दल माहिती देते.
09:55	आणि du कमांड फाईल ने वापरलेल्या जागेची माहिती देते.
10:00	कृपया Assignment म्हणून ह्या दोन्ही कमांडस् वापरून तुम्ही त्याचे आऊटपुट शोधा.
10:06	आपण आता टर्मिनलवर जाऊया आणि df कमांड सोबत वापरले जाणारे काही पर्याय बघूया.
10:13	कृपया df space hyphen h टाईप करून एंटर दाबा.
10:20	याने फाईल सिस्टीमचा आणि त्यातील जागेचा आकार दिसेल.
10:25	ही mounted space वाचण्यास सोयीच्या पद्धतीने दाखवली जाते.
10:34	आता आपण du या कमांडसोबत काही पर्याय वापरून पाहू.
10:37	आता मी असे समजते की तुम्ही तुमच्या होम फोल्डरमध्ये काही टेक्स्ट फाईल्स बनवल्या आहेत.
10:44	जर नसतील तर कृपया General purpose utilities in Linux हे ट्युटोरियल बघा.
10:51	ह्या कमांड दाखवण्यासाठी मी काही टेक्स्ट फाईल्स तयार करून ठेवल्या आहेत.
10:58	होम फोल्डरवर जाण्यसाठी टर्मिनलवर टाईप करा.
11:03	cd space slash home आणि एंटर दाबा.
11:07	मग du space hyphen s space astrix dot txt असे टाईप करून एंटर दाबा.
11:21	ही कमांड आपल्याला डिरेक्टरी मध्ये उपलब्ध असलेल्या टेक्स्ट फाईल्स आणि त्यांचा आकार ह्या बद्दलची माहिती दर्शवेल.
11:30	Assignment म्हणून command prompt वर टाईप करा.
11:35	du space hyphen ch space astrix dot txt आणि बघा काय होते ते.
11:46	आपण पुन्हा स्लाईडवर जाऊ या.
11:48	आपण काय शिकलो ते थोडक्यात.
11:51	adduser ने नवा user बनतो.
11:53	su ने user बदलता येतो.
11:56	usermod ने अकाऊंट सेटींग्ज बदलता येतात.
12:00	Userdel ने user अकाऊंट डिलीट होतो.
12:03	id कमांडने user आणि group ids ची माहिती मिळते.
12:07	df कमांडने फाईल सिस्टीमचा आकार व जागेची उपलब्धता समजते.
12:11	du कमांडने फाईलने वापरलेली जागा समजते.
12:15	अशा प्रकारे आपण ह्या ट्युटोरियलच्या अंतिम टप्प्यात पोहोचलो आहोत.
12:20	प्रकल्पाची माहिती दिलेल्या लिंकवर उपलब्ध आहे.
12:24	*ज्यामध्ये तुम्हाला ह्या प्रॉजेक्टचा सारांश मिळेल.
12:27	*जर तुमच्याकडे चांगली Bandwidth नसेल तर आपण व्हिडिओ download करूनही पाहू शकता.
12:31	*Spoken Tutorial च्या सहाय्याने कार्यशाळा चालविते.परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्रही दिले जाते. अधिक माहितीसाठी कृपया संकेतस्थळाला भेट द्या.
12:41	*"स्पोकन ट्युटोरियल प्रॉजेक्ट" हे "टॉक टू टीचर" या प्रॉजेक्टचा भाग आहे. यासाठी अर्थसहाय्य National Mission on Education through ICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे.
12:50	*यासंबंधी माहिती पुढील साईटवर उपलब्ध आहे.
12:55	*ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून मी रंजना भांबळे आपला निरोप घेते . धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

PoojaMoolya, Ranjana