PhET/C3/Fluid-pressure-and-flow/Marathi

Time	Narration
00:01	स्पोकन ट्युटोरियलच्या Fluid Pressure and Flow या पाठात आपले स्वागत.
00:06	या पाठात, Fluid Pressure and Flow , या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.
00:12	या पाठासाठी मी वापरत आहे. : उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 16.04
00:19	जावा वर्जन 1.8.0
00:23	हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील भौतिकशास्त्राचे प्राथमिक ज्ञान असावे.
00:30	हे सिम्युलेशन वापरून, वातावरणाच्या उपस्थितीत आणि अनुपस्थितीत दाबात झालेला बदल पाहू.
00:39	वेगवेगळ्या घनतेच्या द्रवांच्या दाबांतील बदल पाहू.
00:43	बर्नौलीचा सिद्धांत बघू.
00:46	टाकीच्या तळाशी असलेला दाब काढू.
00:50	द्रव प्रवाहाचा गतीमार्ग (trajectory) पाहू.
00:54	सिम्युलेशन डाउनलोड करण्यासाठी दिलेली लिंक वापरा.
00:58	मी डाउनलोड्स फोल्डरमधे सिम्युलेशन आधीच डाउनलोड केले आहे.
01:03	हे सिम्युलेशन कार्यान्वित करण्यासाठी टर्मिनल उघडा.
01:07	प्रॉम्प्टवर cd space Downloads टाईप करून एंटर दाबा.
01:15	java space hyphen jar space fluid hyphen pressure hyphen and hyphen flow underscore en dot jar टाईप करून एंटर दाबा.
01:29	Fluid Pressure and Flow simulation उघडेल.
01:33	इंटरफेसमध्ये तीन टॅब आहेत.
01:36	स्क्रीनच्या डाव्या बाजूला आपल्याकडे तीन बटणे आहेत.
01:40	प्रत्येक बटणावर क्लिक केल्यावर एक वेगळी भूमिगत टाकी उघडेल.
01:45	पहिल्या बटणावर क्लिक करा.
01:48	नळ आणि टाकी दिसणारा स्क्रीन उघडेल.
01:53	पाण्याने टाकी भरण्यासाठी नळाच्या स्लाइडरवर क्लिक करून ड्रॅग करा.
01:58	द्रवपदार्थ काढून टाकण्यासाठी टाकीच्या तळाशी दिलेले आउटलेट पहा.
02:04	द्रवपदार्थ काढून टाकण्यासाठी स्लाइडर ड्रॅग करा.
02:08	टाकीमध्ये प्रेशर गेज ड्रॅग करून द्रवाला स्पर्श करून ठेवा.
02:14	Fluid Density बॉक्सचा विस्तार करण्यासाठी हिरव्या प्लस बटणावर क्लिक करा.
02:20	लक्षात घ्या की Fluid Density स्लाइडरमध्ये तीन भिन्न द्रव आहेत.
02:26	स्लाइडर पेट्रोलवरून मधापर्यंत ड्रॅग करा.
02:30	ड्रॅग करत असताना Fluid Density मधील बदलाचे निरीक्षण करा.
02:36	Fluid density बॉक्समध्ये 700 ते 1420 किलो प्रति घनमीटर पर्यंत किंमती बदलू शकतो.
02:45	Fluid density बॉक्स बंद करण्यासाठी मायनसच्या लाल बटणावर क्लिक करा.
12:50	Gravity बॉक्स मोठा करण्यासाठी प्लसच्या हिरव्या बटणावर क्लिक करा.
12:55	येथे कमी पासून जास्तपर्यंत Gravity बदलण्यासाठी स्लाइडर देण्यात आला आहे.
03:02	स्लाइडर पृथ्वीवर सेट केला आहे.
03:05	Gravity स्लाइडर ड्रॅग करत असताना दाबात झालेले बदल पहा.
03:11	गुरुत्वाचे मूल्य 1.0 पासून 20 मीटर प्रति सेकंद वर्ग असे बदलले जाऊ शकते.
03:18	Reset All बटणावर क्लिक करा.
03:21	नळाचा स्लाइडर ड्रॅग करून टाकी काठोकाठ भरा.
