Linux/C2/Redirection-Pipes/Khasi

From Script | Spoken-Tutorial
Jump to: navigation, search
Time Narration
00:00 Pdiang sngewbha sha kane ka spoken tutorial halor Redirection and Pipes.
00:07 Nga pyndonkam ka Ubuntu 10.04.
00:09 Ngi ngeit ba phi la tip kumno ban plie sdang ïaka Linux operating system bad phi don katto katne ka jingtip ba malu mala shaphang ki commands.
00:16 Lada phi sngewkwah tip shuh shuh, kadon ha kawei pat ka spoken tutorial, haka website harum.
00:22 Bad kynmaw ruh ba ka Linux ka long case sensitive.
00:25 Baroh ki commands bala pyndonkam ha kane ka tutorial ki long haki lower case tad ynda ong da kumwei.
00:32 Jan na baroh ki kam kiba ngi leh haka Linux kadei lyngba u terminal.
00:35 Ynda ngi donkam ban execute ïaka command, ngi ju type lyngba ka keyboard.
00:39 Lehse ngi donkam ban wad ïaka tarik bad ka por.
00:41 Ngi shu type lyngba ka keyboard date bad ñion Enter.
00:46 Te, ngi ju ai ka input lyngba ka keyboard.
00:48 Kumjuh ruh ngi lah iohi ba ka jingpynmih jong ka command jong ngi la pyni ruh haka terminal window.
00:56 Bad ruh, lehse ki don katto katne ki jingbakla haka por ba ngi pyntreikam ïaki katto katne ki command.
00:59 Kumka nuksa, ngi type cat space aaa bad ñion Enter.
01:05 Mynta, kamdon kata ka file kaba kyrteng 'aaa'.
01:08 Te, kadon ka jingbakla kaba la pyni, ka ong kumta.
01:10 Mynta kane ka jingbakla ka wan ruh haka terminal window. Te kumta ngi iohi ruh ba ka jingbakla ka paw ruh ha u terminal.
01:20 Mynta inputting, outputting bad error reporting kidei ki lai tylli ki jingleh ba kyrpang kiba ïadei bad ki command.
01:24 Shwa ban pule shaphang ka redirection, ngi dei ban tip shaphang ki ar tylli ki jingsngewthuh kiba kongsan. Kata jong ka stream bad ka file descriptor.
01:31 Ka Linux shell kum ka Bash, ka pdiang ïa ka input bad ka phah ïaka output kum ki sequence lane ki streams jong ki character.
01:37 Kawei pa kawei ka character ka long shimet na kaba hashwa jong ka bad kaba hadien jong ka.
01:41 ïaki Streams lah ban ioh rung dakaba pyndonkam ka 'file IO' techniques.
01:44 Kam da pher than lada ka stream kaba shisha jong ki character ki wan lane leit sha ka file, ka keyboard, ka window ter ter.
01:51 Haka Linux, Kawei pa kawei ka file bala plie jong ka jingpyntreikam ka ïasnoh bad u integer number.
01:57 ïa kine ki numeric values la tip ïaki kum file descriptors.
02:05 Ka Linux shells ka pyndonkam lai tylli ki standard I/O streams.
02:08 Kawei pa kawei naki ka ïasnoh bad ka file descriptor kaba paw bha.
02:12 stdin kadei ka standard input stream.
02:15 Ka pynbiang ïaka input sha ki commands.
02:17 Ka don ïa ka file descriptor 0.
02:19 stdout kadei ka standard output stream.
02:22 Ka pyni ïaka jingmih naki command. Kadon ïa ka file descriptor 1.
02:26 stderr kadei ka standard error stream. Ka pyni ïaka jingmih kaba bakla naki command. Kadon ka file descriptor 2.
02:36 Ka Input streams ka ai ïa ka input sha ki program.
02:40 Da kaba long hi, ka shim naka jingñion ki key ha u terminal.
02:44 Ka Output stream ka print ïaki text character, dakaba long hi ha u terminal.
02:47 U terminal u long haka ASCII typewriter lane ka terminal kaba pyni.
02:52 Hynrei mynta kham bunsien kadei ka text window haka graphical desktop.
02:56 Ngi lah iohi ba ïaki 3 tylli ki stream dakaba long hi la pynïasnoh lang ïaki daki katto katne ki file.
03:01 Hynrei haka Linux, ngi lah ban pynkylla ïa kane ka jinglong bala long hi.
03:04 Ngi lah ban pynïasnoh ïa kine ki 3 tylli ki stream sha kiwei pat ki file.
03:07 ïa kane ka rukom la khot Redirection.
03:09 Mynta to ngin peit kumno bala leh ïaka redirection ha kine ki 3 tylli ki stream.
03:14 Nyngkong to ngin peit kumno la redirect ïa ka standard input.
03:17 Ngi redirect standardin naka ka file, pyndonkam u '<' (left angled bracket) operator.

