View source for BOSS-Linux/C2/General-Purpose-Utilities/Sanskrit

{| border=1to bigining
| Time
|Narration
|-
|00:00
|अयि भोः! Linux मध्ये General Purpose Utilities इत्यस्य Spoken Tutorial मध्ये भवतां स्वागतम्।
|-
|00:06
|वर्गेऽस्मिन् linux इत्यस्य अधिकोपयोगिनां प्राथमिकादेशानां विषये ज्ञास्यामः।
|-
|00:14
|अस्य अभ्यासस्य प्रमुखप्रयोजनं नाम Linux मध्ये कार्यस्य आरम्भः एव।
|-
|00:21
|प्रथमतया यः आदेशः दृश्यते सः echo इति आदेशः अस्ति। Linux आदेशाः कथं अक्षरसंवेदिनः भवन्ति इति अवधानं यच्छन्तु।
|-
|00:29
|अत्र सर्वे आदेशाः अथवा तेषां विकल्पाः लघ्वक्षरैः भवन्ति, यदि न सन्ति तर्हि सूचितम् अस्ति।
|-
|00:36
|पटले (Screen) कस्यचित् सन्देशस्य प्रदर्शनाय अस्य आदेशस्य उपयोगं कुर्मः।
|-
|00:44
|Terminal इत्यस्य उद्घाटनप्रक्रिया तु अतीते अध्याये विवृता अस्ति।
|-
|00:50
|Prompt इत्यत्र echo space Hello World इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|01:02
|एतत् साम्प्रदायिकं Hello World इति सन्देशं प्रदर्शयति।
|-
|01:06
|echo आदेशं वयम् ‘अस्थिरमौल्यं’ प्रदर्शयितुम् अपि प्रयोक्तुं शक्नुमः।
|-
|01:11
|Prompt इत्यत्र echo $ इति SHELL इति च बृहदक्षरैः टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|01:22
|अनेन प्रस्तुतोपयोगि Shell विषये ज्ञायते।
|-
|01:28
|वयं echo आदेशेन सह escape sequences इत्येतत् अपि उपयोक्तुं शक्नुमः।
|-
|01:35
|एतदर्थम् अस्माभिः Linux मध्ये –e इति विकल्पः प्रयोक्तव्यः भवति।
|-
|01:39
|सामान्ये escape sequences मध्ये tab निमित्तं \t इति, नवपङ्क्तिनिमित्तं \n इति prompt इत्येतत् स्मानपङ्क्तौ प्रदर्शयितुं \c इति च नुदन्तु।
|-
|01:55
|Enter करणात् प्राक् यदि त्वरितसन्देशः अपेक्षितः तर्हि एतत् उपयोगि भवितुम् अर्हति। Prompt इत्यत्र echo space minus e इति Enter a command इति single quote(‘-’) मध्ये अपि च back slash c इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|02:25
|वयम् अत्र Enter a command इति मुद्रणानन्तरं समानपङ्क्तौ prompt प्रदर्शितमस्ति इति पश्यामः।
|-
|02:31
|अत्र भवन्तः Linux Kernel इत्यस्य कतमसंस्करणम् उपयुज्यते इति ज्ञातुं इच्छेयुः।
|-
|02:35
|एतत् तथा च अस्य यन्त्रस्य अन्यगुणलक्षणान् ज्ञातुं अस्माकं समीपे uname इति आदेशः अस्ति। prompt इत्यत्र uname space hypen(-) r इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|02:51
|भवतः user name किम् इति ज्ञातुं prompt इत्यत्र who space am space I इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|03:03
|यथार्थतया एतत् who आदेशात् उपलभ्यते, यच्च यन्त्रस्य सद्यः प्रयोक्तॄणां सूचीं निर्माति, यदि भवताम् यन्त्रं बहूपयोगि अस्ति तर्हि।
|-
|03:14
|कदाचित् भवतां कूटसङ्ख्या भञ्जिता भवेत् तदा भवन्तः कूटसङ्ख्यां परिवर्तयितुं इच्छेयुः।
|-
|03:20
|तन्निमित्तं अस्माभिः सह passwd आदेशः अस्ति। prompt इत्यत्र passwd इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|03:30
|यदा भवन्तः आदेशमिमं टङ्कयन्ति तदा यन्त्रं वर्तमानकूटसङ्ख्यां टङ्कयितुं सूचयति।
|-
|03:35
|अत्राहं यन्त्रस्य वर्तमानकूटसङ्ख्यां टङ्कयामि।
|-
|03:41
|यदि टङ्कितं सम्यगस्ति तर्हि नूतनकूटसङ्ख्यां टङ्कयन्तु, अपि च तत्पुष्ट्यर्थं पुनः तमेव टङ्कयन्तु।
|-
|03:55
|परं वर्तमानकूटसङ्ख्या विस्मृता चेत् किं करणीयम्?
|-
|03:59
|एवं सत्यपि कूटसङ्ख्यां परिवर्तयितुं शक्नुमः, वर्तमानकूटसङ्ख्याज्ञानं विनापि। परं तत् केवलं root user द्वारा भवितुम् अर्हति।
|-
|04:06
|इदानीं root user नाम कः इति प्रश्नः।
|-
|04:10
|सः कश्चन विशेषाधिकारयुक्तः उपयोक्ता अस्ति।
|-
|04:15
|सादृश्यं कल्पयन्तः वयं एवं वक्तुं शक्नुमः यत् root user इत्येषः windows मध्ये विद्यमानेन प्राशासनिकोपयोक्त्रा तुल्यः अस्ति इति।
|-
|04:23
|भवन्तः उपकरणे॓स्मिन् दिनाङ्कं समयं च ज्ञातुमिच्छेयुः, तदर्थं अस्मत्सविधे date आदेशः अस्ति।
|-
|04:28
|terminal इत्यत्र date इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|04:34
|एतत् यन्त्रस्य वर्तमानौ समयदिनाङ्कौ प्रदर्शयति।
|-
|04:38
|अत्र वयं दृष्टवन्तः यत् date इति आदेशात् दिनाङ्केन सह समयः अपि प्रदर्शितः, एवम् एषः आदेशः बहूपयोगी बहुविकल्पवान् च अस्ति।
|-
|04:47
|prompt मध्ये date space plus percentage चिह्नं, बृहत् T इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|04:59
|अनेन होरा निमेषः क्षणम् इति प्रारूपेण केवलं समयः फलितं भवति।
|-
|05:05
|prompt इत्यत्र date space plus percentage चिह्नं, लघु h इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|05:15
|अनेन मासनाम दृश्यते।
|-
|05:18
|prompt इत्यत्र date space plus percentage चिह्नं, लघु m इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|05:31
|अनेन मासस्य नाम सङ्ख्यारूपेण फलितं भवति। अत्र 02 इति February मासस्य सङ्ख्या अस्ति। भवद्भिः प्राप्तेन फलितेन सह इमं तोलयन्तु।
|-
|05:42
|prompt इत्यत्र date space plus percentage चिह्नं, लघु y इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|05:53
|एतेन वर्षसङ्ख्यायाः अन्तिमाङ्कद्वयं फलितं भवति।
|-
|05:58
|अधुनोक्तविकल्पद्वयं संयुज्यापि लेखितुं शक्यते। उदाहरणार्थं prompt मध्ये date space plus इति double quote मध्ये percentage चिह्नं, लघु h percentage चिह्नं, लघु y इति च टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|06:27
|अत्र अधुना February 11 इति दर्शयति।
|-
|06:31
|एतत्सम्बद्धः अपरः आदेशः नाम cal आदेशः। यद्यपि आदेशोऽयं सामान्यः नास्ति तथापि एतत् कस्यचिदपि वर्षस्य मासस्य दिनदर्शिकां द्रष्टुं अस्मभ्यं साहाय्यं करोति।
|-
|06:41
|वर्तमानमासस्य दिनदर्शिकां द्रष्टुं prompt मध्ये cal इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|06:48
|अन्यस्य कस्यचन मासस्य दिनदर्शिकां द्रष्टुं यथा २०७० तमवर्षस्य December मासस्य दिनदर्शिका द्रष्टव्या चेत् prompt इत्यत्र cal space 12 space 2070 इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|07:05
|एतेन २०७०December इत्यस्य दिनदर्शिका दृश्यते।
|-
|07:11
|पुरोगमनात्प्राक् वयं files directories इत्यनयोः विषये किञ्चित् जानाम।
|-
|07:19
|Linux मध्ये प्रायेण सर्वमपि file रूपेणैव अस्ति। अधुना किं नाम file इति प्रश्नः।
|-
|07:26
|नित्यजीवने तु file नाम तत् यत्र च पत्राणि सङ्गृह्यन्ते। तद्वदेव Linux file अपि किञ्चन विषयसङ्ग्राहकं वर्तते।
|-
|07:40
|इदानीं directory इत्युक्ते किम्?
