View source for PhET/C3/Gravity-and-Solar-system/Marathi

{|border=1
||'''Time'''
||'''Narration'''

|- 
|| 00:01
|| '''Gravity and Solar System''' वरील पाठात आपले स्वागत.


|- 
|| 00:06
|| या पाठात, '''Gravity and Orbits''' आणि '''My Solar System''', या PhET सिम्युलेशन्सचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.

|- 
||00:16
|| या पाठासाठी मी:
उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 14.04, 

|- 
|| 00:23
|| जावा वर्जन 1.7,


|- 
|| 00:27
|| फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 53.02.2 वापरत आहे. 

|- 
|| 00:34
|| हा पाठ समजण्यासाठी, माध्यमिक शाळेतील विज्ञानाचे प्राथमिक ज्ञान असावे.  

|- 
|| 00:42
|| सिम्युलेशन वापरून आपण शिकणार आहोत -  
1. सूर्य, पृथ्वी, चंद्र आणि उपग्रह यांच्यातील संबंधाची माहिती.

|- 
|| 00:51
||2. गुरुत्वाकर्षण बलावर वस्तुमान आणि अंतराच्या परिणामाचा अभ्यास.

|- 
|| 00:56
||3. गुरुत्वाकर्षण आपल्या सूर्यमालेचे चलनवलन कसे नियंत्रित करते हे पाहणे.

|- 
||01:02
||4. गुरुत्वीय बलावर परिणाम करणा-या व्हेरिएबल्सची निश्चिती,

|- 
|| 01:08
||5. आणि गुरुत्वीय बल काढणे. 

|- 
||01:12
|| आपल्या सूर्यमालेतील सर्व आकाशीय घटक हे सूर्याभोवती फिरतात. 

|- 
||01:18
|| हे घटक म्हणजे ग्रह, चंद्र, धूमकेतू, लघुग्रह, उल्का आणि उल्काश्म. 

|- 
|| 01:27
|| सूर्य आणि आकाशीय घटक यांच्यामधे आकर्षण बल कार्य करत असते. 

|- 
|| 01:34
|| हे आकर्षण बल म्हणजे  गुरुत्वीय बल. 

|- 
|| 01:39
|| आपण प्रात्यक्षिक सुरू करू. 

|- 
|| 01:43
|| दिलेली लिंक वापरून सिम्युलेशन डाऊनलोड करू.


|- 
|| 01:48
|| मी डाऊनलोड्स फोल्डरमधे '''Gravity and Orbits ''' हे सिम्युलेशन आधीच डाऊनलोड केले आहे.

|- 
|| 01:55
|| सिम्युलेशन उघडण्यासाठी, '''gravity-and-orbits_en.html''' या फाईलवर राईट क्लिक करा. 

|- 
|| 02:01
|| '''Open With Firefox Web Browser''' हा पर्याय निवडा. 

|- 
|| 02:06
|| ब्राऊजरमधे सिम्युलेशन उघडेल. 

|- 
|| 02:10
|| हा '''Gravity and Orbits''' सिम्युलेशनचा इंटरफेस आहे.

|- 
|| 02:16
|| इंटरफेसमधे दोन स्क्रीन आहेत- 

'''Model''' आणि

'''To Scale'''. 

|- 
|| 02:22
|| '''Model''' स्क्रीनच्या सहाय्याने प्रात्यक्षिक सुरू करू. 

|- 
|| 02:26
|| '''Model''' स्क्रीन उघडण्यासाठी त्यावर क्लिक करा. 

|- 
|| 02:29
|| स्क्रीनच्या उजवीकडे आपल्याला एक बॉक्स दिसेल. 

|- 
|| 02:34
|| यात सूर्यमालेसारखी चार मॉडेल्स आहेत. 

|- 
|| 02:38
|| मॉडेल्सच्या पुढे राखाडी रंगाचे '''Reset''' बटण आहे. 

|- 
|| 02:43
|| हे बटण सूर्यमाला पुन्हा मूळ स्थितीत आणून ठेवेल. 

|- 
|| 02:48
|| '''on''' आणि '''off''' या रेडिओ बटणांच्या सहाय्याने '''Gravity''' पर्याय निवडू शकतो. 

|- 
|| 02:54
|| '''Gravity''' खाली हे चेकबॉक्सेस आहेत- 

'''Gravity Force''', 

'''Velocity''', 

'''Path''' आणि

'''Grid''' .

|- 
|| 03:03
|| सर्व चेकबॉक्सेसवर क्लिक करा. 

|- 
|| 03:06
|| या बॉक्सखाली आणखी एक बॉक्स आहे. 

