Difference between revisions of "PhET/C2/Build-an-Atom/Marathi"
From Script | Spoken-Tutorial
m |
|||
| (One intermediate revision by the same user not shown) | |||
| Line 49: | Line 49: | ||
|- | |- | ||
|01:07 | |01:07 | ||
| − | तयार केलेल्या अणू किंवा आयनची स्थिरता ठरवणे. | + | |तयार केलेल्या अणू किंवा आयनची स्थिरता ठरवणे. |
| Line 79: | Line 79: | ||
|- | |- | ||
|01:41 | |01:41 | ||
| − | न्युट्रॉनचे वस्तुमान प्रोटॉन एवढेच असते परंतु त्यावर प्रभार नसतो. | + | |न्युट्रॉनचे वस्तुमान प्रोटॉन एवढेच असते परंतु त्यावर प्रभार नसतो. |
|- | |- | ||
| Line 458: | Line 458: | ||
|- | |- | ||
|10:46 | |10:46 | ||
| − | | स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा | + | | स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उत्तीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते. अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा. |
Latest revision as of 15:20, 9 January 2020
| Time | Narration |
| 00:01 | Build an Atom simulation वरील पाठात आपले स्वागत. |
| 00:06 | येथे आपण Build an Atom हे इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन वापरून प्रात्यक्षिक दाखवणार आहोत.
|
| 00:14 | हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील विज्ञानाचे प्राथमिक ज्ञान असावे. |
| 00:21 | या पाठासाठी मी:
उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04, |
| 00:28 | जावा वर्जन 1.7.0, |
| 00:33 | फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 53.02.2 वापरत आहे. |
| 00:39 | हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकणार आहोत: प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स आणि इलेक्ट्रॉन्स वापरून अणू तयार करणे. |
| 00:49 | मूलद्रव्य आणि त्याचे आवर्त सारणीतील स्थान ओळखणे. |
| 00:55 | अणू न्यूट्रल आहे किंवा आयन आहे हे ओळखणे.
त्यावरील प्रभार ओळखणे. |
| 01:03 | अणू किंवा आयनचे वस्तुमान काढणे.
|
| 01:07 | तयार केलेल्या अणू किंवा आयनची स्थिरता ठरवणे.
|
| 01:12 | अणूला चिन्हांकित करणे, संज्ञा देणे |
| 01:15 | मूलद्रव्याचे आयसोटोप्स बनवणे. |
| 01:19 | अणू हे पदार्थाचे मूलभूत घटक आहेत. |
| 01:23 | प्रत्येक अणूत एक सूक्ष्म धनभारित घन केंद्रक असते. |
| 01:30 | हे अणूकेंद्रक ऋणभारित हलक्या इलेक्ट्रॉन्सनी वेढलेले असते. |
| 01:37 | अणूकेंद्रकात न्युट्रॉन्सही असू शकतात.
|
| 01:41 | न्युट्रॉनचे वस्तुमान प्रोटॉन एवढेच असते परंतु त्यावर प्रभार नसतो. |
| 01:47 | अणूकेंद्रकातील प्रोटॉन्सच्या संख्येमुळे अणूचे रासायनिक मूलद्रव्य ठरते. |
| 01:53 | मूलद्रव्याचे रासायनिक गुणधर्म त्यांतील इलेक्ट्रॉन्सच्या संख्येमुळे व रचनेमुळे ठरतात. |
| 02:00 | आता सुरूवात करूया. |
| 02:03 | दिलेली लिंक वापरून सिम्युलेशन डाऊनलोड करू.
|
| 02:07 | मी Downloads फोल्डरमधे Build an Atom हे PhET सिम्युलेशन आधीच डाऊनलोड केले आहे.
|
| 02:15 | सिम्युलेशन उघडण्यासाठी build-an-atom.html या फाईलवर राईट क्लिक करा. |
| 02:21 | Open With Firefox Web Browser हा पर्याय निवडा. फाईल ब्राऊजरमधे उघडेल.