To ngin peit kumno.

03:22 Ngi tip ba la jingpyndonkam ïa ka wc command ban shem ïa u number jong ki laiñ, ki kyntien bad ki character haka file.
03:28 Type wc ha ka terminal window.
03:31 Mynta ñion Enter. Ka jia aiu?? Ngi ioh ïa u cursor uba khih. Kamut ba ngi donkam ban thep lyngba ka keyboard.
03:37 Thep katto katne ki text, lehse This tutorial is very important.
03:46 Mynta ñion Enter.
03:48 Mynta ñion lang ki key Ctrl bad d.
03:52 Mynta ka command kan treikam haki laiñ kiba ngi la thep.
03:55 Ka command kan ai ïaka output haka terminal.
03:57 Mynta hangne khlem ai kano kano ka file hadien ka wc command
04:01 Te ka shim ïaka input naka standard input stream.
04:04 Mynta dakaba long hi ïaka standard input stream la connect sha ka keyboard. Namar kata ka wc kan shim ïaka input naka keyboard.
04:12 Mynta lada ngi thoh wc space 'left-angled bracket' space test1 dot txt,
04:19 Kaei kaba jia ka long ba ka wc kan ïathuh ïa ngi ïaka jingdon jong ki liaiñ, ki kyntien bad ki character haka file 'test1 dot txt'.
04:27 Mynta type: wc space test1 dot txt
04:34 Ngi iohi ïa kajuh ka jingmih.
04:37 Te Kaei ka jingïapher?
04:39 Haba ngi thoh wc space test1 dot txt , ka command ka plie ïaka file 'test1 dot txt' bad ka read naka.
04:46 Hynrei haba ngi thoh wc space 'left-angled bracket' test1 dot txt, ka wc kam pat ioh kano kano ka file ban plie.
04:53 Pynban ka wad ban shim ïaka ïaka input naka standardin.
04:57 Mynta ngi la pynïaid ïaka standardin sha ka file 'test1 dot txt'.
05:01 Namar kata ka command ka read naka 'test1'.
05:04 Hynrei haka jingshisha kam don jingtip ba naei ka data ka wan sha ka standardin.
05:10 Te, ngi la iohi kumno ban redirect ka standard input.
05:12 Mynta, to ngin peit kumno ban redirect ka standard output bad standard error.
05:17 Ki don ar rukom ban redirect output lane error sha ka file:
05:20 Lehse, u 'n' u kdew ïaka file descriptor.

'n single right-angled bracket' Ka redirect ïaka jingmih naka file descriptor n sha ka file.

