PhET/C2/Build-an-Atom/Marathi

Time	Narration
00:01	Build an Atom simulation वरील पाठात आपले स्वागत.
00:06	येथे आपण Build an Atom हे इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन वापरून प्रात्यक्षिक दाखवणार आहोत.
00:14	हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील विज्ञानाचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:21	या पाठासाठी मी: उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04,
00:28 जावा वर्जन 1.7.0,
00:33	फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 53.02.2 वापरत आहे.
00:39	हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकणार आहोत: प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स आणि इलेक्ट्रॉन्स वापरून अणू तयार करणे.
00:49	मूलद्रव्य आणि त्याचे आवर्त सारणीतील स्थान ओळखणे.
00:55	अणू न्यूट्रल आहे किंवा आयन आहे हे ओळखणे. त्यावरील प्रभार ओळखणे.
01:03	अणू किंवा आयनचे वस्तुमान काढणे.
01:07 तयार केलेल्या अणू किंवा आयनची स्थिरता ठरवणे.
01:12	अणूला चिन्हांकित करणे, संज्ञा देणे
01:15 मूलद्रव्याचे आयसोटोप्स बनवणे.
01:19	अणू हे पदार्थाचे मूलभूत घटक आहेत.
01:23	प्रत्येक अणूत एक सूक्ष्म धनभारित घन केंद्रक असते.
01:30	हे अणूकेंद्रक ऋणभारित हलक्या इलेक्ट्रॉन्सनी वेढलेले असते.
01:37	अणूकेंद्रकात न्युट्रॉन्सही असू शकतात.
01:41 न्युट्रॉनचे वस्तुमान प्रोटॉन एवढेच असते परंतु त्यावर प्रभार नसतो.
01:47	अणूकेंद्रकातील प्रोटॉन्सच्या संख्येमुळे अणूचे रासायनिक मूलद्रव्य ठरते.
01:53	मूलद्रव्याचे रासायनिक गुणधर्म त्यांतील इलेक्ट्रॉन्सच्या संख्येमुळे व रचनेमुळे ठरतात.
02:02	आता सुरूवात करूया.
01:57	दिलेली लिंक वापरून सिम्युलेशन डाऊनलोड करू. http://phet.colorado.edu
02:01	मी Downloads फोल्डरमधे Build an Atom हे PhET सिम्युलेशन आधीच डाऊनलोड केले आहे.
02:07	सिम्युलेशन उघडण्यासाठी build-an-atom_en.html या फाईलवर राईट क्लिक करा.
02:13	Open With Firefox Web Browser हा पर्याय निवडा. फाईल ब्राऊजरमधे उघडेल.
02:21	Build-an-Atom या सिम्युलेशनचा हा इंटरफेस आहे.
02:26	या इंटरफेसवर 3 स्क्रीन्स आहेत- Atom, Symbol आणि Game.
02:33	Atom स्क्रीन वापरून सिम्युलेशन सुरू करू.
02:37	त्यासाठी Atom स्क्रीनवर क्लिक करा.
02:40	हा स्क्रीन वापरून विद्यार्थी अणू बनवू शकतात, त्यांची ओळख, एकूण प्रभार आणि वस्तुमान निश्चित करू शकतात.
02:51	Atom स्क्रीन Bohr च्या अणूची प्रतिकृती दाखवेल.
02:56	हे अणुकेंद्रक आणि दोन कक्षांची जागा दर्शवतात.
03:01	स्क्रीनच्या खालील भागात प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स, आणि इलेक्ट्रॉन्स असलेली तीन भांडी आहेत.
03:09	उजवीकडे Element, Net charge आणि Mass Number अशी तीन पॅनेल्स आहेत.
03:18	पॅनेल उघडण्यासाठी प्रत्येक पॅनेलच्या उजवीकडील कोपऱ्यात वरती अधिकचे चिन्ह असलेल्या हिरव्या बटणावर क्लिक करा.
03:26	कणांची संख्या बदलल्यावर त्यात होणारे बदल तुम्ही येथे बघू शकता.
03:33	स्क्रीनच्या खालील भागात Show बॉक्स दिसेल. या बॉक्समधे Stable/Unstable या चेकबॉक्सवर क्लिक करा.
03:42	स्क्रीनच्या डावीकडील कोपऱ्यात वरती एक बॉक्स दिसेल.