|
| 02:29 | Build-an-Atom या सिम्युलेशनचा हा इंटरफेस आहे.
|
| 02:34 | या इंटरफेसवर 3 स्क्रीन्स आहेत-
|
| 02:42 | Atom स्क्रीन वापरून सिम्युलेशन सुरू करू. |
| 02:46 | त्यासाठी Atom स्क्रीनवर क्लिक करा. |
| 02:49 | हा स्क्रीन वापरून विद्यार्थी अणू बनवू शकतात, त्यांची ओळख, एकूण प्रभार आणि वस्तुमान निश्चित करू शकतात. |
| 03:00 | Atom स्क्रीन Bohr च्या अणूची प्रतिकृती दाखवेल. |
| 03:05 | हे अणुकेंद्रक आणि दोन कक्षांची जागा दर्शवतात. |
| 03:10 | स्क्रीनच्या खालील भागात प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स, आणि इलेक्ट्रॉन्स असलेली तीन भांडी आहेत. |
| 03:18 | उजवीकडे Element, Net charge आणि Mass Number अशी तीन पॅनेल्स आहेत. |
| 03:27 | पॅनेल उघडण्यासाठी प्रत्येक पॅनेलच्या उजवीकडील कोपऱ्यात वरती अधिकचे चिन्ह असलेल्या हिरव्या बटणावर क्लिक करा. |
| 03:35 | कणांची संख्या बदलल्यावर त्यात होणारे बदल तुम्ही येथे बघू शकता. |
| 03:41 | स्क्रीनच्या खालील भागात Show बॉक्स दिसेल.
या बॉक्समधे Stable/Unstable या चेकबॉक्सवर क्लिक करा. |
| 03:52 | स्क्रीनच्या डावीकडील कोपऱ्यात वरती एक बॉक्स दिसेल. |
| 03:56 | त्यामधे अणू तयार करण्यासाठी वापरलेल्या प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स, आणि इलेक्ट्रॉन्सची संख्या दाखवली आहे. |
| 04:05 | आपण प्रथम हायड्रोजन अणू बनवू.
|
| 04:09 | प्रोटॉनच्या भांड्यातील प्रोटॉनवर क्लिक करून, |
| 04:14 | X हे चिन्ह असलेल्या जागी ड्रॅग करून ड्रॉप करा. हे अणूचे केंद्रस्थान आहे. |
| 04:20 | त्याचवेळी प्रत्येक पॅनेलमधे होणाऱ्या बदलांकडे लक्ष द्या. |
| 04:27 | हायड्रोजनचा अणू हा सगळ्या मूलद्रव्यांमधील सर्वात सोपे मूलद्रव्य आहे.
|
| 04:32 | यामधे पहिल्या कक्षेत एक इलेक्ट्रॉन आणि अणूच्या केंद्रस्थानी एक प्रोटॉन आहे. |
| 04:39 | एक इलेक्ट्रॉन ड्रॅग करून तो पहिल्या कक्षेत ठेवा. |
| 04:44 | डीफॉल्ट रूपात वर्तुळाकार तुटक रेषांनी कक्षा दर्शविल्या आहेत. |
| 04:50 | Model या शीर्षकाखालील Cloud या पर्यायांच्या रेडिओ बटणावर क्लिक करा. |
| 04:55 | हे कक्षा म्हणून इलेक्ट्रॉन क्लाऊड दर्शवेल. |
| 04:59 | डीफॉल्ट रूपातील कक्षा दर्शवण्यासाठी Orbits या रेडिओ बटणावर क्लिक करा. |
| 05:05 | स्क्रीनवरील सर्व पॅनेल्सचे निरीक्षण करा. |
| 05:09 | Element या बॉक्समधे मूलद्रव्य म्हणून हायड्रोजन दाखवला जात आहे. |
| 05:13 | एकूण प्रभार शून्य आहे आणि याला न्यूट्रल अणू असे नाव दिले गेले आहे.
