View source for Moodle-Learning-Management-System/C2/Installing-Moodle-on-Local-Server/Sanskrit

 {| border=1
|'''Time''' 
|'''Narration'''

|- 
|00:01
| '''Installing Moodle on Local Server''' इति विषयकस्य स्पोकन् ट्युटोरियल् प्रति भवद्भ्यः स्वागतम् । 
|- 
| 00:07
| पाठेऽस्मिन् वयं , '''Moodle''' इत्यस्य डौन्लोड् करणं इन्स्टाल् करणञ्च ज्ञास्यामः । 
|- 
| 00:15
| '''Moodle''' इत्यस्य इन्स्टाल् करणाय भवद्भिः तस्य समर्थनयोग्या व्यवस्था प्राप्ता स्यात् :
'''Apache''' 2.x (तदधिका वा आवृत्तिः), 
|- 
| 00:23
| '''MariaDB '''5.5.30 (तदधिका वा आवृत्तिः) अपि च '''PHP''' 5.4.4 + (तदधिका वा आवृत्तिः) च।
|- 
|00:36
| पाठस्यास्य ध्वन्यङ्कनायाहम् :
'''Ubuntu Linux OS '''16.04, 
|- 
| 00:44
| '''XAMPP 5.6.30''' द्वारा प्राप्तानि '''Apache, MariaDB''' तथा '''PHP''',
|- 
| 00:53
| '''Moodle''' 3.3 अपि च '''Firefox ''' वेब्-ब्रौसर् इतीमान्युपयुञ्जे ।   
|- 
| 00:59
| भवदभीष्टं यत्किमपि वेब्-ब्रौसर् उपयोक्तुमर्हन्ति भवन्तः ।  
|- 
| 01:03
| परन्तु, '''Internet Explorer''' इत्यस्योपयोगः मास्तु । तत् सम्यग् डिस्प्ले न करोति ।  
|- 
| 01:11
| आदौ, इण्टर्नेट् सम्पर्कः प्राप्तः इति दृढीकुर्वन्तु । 
|- 
| 01:16
| अस्मिन् ततौ पूर्वतन पाठान्यप्यवलोकयन्तु ।  
पूर्वोक्ताः सन्ति, डेटाबेस् सम्यग् सेट्-अप् जातमिति च दृढीकुर्वन्तु । 
|- 
| 01:27
| अस्माकं '''XAMPP''' रन् जायमानं स्यात् अपि च अस्माभिः '''username moodle-st''' इत्यनेन सह डेटाबेस् सेट्-अप् कृतं स्यात् ।  
|- 
| 01:37
| आदौ, वेब्-ब्रौसर् गत्वा '''XAMPP''' इत्यस्यारम्भं करोमि । 
|- 
| 01:42
| अड्रेस्-बार् मध्ये एवं टङ्कयन्तु : '''http colon double slash 127 dot 0 dot 0 dot 1 ''' तथा '''Enter''' नुदन्तु च । 
|- 
| 01:56
| स्क्रीन् इत्यस्योपरि दक्षिणे मेन्यू मध्ये , '''PHPinfo''' इत्यस्योपरि नुदन्तु । 
|- 
| 02:02
| अधुना '''Ctrl + F''' कीलके नुत्वा '''DOCUMENT underscore ROOT''' इतीदम् अन्विषन्तु । 
|- 
| 02:10
| इदं '''Apache Environment''' टेबल् मध्ये वर्तते । 
|- 
| 02:14
| '''DOCUMENT underscore ROOT''' इत्यस्य मूल्यं , '''slash opt slash lampp slash htdocs ''' अथवा '''slash var slash www''' वर्तते ।  
|- 
| 02:30
| मम यन्त्रे तत् '''slash opt slash lampp slash htdocs''' वर्तते ।
|- 
| 02:37
| इदं पाथ् स्मरणे स्थापयन्तु । वयं 'मूडल्' इतीदमत्र इन्स्टाल् करिषामः । 
|- 
|02:43
| अधुना 'मूडल्' इत्यस्य डौन्लोड् प्रारभामहे । 
'मूडल्' इत्यस्य अधिकृतजालपुटं '''moodle.org''' इतीदं गच्छन्तु ।
|- 
|02:53
| उपरितन मेन्यू-मध्ये, '''Downloads''' लिङ्क् नुदन्तु । 
पश्चात्, सद्यःकालीन आवृत्तिः '''MOODLE 3.3+ ''' गण्डं नुदन्तु । 
|- 
| 03:04
| ट्युटोरियल् रेकोर्ड् करणकाले, 'मूडक्'इत्यस्य सद्यःकालीनावृत्तिः 3.3 आसीत् ।
भवतां प्रयत्नकाले तदन्यं भवेत् । 