03:26	लक्षात घ्या की एकदा टाकी पूर्ण भरली की नळाचा स्लाइडर निष्क्रिय होईल.
03:32	ग्रीड रेषा दर्शविण्यासाठी Grid बॉक्स निवडा.
03:36	प्रेशर गेज 0 मीटर रेषेवर ड्रॅग करून ठेवा.
03:41	येथे वातावरणाचा दाब 101.325 kiloPascal आहे.
03:49	Atmosphere Off रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
03:53	दाबाचे मूल्य 0.00 KiloPascal आहे.
03:58	Atmosphere On रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
04:02	हे वातावरणाच्या उपस्थितीत दाब मोजल्याचे सूचित करते.
04:08	पुढे आपण वेगवेगळ्या द्रवपदार्थांमध्ये दाब मोजू.
04:13	Fluid Density, Depth, आणि Pressure यासाठी सारणी बनवू.
04:19	मापनासाठी प्रेशर गेज 1 मीटरवर ड्रॅग करा.
04:24	मूल्याची नोंद करा.
04:27	तसेच प्रेशर गेज 2 आणि 3 मीटरपर्यंत ड्रॅग करा आणि मूल्यांची नोंद करा.
04:36	मी टेबलमधे मूल्यांची नोंद केली आहे.
04:40	स्लाइडर पेट्रोलच्या दिशेने ड्रॅग करा.
04:44	आपण घनतेमध्ये बदल केल्यामुळे दाबातील बदलाचे निरीक्षण करा.
04:49	पेट्रोलमधील दाब मोजण्यासाठी प्रेशर गेज 1 मीटरपर्यंत ड्रॅग करा.
04:56	असाइनमेंट म्हणून, द्रवातील विविध खोलीसाठी (depth) दाबांच्या मूल्यांमधील बदल लक्षात घ्या.
05:03	आपले निरीक्षण समजावून सांगा.
05:07	Reset All बटणावर क्लिक करा.
05:10	आता टाकीचा आकार बदलल्यामुळे दाबात झालेला बदल पाहू.
05:16	तिसर्‍या टँक बटणावर क्लिक करा.
05:19	एक भूमिगत बेसिन उघडेल.
05:22	बेसिन दोन भागांमध्ये विभागले गेले आहे.
05:26	लक्षात घ्या की बेसिनच्या डावीकडे नळाऐवजी तीन वजने आहेत.
05:31	500 किलोचे एक आणि 250 किलोची दोन वजने आहेत.
05:37	Units खालील Atmospheres या रेडिओ बटणावर क्लिक करा.
05:42	प्रेशर गेजवरील मूल्य पहा.
05:45	हे 101.300 kiloPascal वरून 0.9998 atmospheres असे बदलले आहे.
05:55	बेसिनमधील उजवीकडील भागात पाण्याला स्पर्श करून प्रेशर गेज ठेवा.
06:00	प्रेशर गेजवरील मूल्य पहा.
06:04	Grid चेक बॉक्स निवडा.
06:07	बेसिनच्या डाव्या भागात 250 किलोचे वजन ठेवा.
06:13	उजव्या भागातील पाण्याच्या पातळीत होणारे बदल पहा.
06:18	डाव्या भागात 500 किलो आणि 250 किलो वजनांची भर घालत रहा.
06:25	आपण वजने वाढवत असताना, उजव्या भागातील पाण्याच्या पातळीत वाढ झाल्याचे लक्षात घ्या.
06:31	हे हायड्रॉलिक लिफ्टचे तत्व दर्शवते.
06:36	आपण आता Flow टॅब पाहू.
06:39	स्क्रीन उघडण्यासाठी Flow टॅब निवडा.
06:43	या स्क्रीनवर पाण्याची नळी आणि एंड पाईप्स आहेत.
06:49	प्रत्येक एंड पाईपला तीन हँडल्स आहेत.
06:54	एंड पाईपच्या वरच्या आणि खालच्या हँडल्सचा वापर करून पाईपची उंची बदलता येऊ शकते.