याचा वस्तुमानांक 1 आहे. |
| 05:22 | हा अणू स्थिर असल्याचे दर्शवत आहे. |
| 05:26 | आता केंद्रस्थानी आणखी एक प्रोटॉन समाविष्ट करा. हा अणू अस्थिर हेलियम आयन असल्याचे दाखवेल. |
| 05:35 | पहिल्या कक्षेत आणखी एक इलेक्ट्रॉन समाविष्ट करा. |
| 05:40 | आता तो न्यूट्रल अणू आहे परंतु अणू अजूनही अस्थिर म्हणून दाखवत आहे. |
| 05:47 | केंद्रस्थानी न्युट्रॉन समाविष्ट करा. आता अणू स्थिर झाला आहे. |
| 05:53 | येथे वस्तुमानांक 3 दर्शवत आहे परंतु आपल्याला माहित आहे की हेलियमचे वस्तुमान 4 आहे. म्हणून केंद्रस्थानी आणखी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा. |
| 06:04 | अशाप्रकारे हेलियम अणूची संरचना पूर्ण झाली आहे. |
| 06:09 | हेलियम अणूमधे 2 प्रोटॉन्स, 2 न्युट्रॉन्स आणि 2 इलेक्ट्रॉन्स आहेत. |
| 06:16 | आपण त्याच मूलद्रव्याचे आयसोटोप्स तयार करण्यासाठी केंद्रस्थानी न्युट्रॉन्स समाविष्ट करू शकतो. |
| 06:23 | आयसोटोप्स म्हणजे एकाच मूलद्रव्याचे अणू ज्यांच्या केंद्रकात न्युट्रॉन्सची संख्या भिन्न असते. |
| 06:29 | एकाच मूलद्रव्याच्या आयसोटोप्सचे रासायनिक गुणधर्म समान असतात. |
| 06:35 | हेलियम अणूमधून एक प्रोटॉन, एक इलेक्ट्रॉन आणि 2 न्युट्रॉन्स काढून टाका.
|
| 06:43 | आता आपल्याकडे हायड्रोजन अणू आहे ज्याला Protium म्हणतात. |
| 06:49 | आता हायड्रोजनचे आयसोटोप्स बनवूया. |
| 06:53 | हायड्रोजनचे तीन आयसोटोप्स आहेत. प्रोटीयम, ड्युटेरियम आणि ट्रिटीयम. |
| 07:00 | प्रोटीयमच्या केंद्रस्थानी केवळ एक प्रोटॉन असतो. |
| 07:04 | ड्युटेरियममधे एक प्रोटॉन आणि एक न्युट्रॉन असतो.
|
| 07:09 | तर ट्रिटीयममधे एक प्रोटॉन आणि 2 न्युट्रॉन्स असतात. |
| 07:15 | केंद्रस्थानी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा. ड्युटेरियम अणू तयार झाला आहे. |
| 07:22 | हा अणू स्थिर आहे. ट्रिटीयम अणू तयार करण्यासाठी केंद्रस्थानी आणखी एक न्युट्रॉन समाविष्ट करा.
|
| 07:29 | येथे दाखवल्याप्रमाणे ट्रिटीयम अस्थिर आहे. |
| 07:34 | असाईनमेंट म्हणून:
न्यूट्रल कार्बन अणू तयार करा. कार्बनचे आयसोटोप्स दाखवा. |
| 07:43 | उजवीकडील कोपऱ्यात खाली reset बटणावर क्लिक करा. |
| 07:48 | ह्यामुळे स्क्रीन डीफॉल्ट सेटिंग्जवर रिसेट होईल. |
| 07:53 | इंटरफेसच्या खालील भागात असणाऱ्या Symbol स्क्रीनवर क्लिक करा. |
| 07:59 | या स्क्रीनचा वापर करून विद्यार्थी अणू चिन्हांचे अर्थ लावू शकतात. |
| 08:05 | Symbol पॅनेल स्क्रीनवर समाविष्ट झालेला दिसेल. |
| 08:10 | प्रत्येक मूलद्रव्याचा अणू एका चिन्हाद्वारे दर्शवला जातो. |
| 08:15 | हे, अणूक्रमांक, वस्तुमानांक आणि प्रभार यांची माहिती देतात. |
| 08:23 | सबस्क्रिप्ट मधील क्रमांकाला अणूक्रमांक म्हणतात. |
| 08:27 | सुपरस्क्रिप्टमधील क्रमांकाला वस्तुमानांक म्हणतात. |
| 08:32 | उजवीकडील कोपऱ्यात वरती अणूवरील प्रभार दाखवला जाईल. |
| 08:37 | अणूतील प्रोटॉन्सच्या संख्या म्हणजेच त्याचा अणूक्रमांक. |
| 08:42 | अणूतील प्रोटॉन्स आणि न्युट्रॉन्सची एकत्रित संख्या म्हणजे त्याचा वस्तुमानांक. |
| 08:49 | अणूमधे प्रोटॉन्स, न्युट्रॉन्स आणि इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करा. |
| 08:55 | Symbol पॅनेलचे निरीक्षण करा. |
| 08:58 | मूलद्रव्याचे नाव, अणूक्रमांक, वस्तुमानांक आणि प्रभार यातील बदल बघा. |
| 09:06 | आता Game स्क्रीनवर जाऊ. |
| 09:10 | इंटरफेसच्या खालील भागात असलेल्या Game स्क्रीनवर क्लिक करा. |
| 09:15 | चार वेगळे खेळ उपलब्ध आहेत. |
| 09:18 | या सिम्युलेशनच्या सहाय्याने तुम्ही मिळवलेल्या ज्ञानाची चाचणी हे गेम्स घेतील. |
| 09:24 | स्क्रीनच्या डाव्या कोपऱ्यात खाली टायमर आणि साऊंड बटण दिले आहे. |
| 09:31 | खेळ सुरू करण्यापूर्वी टायमर बटणावर क्लिक करून टायमर सुरू करा. |
| 09:37 | साऊंडच्या चिन्हावर क्लिक करून आपण आवाजावर देखील नियंत्रण ठेवू शकतो. |
| 09:42 | गेमच्या प्रत्येक स्क्रीनवर क्लिक करून ते जाणून घेण्याचा प्रयत्न करा. |
| 09:50 | या पाठात आपण Build an Atom हे इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन कसे वापरायचे याबद्दल शिकलो.
|
| 09:59 | हे सिम्युलेशन वापरून आपण शिकलो-
हायड्रोजन आणि हेलियम अणूंचे मॉडेल तयार करणे. |
| 10:07 | आयन्स तयार करण्यासाठी इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करणे किंवा काढून टाकणे. |
| 10:11 | आयसोटोप्स तयार करण्यासाठी न्युट्रॉन्स समाविष्ट करणे किंवा काढून टाकणे. |
| 10:16 | असाईनमेंट म्हणून:
न्यूट्रल ऑक्सिजन अणू बनवा. |
| 10:21 | या न्यूट्रल अणूत दोन इलेक्ट्रॉन्स समाविष्ट करा. |
| 10:25 | विविध पॅनेल्समधील पॅरॅमीटर्समधे होणाऱ्या बदलाचे निरीक्षण करा. |
| 10:30 | अंतर्गत शेल्समधून इलेक्ट्रॉन्स काढून टाकण्याचा प्रयत्न करा आणि परिणामांचे निरीक्षण करा. |
| 10:37 | दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल. हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.
|
| 10:46 | स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. ऑनलाईन परीक्षा उत्तीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते. अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.
|
| 11:00 | कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.
|
| 11:04 | या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.
|
| 11:12 | या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे. अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
|
| 11:24 | ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे.
सहभागासाठी धन्यवाद. |