05:29 Phi dei ban write ïaka authority sha ka file.
05:32 Lada ka file kam don, ynsa shna ïaka.
05:35 Lada ka don, ïaki content bala don lypa ynsa pynjah khlem kano kano ka jingmaham.
05:40 ka 'n double right-angled bracket' ruh ka redirect ïaka output naka file descriptor n sha ka file.
05:47 Sa shisien, Phi dei ban write ïaka authority sha ka file.
05:50 Lada ka file kam don, ynsa shna ïaka.
05:52 Lada ka don, ïaka output la bteng biang shaka file bala don lypa.
05:59 U n ha u 'n single right angle bracket' lane 'n double right angle bracket' u kdew sha ka file descriptor.
06:05 Lada la ïaid lait ïa u, te ka standard output, kaba mut la shim beit ïaka file descriptor 1.
06:10 Te, tang u right angle bracket ka long kumjuh kum u wei u right angle bracket.
06:15 Hynrei ban redirect ïaka error stream, phi dei ban pyndonkam ar tylli ki right angle bracket lane 2 tylli ki double right angle bracket.
06:22 To ngin ïa peit ïa kane daka ba leh.
06:24 Naka nuksa ba hashwa, ngi la ïohi ba ka jingmih jong ka wc command haka file lane standardin bala pyni haka terminal window.
06:31 Te kumno lada ngim kwah ban pyni ïa kane haka terminal?
06:34 Ngi kwah ban buh ïaka haka file, khnang ba ngin lah ban pyndonkam pat ïaki thup jingtip hadien
06:38 Dakaba long hi, ka wc ka thoh ïaka output sha ka standardout.
06:42 Dakaba long hi la connect ïaka standardout sha ka terminal window.
06:45 Namar kata ngi iohi ïaka output haka terminal window.
06:48 Hynrei lada ngi lah ban redirect ïaka standardout sha ka file, te ïaka output naka the wc command yn sa thoh sha kata ka file.
06:57 Lehse, ngi thoh:

wc space test1 dot txt 'right-angled bracket' wc_results dot txt.

07:09 ñion Enter.
07:11 Mynta, ban peit lada kane kala jia shisha, ngi lah ban pyni ïaki content jong ka wc_results dot txt daka c-a-t command.
07:23 Hooid kala dep. Lehse, ngi don sa kawei ka file test2 ha kajuh ka directory.
07:30 Mynta ngin pyntreikam biang ïaka command bad ka test2 file. Ngi type:

wc space test2 dot txt 'right-angled bracket' wc_results dot txt

07:44 Te, ïaki content jong ka file wc_results ynsa ban nalor jong ka.
07:48 To ngin peit ïa kane.
07:56 Haka jingshisha, lada ngi thoh wc space test1 dot txt 'right-angled bracket' twice wc underscore results dot txt,
08:07 ïaki content ba thymmai yn ym thoh nalor jong ki content jong ka file wc underscore results dot txt, kiba la don lypa, ynsa shu bteng biang ïaki.
08:15 To ngin peit ïa kane ruh.
08:26 Ban Redirect ïa ka standard error ruh la leh kumjuh.
08:29 Tang kawei ka jingïapher ka long ba hakane ka khep, ngi donkam ban batai ïa u number jong ka file descriptor jong ka 'standard error' shwa u saiñ right angle bracket lane double right angle bracket.
08:38 Kumba ngi lah tip ba kamdon kum kata ka jaid file ba kyrteng 'aaa', thoh ïa kaba harum: wc space aaa
08:46 Ka shell kan ai ïaka error No such file or directory.
08:50 Mynta, lehse, ngim kwah ïaki error message haka screen. Lah ban redirect ïaki sha kiwei pat ki file .
08:55 Na bynta kane, ngi lah ban ai ka command: wc space aaa space 2 'right-anged bracket' errorlog dot txt
09:06 Mynta ka error kan ym pyni haka terminal, pynban kan sa thoh haka file errorlog dot txt.
09:12 Ngi lah ban iohi ïa kane daka command cat space errorlog dot txt.
09:22 Mynta, shu mutdur ba nga leh katto katne kiwei pat ki jingbakla dakaba run ïaka command

cat space bbb space 2 'right-angled bracket' errorlog dot txt.

09:34 ïaka jingbakla kaba hashwa ynsa thoh nalor bad ka jingbakla ba thymmai ynsa pyni.
09:39 Peit cat space errorlog dot txt
09:46 Hynrei kumno lada ngi kwah ban list ïa baroh ki error??