|- 
| 03:15
| '''Download zip''' गण्डस्योपरि नुदन्तु । इदमस्माकं यन्त्रे, 'मूडल्' इत्यस्य डौन्लोड् कर्तुं प्रारम्भं करोति । 
|- 
| 03:22
| अहं पूर्वमेव इमां सञ्चिकां डौन्लोड् कृतवानस्मि । इदं मम '''Downloads''' सञ्चये वर्तते । अतः अहं इमं स्तरं परित्यजामि । 
|- 
| 03:30
| '''Ctrl + Alt + T''' कीलकानि युगपन्नोदनेन टर्मिनल् उद्घाटयन्तु । 
|- 
| 03:36
| टर्मिनल् मध्ये, डिरेक्टरी इतीदं  '''Downloads''' इति परिवर्तयामि । 
|- 
| 03:40
| इदं कर्तुमेवं कमाण्ड् टङ्कयन्तु : '''cd space Downloads''' अपि च '''Enter''' नुदन्तु । 
|- 
| 03:48
| भवतां व्यवस्थायां , भवन्तः मूडल् इत्यस्य डौन्लोड् कृतं 'पाथ्' टङ्कयन्तु । 
|- 
| 03:53
| भवन्तः तस्मिन् डिरेक्टरी प्रति गते सति, तत्रस्थाः सञ्चिकाः लिस्ट् कर्तुं '''ls''' इति टङ्कयित्वा '''Enter''' नुदन्तु ।  
|- 
| 04:01
| मम '''Moodle''' इन्स्टालेशन् सञ्चिका अत्रास्ति । अस्य नाम '''moodle hyphen latest hyphen 33 dot zip''' इत्यस्ति ।
|- 
| 04:11
| डौन्लोड् करणकाले, भवन्तः तस्मै अन्यनाम दत्तवन्तश्चेत् (rename), तां सञ्चिकां भवतः सञ्चये अन्विषन्तु । 
|- 
| 04:19
| पश्चात्, अस्यां 'ज़िप्' सञ्चिकायां विद्यमानं,  '''moodle''' सञ्चये extract करणीयम् । 
|- 
| 04:26
| 'कमाण्ड् प्रोम्प्ट्' मध्ये एवं टङ्कयन्तु ।  '''sudo space unzip space moodle hyphen latest hyphen 33 dot zip space hyphen d space slash opt slash lampp slash htdocs slash'''. '''Enter'''  नुदन्तु च । 
|- 
| 04:51
| '''Ctrl + L''' नुत्वा टर्मिनल् रिक्तं कुर्मः ।
|- 
| 04:56
| अधुना एवं टङ्कयन्तु : '''cd space slash opt slash lampp slash htdocs''' तथा '''Enter''' नुदन्तु । 
|- 
| 05:06
| अस्मिन् डिरेक्टरी मध्ये सञ्चिकाः लिस्ट् कर्तुं, '''ls''' इति टङ्कयित्वा '''Enter''' नुदन्तु ।
|- 
| 05:12
| '''moodle''' इति नूतनसञ्चयः रचितः दृश्यते । 
|- 
|05:18
| '''moodle''' सञ्चयस्य '''owner''' इत्यस्मै '''group members''' इत्येतेभ्यश्च '''read, write''' तथा '''execute ''' पर्मिशन् दास्यामः । 
|- 
| 05:27
| तदर्थमेवं टङ्कयन्तु : '''sudo space chmod space 777 space moodle slash''' तथा '''Enter''' नुदन्तु च ।  
|- 
| 05:39
| पृष्टश्चेत्, '''administrative ''' पास्वर्ड् दत्वा '''Enter''' नुदन्तु । 
|- 
| 05:45
| ब्रौसर् गत्वा एवं टङ्कयन्तु : '''http colon double slash 127.0.0.1 slash moodle ''' अथवा '''http colon double slash localhost slash moodle''' 
|- 
| 06:06
| अत्र मम '''localhost IP''' इतीदं टङ्कयामि । 
|- 
| 06:10
| इदम् '''IP''', '''moodle''' इत्यस्य इन्स्टाल् कृतस्य यन्त्रस्य '''IP''' भवेत् ।  
अवलोक्यताम् - पूर्वं, '''moodle''' फ़ोल्डर् मध्ये एव वयं extract कृतवन्तः स्मः । 
|- 
| 06:23
| '''Enter''' नुदन्तु । '''Moodle''' इन्स्टालेशन् पेज् दृश्यते ।  
|- 
| 06:29
| उत्सर्गतया, वयं पूर्वतनस्तरे '''Configuration''' मध्ये स्मः ।  
अवलोक्यतां: '''Moodle''' इतीदं बहुषु भाषासु इन्स्टाल् कर्तुं शक्नुमः ।  
|- 
| 06:40
| परन्तु वयं आङ्ग्लभाषायै सीमिताः स्मः । 
अतोऽत्र  '''English ''' चिन्वन्तु । '''Language''' ड्रोपडौन् इत्यस्याधः, '''Next''' गण्डं नुदन्तु ।  
|- 
|06:52
| पश्चात् '''Paths''' इति पृष्टः अस्ति ।  
अत्र '''Web address, Moodle directory''' तथा '''Data directory''' इतीमानि विवृतानि ।   
|- 
| 07:02
| '''Web address'''यदस्ति तत्- '''Moodle''' इत्यस्य इन्स्टालेशन् जाते सति तस्य एक्सेस् कर्तुं  '''URL''' वर्तते ।
|- 
| 07:08
| इदं, अस्माभिः उपरि दत्तं '''URL''' वर्तते तथा तदेव दर्शितम् ।   
|- 
| 07:14
| '''Moodle directory''' सञ्चये, सर्वाणि '''Moodle''' कोड्स् सन्ति ।  
|- 
| 07:20
| अवलोक्यताम् - '''Web address ''' तथा '''Moodle directory''' इतीमे फ़ील्ड्स् एडिट् कर्तुं परिवर्तयितुम् वा अशक्ये । 
|- 
|07:31
| पश्चात् '''Data directory''' वर्तते । 
अध्यापकैः छात्रैश्च अप्लोड् कृतासु सञ्चिकासु विद्यमानानि सर्वाण्यपि सञ्चये रक्ष्यन्ते । 
|- 
| 07:42
| अयं सञ्चयः, '''read''' तथा '''write '''  अनुमतियुतः भवेत् । अतः सञ्चिकाः अत्र स्टोर् कर्तुं शक्नुमः । 
|- 
| 07:50
| तथापि, संरक्षणकारणाय, इदं वेब् मध्ये डैरेक्ट् एक्सेस् न भवेत् । 
|- 
| 07:57
| अतः, तत् इन्स्टालेशन्-फ़ोल्डर् इत्यस्य बहिः स्थापनीयं भवति । 
|- 
| 08:03
| '''lampp''' सञ्चयस्यान्तः '''moodledata''', डीफ़ोल्ट् '''Data directory''' वर्तते । इदं '''installer''' रचयितुं प्रयत्नं करोति ।   
|- 
| 08:11
| तथापि, अत्र फ़ोल्डर् रचनायै अनुमतिर्नास्ति । अतः, इमं सञ्चयं वयमेव रचयित्वा, आवश्यकानि पर्मिशन्स् अस्माभिरेव दातव्यानि । 
|- 
| 08:23
| टर्मिनल् गवाक्षं गत्वा, 
प्रोम्प्ट् मध्ये एवं टङ्कयन्तु : '''sudo space mkdir space slash opt slash lampp slash moodledata''' अपि च '''Enter''' नुदन्तु ।
|- 
| 08:41
| अधुना एवं टङ्कयन्तु : '''sudo space chmod space 777 space slash opt slash lampp slash moodledata''' अपि च '''Enter''' नुदन्तु। 
|- 
| 08:57
| ब्रौसर् प्रति गत्वा '''Next''' गण्डं नुदन्तु । 
|- 
|09:02
| पश्चात्, '''database configuration''' पृष्टं प्रति गच्छन्तु ।  
ड्रोप्-डौन् तः '''MariaDB''' इतीदं चित्वा '''Next''' गण्डं नुदन्तु । 
|- 
| 09:13
| '''Database Host ''' नाम '''localhost''' इति ददामि ।
|- 
| 09:18
| अस्माभिधुना, '''Database name, username''' तथा '''password''' च दातव्यम् ।  
इमानि पूर्वमेव '''phpMyAdmin''' मध्ये रचितवन्तः स्मः । 
|- 
| 09:30
| अहं '''database name''' इतीदं '''moodle-st''' इति,  
|- 
|09:36
| '''database user-name''' इतीदं '''moodle-st''' इति,
|- 
|09:41
| अपि च मम ''' database password''' इतीदं '''moodle-st''' इति ददामि । 
|- 
| 09:46