03:47	त्यामधे अणू तयार करण्यासाठी वापरलेल्या प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स, आणि इलेक्ट्रॉन्सची संख्या दाखवली आहे.
03:56	आपण प्रथम हायड्रोजन अणू बनवू. प्रोटॉनच्या भांड्यातील प्रोटॉनवर क्लिक करून,
04:04	X हे चिन्ह असलेल्या जागी ड्रॅग करून ड्रॉप करा. हे अणूचे केंद्रस्थान आहे.
04:10	त्याचवेळी प्रत्येक पॅनेलमधे होणाऱ्या बदलांकडे लक्ष द्या.
04:16	हायड्रोजनचा अणू हा सगळ्या मूलद्रव्यांमधील सर्वात सोपे मूलद्रव्य आहे. यामधे पहिल्या कक्षेत एक इलेक्ट्रॉन आणि अणूच्या केंद्रस्थानी एक प्रोटॉन आहे.
04:27	एक इलेक्ट्रॉन ड्रॅग करून तो पहिल्या कक्षेत ठेवा. डीफॉल्ट रूपात वर्तुळाकार तुटक रेषांनी कक्षा दर्शविल्या आहेत.
04:36	Model या शीर्षकाखालील Cloud या पर्यायांच्या रेडिओ बटणावर क्लिक करा. हे कक्षा म्हणून इलेक्ट्रॉन क्लाऊड दर्शवेल.
04:44	डीफॉल्ट रूपातील कक्षा दर्शवण्यासाठी Orbits या रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
04:49	स्क्रीनवरील सर्व पॅनेल्सचे निरीक्षण करा.
04:53	Element या बॉक्समधे मूलद्रव्य म्हणून हायड्रोजन दाखवला जात आहे.
04:57	एकूण प्रभार शून्य आहे आणि याला न्यूट्रल अणू असे नाव दिले गेले आहे. याचा वस्तुमानांक 1 आहे.
05:06	हा अणू स्थिर असल्याचे दर्शवत आहे.
05:10	आता केंद्रस्थानी आणखी एक प्रोटॉन समाविष्ट करा. हा अणू अस्थिर हेलियम आयन असल्याचे दाखवेल.
05:18	पहिल्या कक्षेत आणखी एक इलेक्ट्रॉन समाविष्ट करा. आता तो न्यूट्रल अणू आहे परंतु अणू अजूनही अस्थिर म्हणून दाखवत आहे.
05:28	केंद्रस्थानी न्युट्रॉन समाविष्ट करा. आता अणू स्थिर झाला आहे.
05:34	येथे वस्तुमानांक 3 दर्शवत आहे परंतु आपल्याला माहित आहे की हेलियमचे वस्तुमान 4 आहे. म्हणून केंद्रस्थानी आणखी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा.
05:44	अशाप्रकारे हेलियम अणूची संरचना पूर्ण झाली आहे.
05:49	हेलियम अणूमधे 2 प्रोटॉन्स, 2 न्युट्रॉन्स आणि 2 इलेक्ट्रॉन्स आहेत.
05:55	आपण त्याच मूलद्रव्याचे आयसोटोप्स तयार करण्यासाठी केंद्रस्थानी न्युट्रॉन्स समाविष्ट करू शकतो.
06:01	आयसोटोप्स म्हणजे एकाच मूलद्रव्याचे अणू ज्यांच्या केंद्रकात न्युट्रॉन्सची संख्या भिन्न असते.
06:07	एकाच मूलद्रव्याच्या आयसोटोप्सचे रासायनिक गुणधर्म समान असतात.
06:12	हेलियम अणूमधून एक प्रोटॉन, एक इलेक्ट्रॉन आणि 2 न्युट्रॉन्स काढून टाका. आता आपल्याकडे हायड्रोजन अणू आहे ज्याला Protium म्हणतात.
06:25	आता हायड्रोजनचे आयसोटोप्स बनवूया.
06:29	हायड्रोजनचे तीन आयसोटोप्स आहेत. प्रोटीयम, ड्युटेरियम आणि ट्रिटीयम.
06:36	प्रोटीयमच्या केंद्रस्थानी केवळ एक प्रोटॉन असतो.