07:02	पाईप वर आणि खाली हलविण्यासाठी एंड पाईपच्या मधल्या हँडलवर क्लिक आणि ड्रॅग करू शकतो.
07:09	Flow Rate स्लाइडर ड्रॅग करून आपण फ्लो रेट नियंत्रित करू शकतो.
07:14	आता Flux meter चेक बॉक्स निवडा.
07:17	स्क्रीनवर निळ्या रंगाचे वर्तुळ(रिंग) पिवळ्या रंगाच्या बॉक्ससह दिसत आहे.
07:23	हा बॉक्स Flow Rate, Area आणि Flux च्या किंमती दाखवतो.
07:30	Flux meter वापरुन आपण दिलेल्या क्षेत्रात प्रवेश करणारा एकूण प्रवाह मोजू शकतो.
07:37	पाईपमधून Flux meter ड्रॅग करा.
07:40	वॉटर पाईपच्या आकाराशी जुळवून घेत निळी रिंग आकार बदलते हे पहा.
07:46	रिंग ड्रॅग करत असताना, त्यामधून जात असलेल्या फ्लक्सचे मूल्य पहा.
07:52	रिंगमधून वाहणाऱ्या प्रवाहाचे प्रमाण रिंगच्या क्षेत्रफळावर अवलंबून असते.
07:59	Flux meter चेकबॉक्स अनचेक करा.
08:03	Friction चेक बॉक्स निवडा.
08:06	ठिपक्यांचा प्रवाह मंदावलेला दिसेल.
08:10	रेड डॉट्स बटण वापरुन काळे ठिपके द्रवात टाकू शकतो.
08:16	Reset All बटणावर क्लिक करा.
08:19	Dots चेक बॉक्स अनचेक करा आणि लाल बटणावर क्लिक करा.
08:26	पाण्याच्या पाइपमध्ये स्पीडमीटर ड्रॅग करा आणि ठेवा.
08:30	तसेच प्रेशर गेज ड्रॅग करून पाण्याच्या पाईपच्या आत ठेवा.
08:35	पाण्याच्या पाईपमधून सर्व ठिकाणी प्रेशर गेज आणि स्पीड मीटर ड्रॅग करा.
08:42	वेगाचे आणि दाबाचे मूल्य एकसमान राहताना दिसेल.
08:48	कारण पाण्याचा प्रवाह सुवाही आहे.
08:52	आकार बदलण्यासाठी पाण्याच्या पाईपच्या दोन्ही बाजूंच्या हँडल्सवर क्लिक आणि ड्रॅग करा.
09:00	खवळलेल्या प्रवाहामध्ये गती आणि दाबातील बदल पहा.
09:05	Flow Rate जास्तीत जास्त वाढवूया.
09:09	अगदी डावीकडे स्पीडमीटर ड्रॅग करा.
09:14	आणि स्पीड 3.5 मीटर प्रति सेकंद असल्याचे पहा.
09:19	स्पीड अदिश परिमाण आहे हे लक्षात घ्या.
09:23	निळा सदिश वेगाच्या दिशेचे प्रतिनिधित्व करतो.
09:27	प्रेशर गेज ड्रॅग करा आणि स्पीड मीटरवर ठेवा.
09:32	दाब 115.896 kiloPascal असल्याचे पहा.
09:38	साधनांमधून आणखी एक स्पीडमीटर ड्रॅग करा आणि पहिल्या रुंद भागात ठेवा.
09:44	रुंद भागातील स्पीड आणि व्हेलॉसिटीतील बदलाकडे लक्ष द्या.
09:49	स्पीड 1.4 मीटर प्रति सेकंदपर्यंत कमी झाला आहे आणि सदिश व्हेलॉसिटी देखील कमी झाली आहे.
09:58	साधनांमधून आणखी एक प्रेशर गेज ड्रॅग करा आणि पहिल्या रुंद भागात ठेवा.
10:04	लक्षात घ्या की दाब 121.528 kiloPascal पर्यंत वाढला आहे.
10:11	येथे असे म्हणू शकतो की दाब वाढत असताना, स्पीड कमी होतो.
10:18	असाईनमेंट म्हणून, पेट्रोल आणि मध वापरल्याने द्रवाची घनता बदलते तेव्हा वेग आणि दाबामधील बदल पहा.