 तारा आणि ग्रह यांचे वस्तुमान बदलण्यासाठी येथे स्लायडर्स आहेत. 

|- 
|| 03:15
|| स्क्रीनच्या खालच्या भागात ऍनिमेशनचा वेग बदलण्यासाठी '''Fast Forward''', '''Normal''' आणि '''Slow motion''' ही रेडिओ बटणे आहेत. 

|- 
|| 03:25
|| डीफॉल्ट रूपात  '''Normal''' वेग निवडलेला आहे. 

|- 
|| 03:29
|| तसेच येथे '''Rewind''', '''Play/Pause''' आणि '''Step''' ही बटणे आहेत. 

|- 
|| 03:35
|| '''Earth Days''' ची संख्या रिसेट करण्यासाठी '''Clear''' बटणावर क्लिक करा.

|- 
|| 03:39
|| सिम्युलेशन रिसेट करण्यासाठी '''Reset''' बटण दाबा. 

|- 
|| 03:43
|| डीफॉल्ट रूपात  सूर्य आणि पृथ्वी ही सिस्टीम निवडलेली आहे. 

|- 
|| 03:48
|| आता '''Play''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 03:51
|| लक्षात घ्या, पृथ्वी सूर्याभोवती वर्तुळाकार मार्गाने फिरत आहे. 

|- 
|| 03:57
|| ही वर्तुळाकार गती केंद्रगामी(सेंट्रीपेटल) बलामुळे आहे. 

|- 
|| 04:02
|| केंद्रगामी बल, त्वरणामधे बदल करून पदार्थ वर्तुळाकार गतीत फिरत ठेवते.

|- 
|| 04:11
|| हे बल केंद्राच्या दिशेने कार्य करते. 

|- 
|| 04:15
|| हा वर्तुळाकार मार्ग ही त्याची कक्षा आहे. 

|- 
|| 04:19
|| कक्षेच्या प्रत्येक बिंदूवर पृथ्वी तिच्या परिभ्रमणाची दिशा बदलत असते. 

|- 
|| 04:25
|| लक्षात घ्या, पृथ्वीचा वेग  हा  सूर्याच्या गुरुत्वीय बलाशी काटकोनात असतो. 

|- 
|| 04:32
|| आता '''Earth Days''' मोजू. 

|- 
|| 04:35
|| सूर्य आणि पृथ्वी, त्यांच्या मूळ जागेवर आणून ठेवण्यासाठी '''Reset arrow''' वर क्लिक करा. 

|- 
|| 04:42
|| पृथ्वी सूर्याभोवती फिरताना '''Earth Days''' मधील बदलाकडे लक्ष द्या. 

|- 
|| 04:48
|| दिवस अचूक मोजण्यासाठी आता ऍनिमेशन स्लो वर बदलू. 

|- 
|| 05:00
|| सिम्युलेशन काही काळ थांबवण्यासाठी '''Pause''' वर क्लिक करा. 

|- 
|| 05:04
|| पृथ्वी एका परिभ्रमणासाठी 365 दिवस घेते. 

|- 
|| 05:09
|| गुरुत्वीय बलाच्या अभावी पृथ्वीच्या गतीचे काय होईल ते पाहू. 

|- 
|| 05:14
|| '''off''' रेडिओ बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 05:17
|| आता ऍनिमेशनचा वेग बदलून normal करणार आहोत. 

|- 
|| 05:21
|| '''Play''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 05:24
|| गुरुत्वीय बलाच्या अभावी, पृथ्वी एका सरळ रेषेत निघून जाताना दिसेल. 

|- 
|| 05:31
|| ही गती वर्तुळाकार कक्षेची स्पर्शरेषा असते. 

|- 
|| 05:35
|| '''Return Objects''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 05:38
|| पृथ्वी पुन्हा तिच्या मूळ जागी परत येईल.

|- 
|| 05:42
|| आता वस्तुमानातील बदलाचा कक्षेवर होणारा परिणाम बघूया. 

|- 
||05:48
|| डीफॉल्ट रूपात '''Star Mass''' स्लायडर '''Our Sun''' वर आहे. 

|- 
|| 05:53
|| '''Star Mass''' स्लायडर  ड्रॅग  करून 1.5 वर न्या. 

|- 
|| 05:58
|| ड्रॅग केल्यावर लक्षात येईल की ताऱ्याचा आकार मोठा झाला आहे. 

|- 
|| 06:03
|| पुढे Gravity च्या '''on''' या रेडिओ बटणावर क्लिक करा आणि '''Play''' बटण दाबा. 

|- 
|| 06:10
|| कक्षेच्या मार्गाचे निरीक्षण करा. 

|- 
|| 06:13
||आता पृथ्वी लंबवर्तुळाकार मार्गाने फिरत आहे. 

|- 
|| 06:17
|| कक्षेचा आकार देखील छोटा झाला आहे. 

|- 
|| 06:21
|| येथे सूर्य कक्षेच्या केंद्रस्थानी नाही. 

|- 
|| 06:26
|| सूर्याचे वस्तुमान वाढल्याने ''' Earth Days''' कमी झालेले आहेत.

|- 
||  06:32
|| ''' Planet Mass''' स्लायडर 1.5 वर ड्रॅग करा. 

|- 
|| 06:37
|| त्यांच्यामधील गुरुत्वीय बल वाढलेले दिसेल. 

|- 
|| 06:42
|| सिम्युलेशन काही काळ थांबवण्यासाठी '''Pause''' बटण दाबा. 

|- 
|| 06:46
|| ग्रहावर क्लिक करून तो सूर्यापासून लांब ड्रॅग करा. 

|- 
|| 06:51
|| '''Play''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 06:53
|| ग्रह आणि सूर्य यांच्यातील अंतर वाढल्यास गुरुत्वीय बल कमी होते हे दिसेल. 

|- 
||  07:01
|| '''Pause''' बटणावर क्लिक करा. सिस्टीम रिसेट करण्यासाठी '''Reset''' बटण दाबा. 

|- 
|| 07:08
|| सूर्य, पृथ्वी आणि चंद्र ही सिस्टीम सिलेक्ट करा. 

|- 
|| 07:12
||व्ह्यू झूम इन करण्यासाठी स्लायडर अधिक चिन्हाच्या दिशेने ड्रॅग करा. 

|- 
|| 07:17
|| '''Play''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 07:20
|| लक्षात घ्या की चंद्र पृथ्वीच्या आवर्त (स्पायरल) कक्षेत आहे तर पृथ्वी सूर्याच्या वर्तुळाकार कक्षेत आहे. 

|- 
|| 07:29
|| येथे चंद्र  हा पृथ्वीचा उपग्रह आहे. 

|- 
|| 07:34
|| असाईनमेंट म्हणून '''Model''' स्क्रीन वापरून पृथ्वी व  चंद्र तसेच पृथ्वी व उपग्रह या सिस्टीम्स वापरून बघा. 

|- 
|| 07:43
|| आता  '''To Scale''' या स्क्रीनवर जाऊ. 

|- 
|| 07:47
|| इंटरफेसच्या खालील भागातील '''To Scale''' स्क्रीनवर क्लिक करा. 

|- 
|| 07:52
|| '''To Scale''' स्क्रीनवर '''Model''' स्क्रीनसारखीच टूल्स आहेत. 

|- 
|| 07:57
|| या स्क्रीनवर अतिरिक्त चेकबॉक्सेस आहेत- 

'''Mass''' आणि

'''Measuring Tape'''. 

|- 
|| 08:04
|| '''Mass''', '''Path''' आणि '''Grid''' चेकबॉक्सेसवर क्लिक करा. 

|- 
||08:09
|| डीफॉल्ट रूपात सूर्य आणि पृथ्वी ही सिस्टीम निवडलेली आहे. 

|- 
|| 08:14
|| येथे ताऱ्याचे वस्तुमान '''333 thousand Earth masses ''' असून ग्रहाचे वस्तुमान '''1 Earth mass''' आहे. 

|- 
|| 08:24
|| परिभ्रमणाची कक्षा दाखवण्यासाठी '''Play''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 08:28
|| नंतर '''pause''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 08:31
|| आता तारा आणि पृथ्वी यांतील अंतर मोजूया. 

|- 
|| 08:35
|| '''Measuring Tape''' चेकबॉक्सवर क्लिक करा. 

|- 
||08:39
|| '''वस्तुमान''' चेकबॉक्स अनचेक करा. 

|- 
|| 08:42
|| यामुळे आपल्याला अंतर अचूकपणे मोजता येईल. 

|- 
|| 08:47
|| व्ह्यू झूम इन करण्यासाठी स्लायडर अधिक चिन्हाच्या दिशेने ड्रॅग करा. 


|- 
|| 08:52
|| '''Measuring Tape''' ताऱ्यावर ठेवा आणि त्याचे दुसरे टोक ड्रॅग करून ग्रहापर्यंत न्या. 

|- 
|| 09:00
|| तारा आणि ग्रह यांच्यामधील अंतर बघा. 

|- 
|| 09:04
|| हे '''91503 thousand miles''' आहे. 

|- 
|| 09:10
|| या किंमतीत तुमच्याकडे थोडा बदल दिसेल कारण सूर्य गतिमान आहे. 

|- 
|| 09:17
|| आता पृथ्वी आणि सूर्य यांच्यातील गुरुत्वीय बल काढू. 

|- 
|| 09:22
|| वैश्विक गुरूत्वाकर्षण नियम-  कुठल्याही दोन पदार्थांमधील आकर्षण बल हे त्यांच्या वस्तुमानाच्या गुणाकाराशी समप्रमाणात असते. 

|- 
|| 09:33
|| आणि ते त्यांच्यातील अंतराळातल्या वर्गाच्या व्यस्त प्रमाणात असते. 

|- 
|| 09:38
|| हे बल दोन्ही पदार्थांचे मध्य जोडणाऱ्या रेषेत काम करते. 

|- 
|| 09:44
|| गुरुत्वीय बल पुढील सूत्र वापरून काढता येईल. येथे '''G'''  म्हणजे वैश्विक गुरुत्व स्थिरांक आहे. 

|- 
|| 09:53
|| कॅपिटल '''M''' म्हणजे सूर्याचे वस्तुमान,

|- 
|| 09:58
|| स्मॉल '''m''' म्हणजे पृथ्वीचे वस्तुमान, 

|- 
|| 10:02
|| आणि '''d''' हे पृथ्वी आणि सूर्यातील अंतर आहे. 

|- 
|| 10:07
|| आता सूत्रात '''G''', कॅपिटल '''M''', स्मॉल '''m''' आणि '''d''' ची व्हॅल्यू घाला. 

|- 
|| 10:15
|| हे आपल्याला सूर्य आणि पृथ्वी  यांच्यातील गुरुत्वीय बलाची व्हॅल्यू देईल. 

|- 
|| 10:21
|| ही व्हॅल्यू  3.6 गुणिले 10चा 22 वा घात N (न्युटन) इतकी आहे. 

|- 
|| 10:28
|| असाईनमेंट म्हणून '''To Scale''' स्क्रीन वापरून  पृथ्वी आणि उपग्रह यांतील गुरुत्वीय बल काढा. 

|- 
|| 10:37
|| आता My Solar System या PhET सिम्युलेशन वर जाऊ. 

|- 
|| 10:43
|| मी डाऊनलोडस फोल्डरमधे My Solar System हे सिम्युलेशन आधीच डाऊनलोड केले आहे. 

|- 
|| 10:50
|| सिम्युलेशन कार्यान्वित करण्यासाठी टर्मिनल उघडा. 

प्रॉम्प्टवर: '''cd Downloads''' टाईप करून एंटर दाबा. 

|- 
|| 11:01
|| नंतर '''java space hyphen jar space my-solar-system_en.jar''' टाईप करून एंटर दाबा. 

|- 
|| 11:17
|| '''My Solar System''' हे सिम्युलेशन उघडेल. 

|- 
|| 11:21
|| हा My Solar System सिम्युलेशनचा इंटरफेस आहे. 

|- 
|| 11:26
|| स्क्रीनच्या उजवीकडे सिस्टीम ड्रॉपडाऊन बॉक्स आहे. 

|- 
|| 11:30
|| येथे आपल्या आवडीची सूर्यमालेची जोडी निवडू शकतो. 

|- 
|| 11:36
|| ड्रॉपडाऊन बॉक्सखाली आणखी एक बॉक्स आहे.

|- 
|| 11:40
|| त्यामधे '''Start''', '''Stop''' आणि '''Reset''' ही बटणे आहेत. 

|- 
|| 11:45
|| तसेच '''System Centered''', '''Show Traces''', '''Show Grid''' आणि '''Tape Measure''' हे चेकबॉक्सेस आहेत. 

|- 
|| 11:55
|| आवश्यकतेप्रमाणे त्या चेकबॉक्सेसचा उपयोग करा. 

|- 
|| 11:59
|| ऍनिमेशनचा वेग नियंत्रित करण्यासाठी हा स्लायडर आहे. 

|- 
|| 12:03
|| स्क्रीनच्या खालच्या भागात '''Initial Settings''' दिल्या आहेत. 

|- 
|| 12:08
|| येथे mass, position आणि velocity यांच्या संबंधित बॉक्सेसमधे व्हॅल्यूज भरू शकतो. 

|- 
|| 12:16
|| तसेच '''number of bodies''' निवडण्यासाठी रेडिओ बटणांचा  उपयोग करू शकतो. 

|- 
|| 12:20
|| ड्रॉपडाऊन ऍरोवर क्लिक करा. 

|- 
|| 12:24
|| '''Sun''', '''planet''', '''comet''' पर्यायावर क्लिक करा. 

|- 
|| 12:28
|| आपल्याला ग्रह, सूर्य आणि धूमकेतू हे तीन रंगीत ऑब्जेक्टस दिसतील. 

|- 
|| 12:37
|| लाल रंगाचा बाण वेग दर्शवते. 

|- 
|| 12:41
||ही सदिश राशी असून ती एका गोलात '''V''' अक्षराने दर्शवली आहे. 

|- 
|| 12:46
|| '''Start''' बटणावर क्लिक करून भ्रमणकक्षेचे निरीक्षण करा.   धूमकेतू  सूर्याभोवती लंबवर्तुळाकार कक्षेत फिरतो. 

|- 
|| 12:55
|| '''Stop''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 12:57
|| माऊस पॉईंटर सूर्य, ग्रह आणि धूमकेतूवर नेल्यावर प्रत्येकाचे वस्तुमान, सध्याची स्थिती आणि वेग दिसेल. 
|- 
|| 13:09
|| '''start''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 13:12
|| थोड्या परिभ्रमणांनंतर धूमकेतू सूर्यावर आदळून दिसेनासा होईल. 

|- 
|| 13:19
|| '''Four star ballet''' हा पर्याय निवडून '''Start''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 13:25
|| भ्रमणकक्षेचे निरीक्षण करा.  नंतर '''Stop''' बटणावर क्लिक करा. 

|- 
|| 13:31
|| या वस्तूंचे वस्तुमान, स्थिती आणि वेग जाणून घेण्यासाठी त्यांच्यावर माऊस पॉईंटर न्या. 

|- 
|| 13:39
|| असाईनमेंट म्हणून, विविध सिस्टीम्स सिलेक्ट करून भ्रमणकक्षांचे निरीक्षण करा.   

|- 
|| 13:46
|| Initial settings मधे बदल करून कक्षेत होणाऱ्या बदलांचे निरीक्षण करा आणि आपले निरीक्षण समजावून सांगा. 

|- 
|| 13:54
|| थोडक्यात,

|- 
|| 13:57
|| या पाठात आपण,
'''Gravity and Orbits''' आणि '''My Solar System''', या PhET सिम्युलेशन्सची प्रात्यक्षिके पाहिली

|- 
|| 14:07
|| ही सिम्युलेशन्स वापरून आपण सूर्य, पृथ्वी, चंद्र आणि उपग्रह यांच्यातील संबध पाहिला.

|- 
|| 14:15
|| वस्तुमान आणि अंतर याचा गुरुत्वीय बलावरील परिणाम पाहिला. 

|- 
|| 14:20
|| गुरुत्वीय बलाचा सूर्यमालेच्या चलनवलनावरील परिणाम पाहिला. 

|- 
|| 14:25
|| गुरुत्वीय बलावर परिणाम करणारे व्हेरिएबल्स निश्चित केले. 

|- 
|| 14:30
|| आणि गुरुत्वीय बल काढले. 

|- 
|| 14:35
|| दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल. 
हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.


|- 
|| 14:44
|| स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. 
ऑनलाईन परीक्षा उत्तीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते. 

|- 
|| 14:54
|| अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.

|- 
|| 14:58
|| कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.   
|- 
|| 15:03
|| या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.


|- 
||15:12
|| या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे. 
अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.
|- 
|| 15:25
|| ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे.
सहभागासाठी धन्यवाद.  
|-
|}