06:39	ड्युटेरियममधे एक प्रोटॉन आणि एक न्युट्रॉन असतो. तर ट्रिटीयममधे एक प्रोटॉन आणि 2 न्युट्रॉन्स असतात.
06:48	केंद्रस्थानी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा. ड्युटेरियम अणू तयार झाला आहे.
06:55	हा अणू स्थिर आहे. ट्रिटीयम अणू तयार करण्यासाठी केंद्रस्थानी आणखी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा. येथे दाखवल्याप्रमाणे ट्रिटीयम अस्थिर आहे.
07:06	असाईनमेंट म्हणून: न्यूट्रल कार्बन अणू तयार करा. कार्बनचे आयसोटोप्स दाखवा.
07:14	उजवीकडील कोपऱ्यात खाली reset बटणावर क्लिक करा. ह्यामुळे स्क्रीन डीफॉल्ट सेटिंग्जवर रिसेट होईल.
07:24	इंटरफेसच्या खालील भागात असणाऱ्या Symbol स्क्रीनवर क्लिक करा. या स्क्रीनचा वापर करून विद्यार्थी अणू चिन्हांचे अर्थ लावू शकतात.
07:34	Symbol पॅनेल स्क्रीनवर समाविष्ट झालेला दिसेल.
07:39	प्रत्येक मूलद्रव्याचा अणू एका चिन्हाद्वारे दर्शवला जातो. हे, अणूक्रमांक, वस्तुमानांक आणि प्रभार यांची माहिती देतात.
07:52	सबस्क्रिप्ट मधील क्रमांकाला अणूक्रमांक म्हणतात. सुपरस्क्रिप्टमधील क्रमांकाला वस्तुमानांक म्हणतात. उजवीकडील कोपऱ्यात वरती अणूवरील प्रभार दाखवला जाईल.
08:06	अणूतील प्रोटॉन्सच्या संख्या म्हणजेच त्याचा अणूक्रमांक.
08:11	अणूतील प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्सची एकत्रित संख्या म्हणजे त्याचा वस्तुमानांक.
08:18	अणूमधे प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स आणि इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करा.
08:24	Symbol पॅनेलचे निरीक्षण करा.
08:26	मूलद्रव्याचे नाव, अणूक्रमांक, वस्तुमानांक आणि प्रभार यातील बदल बघा.
08:34	आता Game स्क्रीनवर जाऊ.
08:36	इंटरफेसच्या खालील भागात असलेल्या Game स्क्रीनवर क्लिक करा. चार वेगळे खेळ उपलब्ध आहेत.
08:45	या सिम्युलेशनच्या सहाय्याने तुम्ही मिळवलेल्या ज्ञानाची चाचणी हे गेम्स घेतील.
08:50	स्क्रीनच्या डाव्या कोपऱ्यात खाली टायमर आणि साऊंड बटण दिले आहे. खेळ सुरू करण्यापूर्वी टायमर बटणावर क्लिक करून टायमर सुरू करा.
09:02	साऊंडच्या चिन्हावर क्लिक करून आपण आवाजावर देखील नियंत्रण ठेवू शकतो.
09:08	गेमच्या प्रत्येक स्क्रीनवर क्लिक करून ते जाणून घेण्याचा प्रयत्न करा.
09:17	या पाठात आपण Build an Atom हे इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन कसे वापरायचे याबद्दल शिकलो.
09:24	हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकलो- 1. हायड्रोजन आणि हेलियम अणूंचे मॉडेल तयार करणे. 2. आयन्स तयार करण्यासाठी इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करणे किंवा काढून टाकणे. 3. आयसोटोप्स तयार करण्यासाठी न्युट्रॉन्स समाविष्ट करणे किंवा काढून टाकणे.
09:38	असाईनमेंट म्हणून: न्यूट्रल ऑक्सिजन अणू बनवा.
09:43	या न्यूट्रल अणूत दोन इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करा. विविध पॅनेल्समधील पॅरॅमीटर्समधे होणाऱ्या बदलाचे निरीक्षण करा. अंतर्गत शेल्समधून इलेक्ट्रॉन्स काढून टाकण्याचा प्रयत्न करा आणि परिणामांचे निरीक्षण करा.
09:56	दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल. हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
10:04	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते. अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.
10:18	कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
10:22	या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
10:30	या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे. अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
10:41	ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे. सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali