View source for PhET/C3/Natural-Selection/Marathi

{|border=1
||'''Time'''
||'''Narration'''

|-
||00:01
|| स्पोकन ट्युटोरियलच्या '''Natural Selection''' या इंटरऍक्टिव्ह PhET सिम्युलेशन या पाठात आपले स्वागत.


|-
||00:08
|| या पाठात, '''Natural Selection''', या PhET सिम्युलेशनचे प्रात्यक्षिक बघणार आहोत.

|-
||00:17
|| या पाठासाठी मी:
उबंटु लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम वर्जन 16.04 


|-
||00:26
||जावा वर्जन 1.8.0, 


|-
||00:30
||फायरफॉक्स वेब ब्राउजर वर्जन 60.0.2 वापरत आहे.

|-
||00:35
|| हा पाठ समजण्यासाठी, जीवशास्त्र आणि पर्यावरणशास्त्राचे ज्ञान असावे.  

|-
||00:41
||हे सिम्युलेशन वापरून, पुढील गोष्टींचा सशांच्या लोकसंख्येवरील परिणाम बघणार आहोत जसे की,

म्युटेशन्स (उत्परिवर्तन) आणि सिलेक्शन(निवड) घटक,

|-
||00:52
||पर्यावरण,

पेडिग्री(वंशावळ).

|-
||00:55
||आता सुरूवात करू या.

|-
||00:58
||'''Mutations'''-

म्युटेशन्स हे जेनेटिक घटकांमधील '''nucleotide sequence''' चे बदल होत. 

ते संततीमधे संक्रमित केले जातात. 

|-
||01:11
|| म्युटेशन्स हे सजीवाच्या दृश्य गुणधर्मात किंवा '''phenotype''' मधे बदल घडवतात किंवा घडवत नाहीत. 

|-
||01:18
||म्युटेशन्सची आनुवांशिकता डॉमिनंट (प्रभावी) किंवा रिसेसिव्ह (अप्रभावी) असू शकते. 

|-
||01:25
|| डाउनलोड करण्यासाठी दिलेली लिंक वापरा.

|-
||01:30
|| मी डाउनलोड्स फोल्डरमधे '''Natural Selection ''' सिम्युलेशन आधीच डाउनलोड केले आहे.

|-
||01:37
|| '''jar ''' फाईल उघडण्यासाठी टर्मिनल उघडा. टर्मिनल प्रॉम्प्टवर '''cd Downloads''' टाईप करून एंटर दाबा.

|-
||01:48
|| '''java space hyphen jar space natural-selection_en.jar''' टाईप करून एंटर दाबा.

|-
||02:03
||बाउजरमधे '''html''' फॉरमॅटमधे फाईल उघडेल.

|-
||02:08
|| '''Natural Selection ''' सिम्युलेशनचा हा इंटरफेस आहे.

|-
||02:13
||सिम्युलेशन पॅनेलमधे ससा उड्या मारत असल्याचे दिसेल. 

इंटरफेस खालील भागात असलेल्या '''Pause''' बटणावर क्लिक करा.

|-
||02:22
||आता इंटरफेस समजून घेऊया. 

|-
||02:25
||इंटरफेसमधे सिम्युलेशन पॅनेल आहे.

|-
||02:29
||डावीकडे, '''Add Mutation''' आणि

'''Edit Genes''',

|-
||02:35
||मध्यभागात आलेख,

'''Time until next generation''' हा प्रोग्रेस बार,

|-
||02:42
||Play/Pause बटण, Step बटण,

|-
||02:46
||उजवीकडे, '''Selection Factor''',

'''Environment''', आणि

'''Chart''' आहेत.

|-
||02:54
|| '''Reset All button''' बटणावर क्लिक केल्यावर हे तुम्हाला परत मूळ बिंदूवर घेऊन जाईल. 

|-
||02:59
||येथे डिफॉल्ट सेटिंग्ज ठेऊया:  '''Selection Factor''' साठी '''None''',

'''Environment''' साठी '''Equator''',

'''Chart''' साठी '''Population''' .

|-
||03:11
|| '''Population''' विरूध्द '''Time''' या आलेखाचे निरीक्षण करा.

|-
||03:15
||हा y अक्षावर सशांची संख्या आणि x अक्षावर '''time''' दाखवतो. 

|-
||03:22
||इंटरफेसच्या तळाशी असलेल्या '''Play''' बटणावर क्लिक करा. 

|-
||03:26
||आलेखात काळ्या रंगाची रेष उजवीकडे कशाप्रकारे सरकत आहे याचे निरीक्षण करा. 

|-
||03:31
||सिम्युलेशन अधिक वेगाने चालवण्यासाठी '''Step''' बटणावर क्लिक करत रहा. 

|-
||03:37
||एकही ससा शिल्लक न राहिल्यास ''''Game Over''' असा पॉप अप बॉक्स दिसेल. 

ज्यामधे  “'''All of the bunnies died!”''' असा मेसेज दिसेल.

|-
||03:48
||सिम्युलेशन पुन्हा सुरू करण्यासाठी '''Play Again''' बटणावर क्लिक करा. 

|-
||03:53
||सिम्युलेशनमधे आणखी एक ससा समाविष्ट करण्यासाठी '''Add a Friend''' बटणावर क्लिक करा. 

|-
||03:58
|| इंटरफेसच्या खालील भागातील '''Pause''' बटणावर क्लिक करा.

|-
||04:03
||'''Generations of Progeny''' (संततींच्या पिढ्या)..

|-
||04:06
||प्रत्येक ओळीत उजवीकडील लेबल्स आणि डावीकडील रोमन अंकांचे निरीक्षण करा.

'''P''' ही पिढी पहिल्या ओळीत दाखवली आहे. 

|-
||04:17
|| '''F1''' ही पिढी दुसऱ्या ओळीत आहे जी '''P''' या पिढीच्या संततीपासून बनली आहे. 
आणि अशाप्रकारे हे पाचव्या ओळीपर्यंत आहे. 

|-
||04:30
|| '''F3''' पर्यंत संख्येतील वाढ होऊ देणार आहोत. जोडीच्या मेटिंगनंतर या तीन पायऱ्या आहेत.

|-
||04:41
|| इंटरफेसच्या खालील भागातील '''Play''' बटणावर क्लिक करा. 

|-
||04:45
||जेव्हा नवी पिढी सुरू होते तेव्हा प्रोग्रेस बार पूर्ण भरलेला दिसेल. 

|-
||04:52
||नव्या पिढीची वाढ होण्यास सुरूवात होताच प्रोग्रेसबार डावीकडे सरकू लागेल. 

|-
||04:58
|| '''Pause''' बटणावर क्लिक करा. 

|-
||05:01
||झूम आऊट करण्यासाठी आलेखाच्या डाव्या कोपऱ्यात वरती असलेल्या दुसऱ्या बटणावर क्लिक करा. 

|-
||05:08
||पुढच्या पायरीची उंची आपण पाहू शकतो. 

|-
||05:12
||काळ्या रंगाची रेष आलेखात सशांची एकूण संख्या दर्शवते.

|-
||05:17
|| '''Selection Factor''' खालील ''''Food''' रेडिओ बटणावर क्लिक करा. 

|-
||05:22
|| '''Add Mutation'''  खालील '''Long Teeth''' बटणावर क्लिक करा.
|-
||05:27
|| सिम्युलेशन पॅनेलच्या खालील भागात '''Mutation coming''' असा टेक्स्ट बॉक्स उघडेल. 

|-
||05:33
||चमकणाऱ्या विजेचे चित्र असलेला पिवळ्या रंगाचा त्रिकोण दिसेल. 

|-
||05:37
||हे म्युटेशन दर्शवते. टेक्स्ट बॉक्समधे आपल्याला लांब दात असलेले चित्र दिसेल. 

|-
||05:45
|| '''Edit Genes''' खालील '''Teeth''' या लेबलच्या पुढील ओळी सक्रिय झालेल्या आहेत.

|-
||05:52
||तेथे आता रेडिओ बटणांवर क्लिक करता येईल. 

|-
||05:56
||प्रत्येक ओळीसाठी '''Dominant''' आणि '''Recessive ''' या स्तंभांखाली दोन पर्याय दिसतील. 

|-
||06:03
||प्रत्येक ओळीच्या डावीकडे लांब आणि आखूड दातांची चित्रे आहेत. 

|-
||06:09
||डिफॉल्ट रूपात '''dominant ''' म्युटेशनसाठी लांब दात आणि '''recessive''' साठी आखूड दात निवडलेला आहे. 

|-
||06:17
||म्युटेशन समाविष्ट केल्यावर प्रोग्रेसबार आणि आलेखाचे निरीक्षण करा. 

|-
||06:22
|| म्युटेशननंतर आणखी तीन पिढ्यांसाठी लोकसंख्या वाढू द्या. 
'''Step''' बटणावर क्लिक करत रहा. 

|-
||06:33
||आलेखातील दोन अरूंद स्टेप्समधील अंतर हे एका पिढीशी संबंधित आहे. 

|-
||06:41
||जोपर्यंत स्टेप्स दिसत नाहीत तोपर्यंत आलेखामधील दुसऱ्या '''Zoom Out''' बटणावर क्लिक करा. 

|-
||06:47
||म्युटेशन आणि फुड निवडल्यावर आलेखामधे वेगवेगळ्या रंगाच्या रेषा कशा दिसतात ते बघा. 

|-
||06:56
|| म्युटेशन्स आणि सिलेक्शन घटक यांच्या घडण्याच्या वेळा लोकसंख्या वाढीवर परिणाम करतील. 

|-
||07:03
||आलेखाखालील संकेत सूची विविध रंग आणि त्यांचे अर्थ दर्शवते. 

|-
||07:09
||आपण लांब दातांसाठी डॉमिनंट म्युटेशन समाविष्ट केलेले आहे. 

|-
||07:14
||लांब दातांसाठी मॅजेंटा रंगाची आणि आखूड दातांसाठी ऑलिव्ह रंगाची रेष दिसेल. 

|-
||07:23
||सुरूवातीला ऑलिव्ह रंगाची रेष मॅजेंटा रंगाच्या रेषेच्या वर आहे. 

आखूड दातांच्या सशांची संख्या लांब दातांच्या सशांच्या संख्येपेक्षा अधिक आहे. 

|-
||07:36
||नंतर मॅजेंटा रंगाची रेषा ऑलिव्ह रंगाच्या रेषेच्या वर आहे. 

|-
||07:41
||आखूड दात असलेल्या सशांच्या तुलनेत लांब दातांच्या सशांची संख्या वाढली आहे. 

|-
||07:49
||याचा अर्थ उपलब्ध अन्न खाऊन जगण्यासाठी सशांना लांब दात मदत करतात. 

|-
||07:57
||'''Fur Mutation''':  सशांच्या जगण्यावर फर म्युटेशनचा होणारा परिणाम अभ्यासण्यासाठी कंडिशन्स सेट करा. 

|-
||08:06
|| '''dominant ''' म्युटेशन म्हणून तपकिरी फर आणि '''recessive'''  म्युटेशनसाठी पांढरी फर ठेवा.

|-
||08:13
|| '''selection factor''' मधे '''wolves''' (लांडगे) पर्याय निवडा.

|-
||08:17
||म्युटेशन नंतर आणखी तीन पिढ्यांसाठी लोकसंख्या वाढू द्या. 

|-
||08:25
||लांडगे कशाप्रकारे आत बाहेर करत आहेत, सशांना मारत आहेत याचे निरीक्षण करा. 

|-
|| 08:31
||म्युटेशन समाविष्ट केल्यावर तपकिरी रंगाचे ससे दिसायला लागले. 

|-
|| 08:37
||लक्षात घ्या, तपकिरी फर व्यतिरिक्त डॉमिनंट लांब दाताच्या म्युटेशनचा परिणाम अजूनही दिसत आहे.

|-
||08:46
||आलेख आणि सिम्युलेशन पॅनेलमधे पांढऱ्या आणि तपकिरी फर असलेल्या सशांच्या संख्येची तुलना करा. 

|-
||08:55
||सुरूवातील तपकिरी सशांपेक्षा पांढरे ससे अधिक आहेत.

|-
||09:02
||नंतर पांढऱ्यांच्या तुलनेत तपकिरी रंगांच्या सशांची संख्या वाढली आहे. 

|-
||09:10
|| लांडगे सशांना मारत असल्यामुळे विषुववृत्तावर तपकिरी फर ही जगण्यासाठी फायदेशीर ठरते.

|-
|| 09:18
|| पर्यावरणाशी रंग जुळवून घेण्याच्या धोरणाला '''camouflage''' असे नाव आहे. 

|-
||09:24
||लांब आणि आखूड दातांच्या सशांच्या संख्येविषयी तुम्ही काय सांगाल?

|-
|| 09:31
||कधीकधी म्युटेशन हे सर्व सशांचे '''phenotype'''  बदलतात.

|-
|| 09:37
||असे झाल्यास आलेख म्युटेशन झालेले आणि म्युटेशन न झालेले (जंगली) फेनोटाईप्समधे फरक दाखवणार नाही.

|-
|| 09:45
||येथे लहान दाताच्या सशांपेक्षा लांब दातांचे ससे अधिक आहेत. 

|-
||09:53
||'''Tail Mutation'''-

सशांच्या जगण्यावर टेल म्युटेशनचा होणारा परिणाम अभ्यासण्यासाठी कंडिशन्स सेट करा. 

|-
|| 10:02
|| '''dominant'''  म्युटेशन म्हणून लांब शेपटी आणि '''recessive'''  म्युटेशन म्हणून आखूड शेपटी निवडा.

|-
|| 10:09
||'''selection factor''' मधे '''wolves''' पर्याय निवडा.

|-
|| 10:13
|| म्युटेशननंतर आणखी तीन पिढ्यांसाठी लोकसंख्या वाढू द्या.

|-
||10:20
|| '''सिम्युलेशन अधिक वेगाने चालवण्यासाठी '''Step''' बटणावर क्लिक करत रहा. 

|-
||10:28
||दुसऱ्या झुम आऊट बटणावर क्लिक करा. 

|-
||10:31
||तपकिरी रंगाची फर, लांब दात आणि लहान शेपटी असलेल्या सशांच्या संख्यांची नोंद करा. 

|-
|| 10:38
||ही संख्या पांढऱ्या रंगाची फर, आखूड दात आणि लांब शेपूट असलेल्या सशांपेक्षा अधिक आहे. 

|-
||10:49
||तपकिरी फर आणि आखूड शेपूट लांडग्यांपासून वाचण्यास मदत करतात.

|-
|| 10:55
||लांब दात वनस्पती खाण्याची क्रिया सोपी करून जगण्यास मदत करतात. 

|-
||11:01
|| '''Chart''' खालील '''Pedigree''' वर क्लिक करा. 

|-
||11:04
||वरच्या भागात “'''Click a Bunny'''” हे टेक्स्ट दिसेल. 

|-
|| 11:08
|| सिम्युलेशन पॅनेलच्या डाव्या कोपऱ्यात खाली असलेल्या सशावर क्लिक करा. 

|-
|| 11:16
||निवडलेला ससा निळ्या आयतांच्या आत कशाप्रकारे चौकटीबध्द केला आहे ते बघा. 

|-
||11:22
||निळ्या आयतात चौकटीबध्द केलेल्या सशासाठी '''pedigree chart''' दिसेल. 

|-
||11:28
|| '''Pedigree''' विंडोमधे उजव्या कोपऱ्यात वरती असलेल्या बटणावर क्लिक करा. 