Kaba suk! Ngin shu run ïaka command: wc space aaa space 2 'right-angled bracket' twice errorlog dot txt

09:58 Ngi peit ïa kane dakaba pyndonkam ka cat command.
10:06 Ngi lahdep ïohi kumno ba redirect bad pynpher ïaki lai tylli ki streams standard out, standard in, standard error ha laka jong ka jong hi. Hynrei lah ban tip ïaka ka bor ba shisha jong kane ka jingsngewthuh, haba ngi lah ban pynpher lang ïaki stream, kata, ban connect ïaki stream bapher bapher.
10:20 ïa kane ka rukom la khot pipelining.
10:22 ïaki Pipes la pyndonkam ban shna ïaki chains of commands.
10:25 U Pipe u pynïasnoh ïaka jingmih jong kawei ka command sha ka input jong ka command kaba bud haka chain.
10:30 Ka long kum command1 vertical bar command2 hyphen option vertical bar command3 hyphen option1 hyphen option2 vertical bar command4.
10:46 Lehse ngi kwah ban tip ïaka jingdon jong ki file bad ki directory baroh kiba don haka directory kiba mynta.
10:51 Kaei kaba ngi lah ban leh? Ngi tip ba

ls space minus l will list all files and directories of the present directory.

10:58 Ngi lah ban redirect ïaka output sha ka file:

ls space minus l 'right-angled bracket' files dot txt.

11:08 Run cat space files dot txt.
11:14 Mynta kawei pa kawei ka laiñ kadei ka kyrteng jong ka file lane ka directory .
11:17 Te, lada ngi thew ïaki jingdon baroh jong ki laiñ ha kane ka laiñ ha kane ka file, ngi lah ban pyndonkam ïaki file dot txt ban leh ïaka jingthmu jong ngi.
11:24 Ngi lah ban leh ïa kane dakaba pyndonkam ka command wc space minus l files dot txt.
11:32 Watla kane ka pyndep ïaka jingthmu jong ngi, hynrei kidon katto katne ki jingeh.
11:35 Nyngkong, ngi donkam ïaka intermediate file. Hannge files dot txt.
11:40 Lada ka command ba nyngkong ka pynmih shibun ki data, ka lah ban bam lut ïaka jaka haka disk.
11:46 Bad ruh lada ngi kwah ban pynïasnoh lang shibun ki command, kane ka rukom ka long kaba suki.
11:50 Ngi lah ban leh ïa kane dakaba kham suk dakaba pyndonkam ki pipe kumne. Ngi thoh:

ls space minus l 'vertical bar' wc space minus l

12:01 bad ngi lah ban iohi ïaka juh ka jingmih bad dakaba kham suk.
12:06 Ka output naka ls command ka leit kum ka input naka bynta ka wc command.
12:10 Ngi lah ban thep wat ïaki chain jong ki command kiba kham jrong, dakaba pyndonkam ki pipe.
12:15 Kawei ka jingpyndonkam ba kyllum jong ki pipe kadei ban pule ïaka jingpyni ba bun page.
12:19 cd space slash user slash bin.
12:24 Te, mynta ngi don haka bin directory.
12:28 Mynta run "ls minus l"
12:31 Ngim lah ban ïohi bha ïaka jingmih. Hynrei lada ngi pyndonkam ban pynïasnoh shuh da u pipe, ngi lah.
12:37 ñion Enter ban ïaid lyngba ka list.
12:41 ñion "q" ban mih noh naka.
12:45 Kine ki long katto katne naki commands kiba ïarap ïa ngi ban trei bad ki file.
12:48 Ki don shuh shibun ki commands.
12:50 Shuh shuh, kawei pa kawei ka kaba ngi lah peit ka don shibun ki jingpynlah.
12:54 Nga ai mynsiem ïa phi ban peit shuh shaphang jong ki dakaba pyndonkam ka man command.
12:58 Ka rukom ba bha eh ban pule ïaki commands kadei ban pyndonkam shi pyndonkam ïaki.
13:04 Kane ka wallam ïa ngi sha kaba kut jong kane ka tutorial.
13:07 Ka Spoken Tutorials ka dei shi bynta jong ka Talk to a Teacher project, bala kyrshan daka National Mission on Education through ICT.
13:15 Khambun ka jingtip halor kane, kadon haka link harum.
13:19 ïa kane ka script la pynkylla sha ka Ktien Khasi da I Hezekiah Lyngdoh na Shillong. Khublei ba phi la ïasnohlang.

Contributors and Content Editors

Hezekiah2016