10:29	Water Tower उघडण्यासाठी टॅबवर क्लिक करा.
10:33	या स्क्रीनमध्ये टाकीच्या तळाशी असलेला दाबा मोजू.
10:38	या स्क्रीनमध्ये आपण नळ आणि वॉटर टॉवर पाहू शकतो.
10:43	नळावर दोन रेडिओ बटणे आहेत.
10:47	पाण्याचा प्रवाह सुरू करण्यासाठी Manual आणि प्रवाह थांबविण्यासाठी Match Leakage.
10:53	स्क्रीनच्या उजव्या बाजूस असलेला Measuring Tape चेक बॉक्स निवडा.
10:59	टेपच्या सहाय्याने टँकची उंची मोजा.
11:04	उंचीच्या मूल्याची नोंद करा.
11:07	टाकी पूर्ण भरण्यासाठी Fill बटणावर क्लिक करा.
11:12	दाब मोजण्यासाठी टाकीच्या इनलेटवर प्रेशर गेज ठेवा.
11:17	पृष्ठभागावरील दाबाचे मूल्य लक्षात घ्या.
11:22	दिलेले गणित सोडवू.
11:25	घन आकाराची टाकी 10.42 मी उंचीपर्यंत पाण्याने भरलेली आहे.
11:32	टाकीच्या तळाशी कार्य करणारा दाब शोधा.
11:36	वातावरणाचा दाब 102.3 kPa आहे.
11:40	पाण्याची घनता 1000 kg/m3 आहे. g= 9.81 m/sec2 घ्या.
11:51	टाकीच्या तळाशी प्रेशर गेज क्लिक करून ड्रॅग करा.
11:56	टाकीच्या तळाशी 198.1 kiloPascal दाब दिसेल.
12:05	P=P0+hρg हे सूत्र वापरून टाकीच्या तळाशी असलेला दाब मोजा.
12:14	दिलेल्या सूत्रात गणितातील किंमती लिहा.
12:19	लक्षात घ्या की दाबाचे मूल्य न्यूटन मध्ये रूपांतरित झाले आहे.
12:24	टाकीच्या तळाशी असलेल्या दाबाची किंमत 204.5 kPa आहे.
12:32	आता आपण मोजलेल्या मूल्याची तुलना निरीक्षण केलेल्या दाबाशी करू.
12:37	लक्षात घ्या सिम्युलेशनमधे पाहिलेला दाब आणि सूत्राने काढलेली किंमत जवळपास सारखी आहे.
12:44	दिलेले गणित सोडवू.
12:47	Reset All बटणावर क्लिक करा.
12:51	आता Hose ची स्थिती बदलून पाण्याचा प्रवाह पाहू.
12:57	टाकी भरण्यासाठी Fill बटणावर क्लिक करा.
13:00	प्रथम केशरी स्लाइडरशी Hose अलाइन करा.
13:04	केशरी स्लाइडर उघडा.
13:07	Hose आधी वर आणि नंतर खाली ड्रॅग करा.
13:11	द्रव प्रवाहाचा गती मार्ग पहा.
13:15	येथे द्रवाची खोली कमी होत असताना द्रवाचा गती मार्ग बदलतो.
13:22	थोडक्यात,
13:24	या पाठात, Fluid Pressure and Flow , या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघितले.
13:31	हे सिम्युलेशन वापरून, वातावरणाच्या उपस्थितीत आणि अनुपस्थितीत दाबात झालेला बदल पाहिला.
13:39	वेगवेगळ्या घनतेच्या द्रवांचा दाब पाहिला.
13:43	बर्नौलीचा सिद्धांत पाहिला.
13:46	टाकीच्या तळाशी असलेल्या दाबाची गणना केली.
13:50	द्रवाचा गतीमार्ग बघितला.
13:54	दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल.
13:59	हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
14:02	स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते.
14:11	अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.
14:15	कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
14:19	या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
14:27	या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे.
14:34	अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
14:39	ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे.
14:42	सहभागासाठी धन्यवाद.

Contributors and Content Editors

Manali