|-
||11:33
|| '''Pedigree''' विंडो वेगळी होईल आणि त्याच्या मागे '''Population''' चार्ट उघडेल. 

|-
|| 11:41
||आता '''Pedigree''' विंडोचा आकार बदलू शकतो.

|-
||11:46
||निवडलेल्या सशाच्या आधीच्या चार पिढ्यांच्या सशांचा रंग लक्षात घ्या. 

|-
|| 11:54
||सशांवरील लाल रंगाच्या फुल्या ते ससे मृत झाल्याचे दाखवतात. 

|-
|| 11:59
||चमकणाऱ्या विजेचे चिन्ह असलेला पिवळा त्रिकोण म्युटेशन दाखवतो. 

|-
|| 12:06
||हे त्या सशाचे म्युटेशन झाल्याचे दर्शवत असल्यामुळे त्याचा '''genotype''' आणि '''phenotype''' बदलला आहे. 

|-
||12:14
|| '''Pedigree''' विश्लेषण, फेनोटाईप्सच्या डेटाच्या आधारे जीनच्या वारश्याचा अभ्यास करण्यास मदत करते.

|-
||12:23
|| '''Step''' बटणावर क्लिक करत रहा. 

पृथ्वीवरील सर्व खंडांमधील ससे आपल्याला बघता येतील.

|-
||12:33
|| “'''Bunnies have taken over the world!'''” हा मेसेज दिसेल.

|-
|| 12:38
||हे या परिस्थितीत केलेल्या सिम्युलेशनचे दीर्घकालीन परिणाम आहेत. 

|-
||12:44
||या ट्युटोरियलमधे दिलेली अतिरिक्त माहिती बघा. 

|-
||12:50
||थोडक्यात,

|-
||12:52
||या पाठात '''Natural Selection ''' PhET सिम्युलेशन कसे वापरायचे याचे प्रात्यक्षिक बघितले. 

|-
||13:00
||हे सिम्युलेशन वापरून, पुढील गोष्टींचा सशांच्या लोकसंख्येवरील परिणाम बघितला:

म्युटेशन्स आणि सिलेक्शन घटक
पर्यावरण
पेडिग्री (वंशावळ). 

|-
||13:13
|| असाईनमेंट म्हणून -
'''Arctic''' वातावरणात म्युटेशन्स आणि सिलेक्शन फॅक्टर्सचा परिणाम बघण्यासाठी सशांचे निरीक्षण करा.

|-
|| 13:23
|| '''dominant''' आणि '''recessive''' म्युटेशन्सची अदलाबदल केल्यानंतर भिन्न परिस्थितींमधे,
'''pedigree''' मधील बदलांचे निरीक्षण करा.

|-
||13:34
|| दिलेल्या लिंकवरील व्हिडिओमधे स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्टचा सारांश मिळेल.
हा व्हिडिओ डाऊनलोड करूनही पाहू शकता.

|-
||13:43
|| स्पोकन ट्युटोरियल प्रोजेक्ट टीम, स्पोकन ट्युटोरियलच्या सहाय्याने कार्यशाळा चालवते. 
ऑनलाईन परीक्षा उतीर्ण होणा-या विद्यार्थ्यांना प्रमाणपत्र देते. 
अधिक माहितीसाठी कृपया येथे लिहा.

|-
||13:55
|| कृपया या फोरममध्ये आपल्या टाईम क्वेरीज पोस्ट करा.   

|-
||13:59
|| या प्रकल्पाला पंडित मदन मोहन मालवीय नॅशनल मिशन ऑन टीचर्स अँड टिचिंग यांनी अंशतः अनुदान दिले आहे.


|-
||14:08
||या प्रोजेक्टसाठी अर्थसहाय्य NMEICT, MHRD, Government of India यांच्याकडून मिळालेले आहे.
अधिक माहिती या लिंकवर उपलब्ध आहे.


|-
||14:21
|| ह्या ट्युटोरियलचे भाषांतर मनाली रानडे यांनी केले असून आवाज --- यांचा आहे.
सहभागासाठी धन्यवाद.  

|-
|}