|-
|07:44
|एवं वक्तुं शक्नुमः यत् Directory इति किञ्चन स्थानमस्ति यत्र files अपि च sub-directories भवन्ति।
|-
|07:50
|एतत् files इत्येतानि व्यवस्थितरूपेण संस्थापयितुं साहाय्यं करोति।
|-
|07:56
|एनमेव वयं windows मध्ये Folders इति कथयामः।
|-
|08:01
|यदा वयं Linux मध्ये प्रविशामः तदा स्वाभाविकतया home directory मध्ये भवामः। home directory इत्यस्य दर्शनार्थं prompt इत्यत्र echo space dollar इति HOME इति बृहदक्षरैः च टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|08:20
|अग्रिमादेशः अस्मभ्यं वर्तमानस्य directory विषये ज्ञातुं साहाय्यं करोति। सोऽस्ति pwd आदेशः यश्च वर्तमानं directory ज्ञापयति। prompt इत्यत्र pwd इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|08:35
|यदा directory विषये जानीमः तदा अस्य अन्तः विद्यमानानां files अपि च sub-directories इत्येतेषां विषये ज्ञातुमिच्छामः। तन्निमित्तं ls आदेशमुपयुञ्ज्महे यश्च Linux अपि च Unix मध्ये व्यापकरूपेण उपयुज्यते।
|-
|08:49
|ls इति आदेशं टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|08:54
|अधुना फलितं पश्यन्तु।
|-
|08:56
|files अपि च sub-directories सामान्यतया विविधवर्णेषु दर्श्यन्ते।
|-
|09:00
|ls इति आदेशः बहुमुखी बहुविकल्पवान् च अस्ति। तेषु कतिचन पश्याम, prompt इत्यत्र ls space minus minus all इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|09:17
|एषः सर्वविधैः files इत्येभिः समं गुप्तानि अपि files दर्शयति। अत्र गुप्तस्य file इत्यस्य नाम बिन्दुना (.) आरभ्यते।
|-
|09:25
|यदि वयं न केवलं file दर्शनम् अपि तु इतोप्यधिकविषयं ज्ञातुमिच्छामः तर्हि minus l इति आदेशद्वारा प्राप्तुं शक्नुमः।
|-
|09:33
|prompt इत्यत्र ls space minus लघु l इति च टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|09:43
|एतेन file इत्यस्य अनुमतिः, तस्य स्वामिनः नाम, bytes मध्ये तस्य परिमाणम्, अन्तिमसंशोधनसमयः इत्यादिविवरणं फलितं भवति। अस्य विकल्पस्य विवरणं अस्मात् पठ्यक्रमात् बहिः अस्ति।
|-
|09:58
|ls इति आदेशं बहुभिः विकल्पैः सह उपयोक्तुं शक्नुमः, यद्विषये अनन्तरं पश्यामः।
|-
|10:03
|एतेषां विवरणानां केवलं पटले प्रदर्शनस्य अपेक्षया क्वचित् file इत्यस्मिन् सङ्गृह्णीयाम। यथार्थतया वयं कस्यचिदपि आदेशस्य फलितं एवं file इत्यस्मिन् सङ्गृहीतुं शक्नुमः।
|-
|10:15
|आदेशः तदनु right angle bracket तदनु file इत्यस्य नाम टङ्कयन्तु, अर्थात्, ls space minus लघु l space right angle bracket space fileinfo इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|10:39
|अधुना सर्वेषां file अपि च directories इत्येतेषां विवरणं fileinfo इति नामके file मध्ये प्रविशति।
|-
|10:46
|परं file इत्यस्मिन् विद्यमानसामग्रीः कथं द्रष्टुं शक्नुमः? एतन्निमित्तं एव अस्ति cat इति आदेशः। अथ cat space अपि च file नाम टङ्कयन्तु, अत्र तु fileinfo इति file नाम अस्ति, अपि च enter नुदन्तु।
|-
|11:04
|अधुना भवन्तः सामग्रीः द्रष्टुं शक्नुवन्ति। यथार्थतया file इत्यस्य निर्माणमिति cat आदेशस्य अपरः मुख्यः उपयोगः अस्ति। तन्निमित्तं prompt इत्यत्र cat space right angle bracket space filename अर्थात् file 1 इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|11:28
|यदा वयं enter नुदामः तदा आदेशः कस्यचन निवेशस्य (input) प्रतीक्षां करोति।
|-
|11:34
|वयं यत्किञ्चिदपि निवेशरूपेण टङ्कयामः तत्सर्वं file इत्यस्मिन् लेखितं भवति, अतः यत्किञ्चित् टङ्कयन्तु।
|-
|11:43
|अधुना निवेशस्य समाप्त्यर्थं enter नुदन्तु।
|-
|11:49
|अधुना समानकाले Ctrl अपि च d इत्येतौ पिञ्जौ नुदन्तु।
|-
|11:58
|यदि file नाम अर्थात् अत्र file 1 इत्येतत् पूर्वमेव अस्ति तर्हि नूतननिवेशः पुरातने आदिष्टो भवति।
|-
|12:06
|यदि पूर्वं विद्यमानस्य file 1 नामकस्य file इत्यस्य अन्ते एव इममपि निवेशयितुं इच्छन्ति तर्हि prompt इत्यत्र cat space double right angle bracket space file 1 इति टङ्कयित्वा enter नुदन्तु।
|-
|12:28
|अत्र इतोऽपि बहवः आदेशाः सन्ति येषां विषये चर्चयितुं शक्नुमः परं अधुना अत्रैव सीमितं कुर्मः। यथार्थतया अधुनोक्तेष्वपि आदेशेषु इतोऽपि बहवः विकल्पाः सम्भावनाश्च सन्ति ये च अत्र न चर्चिताः।
|-
|12:43
|इदानीं वयम् अस्य वर्गस्य अन्ते स्मः। Spoken Tutorial (स्पोकन् ट्युटोरियल्) इत्ययं प्रकल्पः Talk to a Teacher (टाक् टु ए टीचर्) इत्यस्य प्रकल्पस्य भागः अस्ति। यस्य विषये राष्ट्रियसाक्षरतामिशन् इति संस्था ICT (आइ.सी.टि) इत्यस्य माध्यमेन कर्तुं समर्थितवती अस्ति।
|-
|12:55
|अधिकविवरणं निम्नलिखिते जालपुटे उपलभ्यमस्ति। http://spoken-tutorial.org/NMEICT-Intro।
|-
|13:02
|अस्य प्रतेः अनुवादकर्त्री संस्कृतभारती अस्ति। अस्य प्रवाचकः ऐ ऐ टी बाम्बेतः वासुदेवः आपृच्छ्यते। सम्पर्कार्थं धन्यवादाः।
|- 
 |}