| '''Table Prefix ''' अपि च नाना फ़ील्ड्स् इतीमानि तथैव स्थापयन्तु । '''Next''' नुदन्तु । 
|- 
| 09:54
| वयं '''terms and conditions''' पृष्टं पश्यामः । 
|- 
| 09:59
| भवन्तः अत्र लैसेन्स् एग्रिमेण्ट् पठन्तु । तत् अङ्गीकर्तव्यमेव । 
टेक्स्ट् पठित्वा '''Continue''' नुदन्तु । 
|- 
| 10:10
| पश्चात्  '''Server Checks ''' पृष्टं पश्यामः ।  
'''Your server environment meets all minimum requirements''' इति मेसेज् दृष्टुं अधः स्क्रोल् कुर्वन्तु ।  
|- 
| 10:23
| अत्र यथा दर्शितं तथा भवद्भिः एरर् प्राप्तः स्यात् : 
उत्तराणि प्राप्तुं, पाठस्यास्य '''Additional reading material ''' लिङ्क् पश्यन्तु ।  
|- 
| 10:33
| '''Continue''' उपरि नुदन्तु ।
|- 
| 10:36
| भवताम् अन्तर्जालवेगानुसारं कश्चन समयः स्वीक्रियते । 
रीफ़्रेश् कुर्वन्ति चेत् भवद्भ्यः  '''Site is being upgraded, please retry later''' इति एरर् मेसेज् प्राप्यते ।  
|- 
| 10:50
| एवमस्ति चेत्, कृपया कतिचन समयादनन्तरं रीफ़्रेश् कुर्वन्तु । 
|- 
|10:54
| इन्स्टालेशन् इत्यस्य समाप्तिसन्देशे प्राप्ते सति, '''Continue''' नुदन्तु ।  
|- 
| 11:00
| अग्रिमपृष्टः '''administrator configuration''' इत्यस्यार्थं वर्तते । 
|- 
|11:05
| '''Moodle Administrative''' पृष्टाय, भवदभीष्टं '''username''' यच्छन्तु । 
अहं '''username''' इतीदं '''admin''' इति ददामि । 
|- 
| 11:15
| अधुना '''Moodle Administrator''' इत्यस्यार्थं पास्वर्ड् यच्छन्तु । 
अत्रदर्शितानां पास्वर्ड्-नियमानाम् अनुसरणं भवेदेव । 
|- 
| 11:26
| पास्वर्ड् दातुं , '''Click to enter text''' पर्चनीं नुदन्तु । 
|- 
| 11:32
| अहं  '''Spokentutorial1@''' इतीदं, मम '''admin password''' इति यच्छामि । पास्वर्ड् दर्शयितुं  '''Unmask''' ऐकान् नुदन्तु ।   
|- 
| 11:43
| पश्चात् उपयोहार्थं, भवतां 'यूसर् नेम्' तथा पास्वर्ड् च स्मरणे भवेताम् ।  
|- 
| 11:49
| '''Email address''' एकम् अनिवार्यं फ़ील्ड् वर्तते ।  
अत्राहं '''priyankaspokentutorial@gmail.com''' इति ददामि । 
|- 
| 11:59
| '''Select a country''' ड्रोप्-डौन् मध्ये, '''India''' इति चिनोतु ।
'''timezone''' इतीदं '''Asia/Kolkata''' इति चिन्वन्तु ।
|- 
| 12:08
| वयम् अन्यानि फ़ील्ड्स् इतीमानि तेषां औत्सर्गिकमूल्याय स्थापयामः । 
|- 
|12:13
| अधः स्क्रोल् कृत्वा '''Update Profile''' गण्डं नुदन्तु ।
|- 
| 12:18
| 'मूडल्' इतीदं, सम्पन्मूलम् उपयुज्यमानं सोफ़्ट्वेर् वर्तते । प्रतिस्तरः समाप्त्यै कालमपेक्षते । 
|- 
| 12:27
| अग्रिमपृष्टं लोड् भवितुं निरीक्ष्यताम् । पृष्टस्य पिधानं रिफ़्रेश् करणं वा मास्तु । 
|- 
| 12:34
| अग्रिमं स्क्रीन् ''' Front page settings''' इत्यस्यार्थं वर्तते ।  
जनाः अस्माकं ‘मूडल् सैट्’ प्रति यदा आगच्छन्ति तदा पृष्टमिमं पश्यन्ति । 
|- 
|12:45
| '''Full Site Name''' मध्ये '''Digital India LMS''' इति ददातु ।  
|- 
| 12:50
| '''Short name for site''' मध्ये, पुनः '''Digital India LMS''' इति ददातु । 
नेविगेशन् बार् मध्ये, इदं 'मूडल् सैट्' इत्यस्य नाम भूत्वा दृश्यते । 
|- 
| 13:03
| '''Front Page Summary''' इतीदं सद्यः रिक्तं त्यजाम ।  
'''timezone''' इतीदं '''Asia/Kolkata''' इति चिनोतु । 
|- 
| 13:11
| अग्रिमं ड्रोप्-डौन् '''Self Registration''' वर्तते । 
इदं सक्रियं कुर्मः चेत् नूतनोपयोक्ता स्वस्य नामाङ्कनं कर्तुं शक्नोति । 
|- 
| 13:23
| ड्रोप्-डौन् तः, '''Disable ''' इतीदं चिन्वन्तु । 
पश्चात् '''no-reply address''' टेक्स्ट्-बोक्स् वर्तते ।  
|- 
| 13:31
| अस्मिन् फ़ील्ड् मध्ये औत्सर्गिकमूल्यं '''noreply@localhost''' वर्तते । 
इदं सम्यक् ईमेल् ऐ डि नास्ति । अतः इदं '''noreply@localhost.com''' इत्यस्मै परिवर्तयन्तु । 
|- 
| 13:46
| 'मूडल्' इत्यस्मै दर्शयितुं यत्किमपि ईमेल् ID यदा न भविष्यति, तदा इदम् ईमेल् ID इतीदं '''From''' सङ्केतेन दर्श्यते ।
|- 
| 13:55
| उदाहरणार्थं, मम सङ्केतं ''' private''' इति स्थापयितुं सूच्यते चेत्, मदर्थं प्रेषितानि सर्वाणि मेल्स्,  इदं ID युतं भविष्यति । 
अन्ते, '''Save Changes ''' गण्डं नुदन्तु । 
|- 
| 14:10
| वयमधुना '''Moodle''' इत्यस्य विनियोगाय सिद्धाः स्मः ।  
भवन्तः अत्र नूतन-जालपुटस्य अग्रिमपृष्टं दृष्टुं शक्नुवन्ति । 
|- 
| 14:17
| अनेन वयं पाठस्यान्तमागतवन्तः । सङ्क्षेपेण, 
|- 
| 14:23
| पाठेऽस्मिन् वयम् : 
'''Moodle''' इतीदं, '''moodle.org''' इत्यस्मात् डौन्लोड् कर्तुं तथा लोकल्-सर्वर् उपरि तस्य इन्स्टाल् करणञ्च ज्ञातवन्तः । 
|- 
| 14:33
| स्पोकन् ट्युटोरियल् विषये अधिकविवरणं प्राप्तुं लिङ्क् मध्यस्थं चलच्चित्रं पश्यन्तु ।
उत्तमं बेण्ड्-विड्त् नास्ति चेत् अवचित्यापि दृष्टुं शक्यते तत् ।
|- 
| 14:41
| स्पोकन् ट्युटोरियल् प्रकल्पगणः कार्यशालां चालयति अपि च , अन्तर्जालीयपरीक्षायाम् उत्तीर्णेभ्यः प्रमाणपत्रं च यच्छति । अधिकविवरणार्थम् अस्मभ्यं लिखन्तु । 
|- 
|14:51
| अस्मिन् 'स्पोकन् ट्युटोरियल्' मध्ये प्रश्नाः सन्ति वा?  कृपया जालपुटमिदं पश्यन्तु :
'''http://forums.spoken-tutorial.org'''
|- 
| 15:00
| भवतां प्रश्नस्य मिनिट् सेकेण्ड् च चिन्वन्तु । 
भवतां प्रश्नान् सङ्क्षेपेण विवृण्वन्तु । अस्माकं गणेषु यः कोऽपि उत्तरं यच्छति । 
|- 
| 15:10
| स्पोकन् ट्युटोरियल् फ़ोरम्, पाठसम्बद्धाय प्रश्नाय वर्तते ।  
|- 
| 15:15
| कृपया अस्मबद्धप्रश्नान् न पृच्छन्तु ।  
|- 
| 15:21
| अनेन भ्रान्तिः सङ्कीर्णता च न जायते ।   अनेन चर्चा अर्थपूर्णाभूत्वा ज्ञानाय सुलभः भविष्यति ।  
|- 
| 15:31
| स्पोकन् ट्युटोरियल् प्रकल्पः, NMEICT, MHRD द्वारा भारतसर्वकारस्य अनुदानं प्राप्तवानस्ति । अधिकविवरणार्थं अधस्तनपर्चनीं पश्यन्तु ।
|- 
| 15:45
| लेखोऽयं प्रियाङ्का-महाभागायाः योगदानमस्ति । 
पाठस्यास्य अनुवादकः प्रवाचकश्च श्री नवीनभट्टः उप्पिनपट्टणम् । धन्यवादाः ।  
|}